Η Αρχαιοελληνική Μεταφυσική Φιλοσοφία δεν είναι "φιλοσοφία"με τη σύγχρονη εκφυλισμένη χρήση του όρου, δηλαδή σύστημα,συχνά δυσνόητο από άδειες λέξεις, μια διανοητική γυμναστική για ελάχιστους ειδικούς λόγιους. Είναι καθαρή Σοφία, που σημαίνει αποκάλυψη της Αλήθειας και Φωτισμός της πορείας του ανθρώπου προς την αυτογνωσία, την αυτοεκπλήρωση και την ευδαιμονία. Υπ'αυτή την μορφή δεν είναι ούτε αρχαία, ούτε νέα. Είναι Αιώνια!"Philosophia perennis".
Ως άχρονη, αρχετυπική πραγματικότητα, η Πρώτη Φιλοσοφία, όπως την αποκαλούσε ο Αριστοτέλης, βρίσκεται πέρα από κάθε πολιτισμικό προσδιορισμό και κάθε εθνικιστικό σφετερισμό. Είναι Πανανθρώπινη, παγκόσμια κληρονομιά που αλλάζει εκφραστικό ένδυμα σύμφωνα με τις εποχές και τις περιοχές, αλλά κατ'ουσίαν είναι πάντα ίδια και γι'αυτό επίκαιρη και σήμερα και στο μέλλον! Άλλωστε, η ανταλλαγή εσωτερικής γνώσης στην αρχαιότητα γινόταν ευρέως, ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς, χωρίς μισαλλοδοξίες και με μόνο κριτήριο την πνευματική ωριμότητα του αναζητητή. Ο Πυθαγόρας, υπόδειγμα συγκριτικού πνεύματος, έζησε, όπως και ο Πλωτίνος, χρόνια στην Αλεξάνδρεια. Μελέτησε, μύησε και μυήθηκε στις σχολές μυστηρίων της Αιγύπτου, ιδιαίτερα στα μυστήρια του Ερμή, όπως και ο Πλάτωνας. Επί πλέον ταξίδεψε στην Ινδία, όπως ο Απολλώνιος ο Τυανέας, και ίσως έφθασε στο Θιβέτ και την Κίνα. Ο Ζήνων ο Κιτιεύς, που ίδρυσε τη Στοά στην Αθήνα, στο τέλος του 4ου αιώνα έχει και φοινικικές ρίζες και πολλοί ελληνιστές φιλόσοφοι είναι Ασιάτες, Εβραίοι, Σύροι.
Εξ'άλλου, ο Ορφισμός που διατρέχει τον ελληνικό μυστικισμό από τον Πυθαγόρα μέχρι τον Πλάτωνα και τους Νεοπλατωνικούς έχει κοινές ρίζες με την Ανατολή και παρουσιάζει εκπληκτική ομοιότητα, που μόνο τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί με την Ινδική φιλοσοφία. "Τοις εγρηγορόσιν ένα και κοινόν κόσμον είναι, (Ένας και κοινός είναι ο κόσμος για τους ξυπνητούς), λέει ο Ηράκλειτος, των δε κοιμωμένων έκαστον εις ίδιον αποστρέφεσθαι, (οι κοιμισμένοι ζουν ο καθένας στο δικό του κόσμο)".
Το πρόβλημα είναι να ξεφύγουμε από τον μουσειακό σεβασμό και τον τυπολατρικό σχολαστικισμό και να ανακαλύψουμε ξανά την ζωντάνια, τη δροσιά και τη δύναμη που κρύβεται κάτω από τον ροζιασμένο κορμό της φιλοσοφικής παράδοσης.
Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με το μπόλιασμά της στο κουρασμένο σώμα της σύγχρονης πραγματικότητας, με την εφαρμογή της στην καθημερινότητα, για να φωτίσουμε την ατομική πορεία και να ξεπεράσουμε τα κοινωνικά προβλήματα και την παγκόσμια κρίση. Η φιλοσοφία πρέπει, κατά τον Επίκουρο, να ασχολείται με ζητήματα που έχουν άμεση σχέση με τις ανάγκες της ζωής, με την ευρύτερη έννοια. Ακόμα και στην εποχή του, πολλοί στοχαστές χασομερούσαν με περιθωριακά ζητήματα, με άγονες συζητήσεις και με διαλεκτικά πλάσματα που έδιναν την εντύπωση υψηλής σοφίας. Μεταφυσική θεωρητικολογία χωρίς γείωση και δοκιμασία στο εξωτερικό επίπεδο σημαίνει συχνά βολική φυγή από την καθημερινότητα, ναρκωτικό της συνείδησης, που αφήνει το άτομο στην ίδια, αν όχι σε χειρότερη μοίρα! Λυδία λίθος για κάθε φιλοσοφία είναι η απλή τούτη ερώτηση, ενός σύγχρονου σοφού (Silo) : "Με το πέρασμα της ζωής, μεγαλώνει μέσα σου η ευδαιμονία ή ο πόνος; Όσο σοφός κι αν είσαι θα απορρίψω το παράδειγμά σου και τις ιδέες σου αν δεν μεγαλώνει σε σένα και σ'αυτούς που σε περιστοιχίζουν η ευδαιμονία και η ελευθερία" .
