Η έννοια των δαιμόνων είναι πολυποίκιλη στα Ελληνικά κείμενα.
Σαν δαίμονες ονομάζονται σε πολλά σημεία οι άσαρκες ψυχές των τεθνεώτων, όπως επίσης και οι ιεραρχικά ανώτερες οντότητες από τους θνητούς.
Το επίθετο δε "δαιμόνιος"¨χρησιμοποιείται επίσης και σε πολλά Φιλοσοφικά κείμενα για να χαρακτηρίσει που τοποθετείται κάποιος Φιλόσοφος σε σχέση με κάποιους άλλους.
Παραδείγματος χάριν, στα κείμενα της Ορφικοπυθαγορείου Φιλοσοφίας ο Πλάτων, ο Ιάμβλιχος και άλλοι χαρακτηρίζονται ως "θείοι", ενώ ο Αριστοτέλης ως "δαιμόνιος"για να τονιστεί αφ΄ενός μεν η σπουδαιότητα του ανδρός αλλά και η κατώτερη θέση του ως προς τους Ορφικοπυθαγόρειους Φιλοσόφους.
Σημειώνουμε απλώς ότι, σύμφωνα με τον Μαρίνο τον Νεαπολίτη που ήταν ο βιογράφος του Πρόκλου, ο Αριστοτέλης εδιδάσκετο στην Πλατωνική Ακαδημεία, πριν από την διδασκαλία των Πλατωνικών κειμένων.
Ο όρος δαίμων διακρίνεται στις εξής κατηγορίες :
- Κατ'αναλογίαν Δαίμων : Προνοεί για τον καθένα. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό που είναι τοποθετημένο αμέσως πάνω από κάτι ελέγχοντας την βαθμίδα ως προς το κατώτερο, συνηθίζουν να το λένε Δαίμονα.
Παράδειγμα είναι η φράση "Υψωσε την γενιά μας ένδοξε δαίμονα"που απευθύνει ο Ζεύς στον Κρόνο. ( ο Κρόνος σε σχέση με τον Δία είναι σε ανώτερη θέση, για αυτό και χαρακτηρίζεται ως δαίμων σε σχέση με τον Δία )
- Κατά σχέση Δαίμων : Αυτός που λόγω της ομοιότητας του προς το δαιμόνιο γένος εκδηλώνει ενέργειες υπερφυέστερες εν συγκρίσει προς τον άνθρωπο που συνδέει την όλη ζωή του με τους δαίμονες.
- Κατ΄ουσίαν Δαίμων : Ονομάζεται δαίμων όχι λόγω της προς τα κατώτερα σχέσης του, ούτε λόγω της εξομοίωσης του με κάτι άλλο, αλλά του έλαχε κατ'αυτόν ο ιδιαίτερος τούτος χαρακτήρας και προσδιορίζεται βάσει κάποιας ύπαρξης των οικείων δυνάμεων και των διαφορετικών τρόπων που ενεργεί.
Η κατηγορία αυτή των δαιμόνων είναι και η τάξις των δαιμόνων που προκύπτει από την εκδήλωση.
Οι δαίμονες αυτοί είναι εκείνοι που διαχειρίζονται συγκεκριμένες λειτουργίες της φύσης, όπως παραδείγματος χάριν ρυθμίζουν πόσες "ανταμοιβές"ή "τιμωρίες"αναλογούν σε κάθε ενσάρκωση της ψυχής. ( δηλαδή, ενώ για κάθε ψυχή έχει συσσωρευθεί μια "ποσότητα κάρμα", για διάφορους λόγους, ρυθμίζεται τι ποσό από αυτό το κάρμα, θα επιβαρύνει την συγκεκριμένη ενσάρκωση της ψυχής, έτσι ώστε αφ'ενός μεν να "ξεπληρώσει"μέρος του κάρμα της, αφ'ετέρου η ψυχή να αντεπεξέλθει και να μην τσακιστεί από το βάρος των υποχρεώσεων της στην συγκεκριμένη ενσάρκωση)
Πρέπει να τονιστεί ότι η ρύθμιση αυτή είναι καθαρά φυσιοκρατική και όχι αποτέλεσμα κάποιας οντότητας που επιλέγει ευνοώντας ή όχι κάποιες ψυχές σε σχέση με κάποιες άλλες.
Ενα φυσικό ανάλογο που μπορούμε να φανταστούμε είναι όταν έχουμε μια μεγάλη ποσότητα νερού που προσπαθεί να περάσει από ένα λεπτό στόμιο. Η ποσότητα που περνά ρυθμίζεται από το στόμιο, ώστε να διέλθει σχετικά ομαλά.
Κατά περίεργη (?) σύμπτωση, οι δαίμονες αυτοί που κάνουν αυτή την δουλειά στον μύθο του Ηρός στην Πολιτεία του Πλάτωνα, είναι τα "μυκώμενα"στόμια που ελέγχουν τις ανόδους και καθόδους της Ψυχής.
Πρόκλος - Σχόλια στον Αλκιβιάδη 74, Σχόλια στην Πολιτεία 2.94.5
πηγή: empedotimos.blogspot.gr