Σκόπιμα χρησιμοποιείται ο όρος ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑκαι όχι ευτυχία, γιατί η ευτυχία ως προϊόν της καλής τύχης εγκυμονεί πάντα το αντίθετό της, την δυστυχία. Στο πνευματικό επίπεδο ο στόχος δεν είναι λοιπόν η ευτυχία, αλλά η ευδαιμονία ή μακαριότητα, που βρίσκεται πέρα από κάθε δυισμό και είναι νηφάλια, ήρεμη δροσερή. Είναι έκσταση χωρίς καμία αναστάτωση.
Από τη στιγμή που κατακτήσει κανείς αυτή την κατάσταση διαλύεται κάθε εσωτερική αναταραχή, "λύεται πας της ψυχής χειμών", κατά τον Επίκουρο, που στην επιστολή του προς Μενοικέα συνεχίζει : "Αληθινά αισθανόμαστε (πιεστική) την ανάγκη για ηδονή, όταν υποφέρουμε από την έλλειψη αυτής της πληρότητας. Η τύχη για τον σοφό δεν είναι μια θεότης, όπως για τις μάζες και δεν δίνει καλό ή κακό καθοριστικό για την μακάρια ζωή. Γι'αυτό είναι προτιμότερο να είσαι άτυχος, αλλά σοφός (ευλογίστως ατυχείν), παρά τυχερός και ανόητος (αλογίστως ευτυχείν). Ο άνθρωπος που έχει κατακτήσει την αταραξία ζει σαν Θεός μεταξύ των ανθρώπων". Η υπέρτατη αυτή επίτευξη προϋποθέτει την μεταστοιχείωση της ψυχικής ύλης και συνεπάγεται μια σύνθετη εσωτερική πειραματική διαδικασία, που απαιτεί μέθοδο, μόχθο και υπομονή. Χρειάζεται μια μεταφυσική ατραπός χωρίς δογματισμό, αφηρημένες απαγωγές και απριορισμούς, αλλά βιωματική, που να στηρίζεται στην επαγωγή, το λόγο και την ενόραση.
Οι διδασκαλίες του Πυθαγόρα, του Πλάτωνα, του Πλωτίνου και άλλων αρχαίων μυστών-φιλοσόφων μας παρέχουν τέτοια συγκεκριμένα μέσα για την κατασκευή της φιλοσοφικής λίθου, αρκεί να τις ερμηνεύσουμε σωστά και να τις εφαρμόσουμε με συνέπεια ...Αυτή η θέση εκφράζεται άψογα και λακωνικά από τη ρήση του Ηράκλειτου : "Και σοφίη λέγειν αλήθεια και ποιείν κατά φύσιν επαϊοντας" (Σοφία είναι να λες και να πράττεις την αλήθεια γνωρίζοντας τη φύση των πραγμάτων). Δυστυχώς, λόγω της διακοπής της ζωντανής μεταφυσικής παράδοσης, οι αρχαίες διδασκαλίες που φτάνουν μέχρι τις μέρες μας, μέσω των διασωθέντων κειμένων, είναι συχνά ελλιπείς και αποσπασματικές, ενώ προσφέρονται εύκολα για ποικίλες παρερμηνείες και αυθαίρετα συμπεράσματα, κάτι που καθιστά το έργο του αναζητητή πολύ δύσκολο. "Μ'όλο που ο Λόγος είναι κοινός σε όλα, οι πολλοί ζουν σαν ο καθένας τους να έχει δική του, ιδιωτική σοφία" (Ηράκλειτος).
Αυτή όμως η δυσκολία που αποθαρρύνει τους περίεργους, τους χλιαρούς φιλολογίζοντες και τους βέβηλους, γίνεται αφορμή να οξυνθεί η διάκριση, η φρόνηση και η ενάργεια του αληθινού εραστή της Αιώνιας Σοφίας. Μέσα από την αναπτυσσόμενη δια του πνευματικού αγώνα Αρετή καθαρίζεται το σκουριασμένο κλειδί που ανοίγει τελικά την Πύλη της αποκάλυψης του Ωραίου και του Αγαθού. Αν κανείς ελπίζει ότι η προσέγγιση της Αρχαίας Τέχνης θα τον εμπλουτίσει με γνώσεις, ισχύ και δυνατότητες, ας γνωρίζει ότι η Αθανασία μπορεί να αποκτηθεί μόνο από τις στάχτες της κατώτερης ανθρώπινης φύσης."Ήθος γαρ ανθρώπειον μεν ουκ έχει γνώμας ( η ανθρώπινη φύση δεν έχει αληθινή γνώση) θείον δε έχει (μόνο η θεϊκή φύση έχει)". Σε διαφορετική περίπτωση η είσοδος στη χώρα των μακαρίων γίνεται αόρατη γιατί "οι ανόητοι, αν και ακούν, αν και βλέπουν, είναι σαν τους κουφούς και τους τυφλούς. Σ'αυτούς ταιριάζει το γνωμικό πως και παρόντες απουσιάζουν".
.
Όπως λέει ο θείος Πλάτων στον Φαίδωνα: "Όταν η φιλοσοφία παραλάβει την ψυχή από την κατάσταση του δεσμωτηρίου των επιθυμιών και την αυταπάτη των αισθήσεων και την πείσει να απομακρυνθεί από αυτά, ενθαρρύνοντάς την να συμμαζευτεί και να συγκεντρωθεί στον εαυτό της, μπορεί αυτή να νοήσει κάθε ον που είναι πραγματικό (αυτό καθ'αυτό)". Η θέα του αληθινού κάλλους και του Αγαθού φέρνουν τότε την ψυχή σε κατάσταση θείας μανίας. Αυτός ο λυτρωτικός πυρετός καίει τα σκληρά αποκυήματα που περιζώνουν την ψυχή, ενώ δροσίζουν το πτέρωμά της που αναπτύσσεται και δυναμώνει.
Η απελευθέρωση της ατομικής ψυχής δεν είναι όμως αυτοσκοπός! Ο Πλάτων, κατ'εξοχήν υμνητής του υπεραισθητού, υποστήριξε μέχρι τέλους ότι ο αληθινός φιλόσοφος δεν έχει το δικαίωμα να διάγει μονόπλευρη ζωή, γιατί δεν υπάρχει αυτός μόνο στον κόσμο, παρά ζει μέσα σ'ένα κοινωνικό σύνολο, που απέναντί του έχει μερικά ιερά καθήκοντα. Η γνώμη αυτή εκφράζεται καθαρά στην αλληγορία του σπηλαίου, στον έκτο τόμο της Πολιτείας :"Σ'εκείνους που "εκ τινος θείας επιπνοίας" , "θεία τινι τύχη"πέτυχαν να φτάσουν στην είσοδο του σπηλαίου, δεν θα επιτρέψουμε να μείνουν εκεί και να μην επιστρέψουν πίσω στους δυστυχείς φυλακισμένους που δέσμιοι ζουν μέσα στο σκότος της πλάνης".Απεναντίας αυτές οι προνομιούχες φύσεις, αφού πάντα πρέπει να έχουν στο νου τους την ευτυχία του συνόλου, οφείλουν να φροντίσουν με πατρική στοργή για τους συμπολίτες τους, που τα μάτια τους δεν είναι σε θέση να ατενίσουν το πλήρες φως της αλήθειας. Άλλωστε, παρά την ανάμειξή τους με τα κοινά μπορούν "τον πολύν χρόνον μετ'αλλήλων οικείν εν τω καθαρώ".
Η Μεταφυσική αναζήτηση δεν αφορά αποκλειστικά τους λίγους συνειδητούς ερευνητές, αλλά, έστω και σε λανθάνουσα μορφή, ολόκληρο το ανθρώπινο γένος! Αρκεί να σκεφτούμε ότι στην καρδιά του υπαρξιακού άγχους, που μαστίζει τις σύγχρονες εγωκεντρικές δυτικές κοινωνίες, βρίσκεται το πνευματικό άγχος. Το άγχος, δηλαδή, που εκφράζει την απώλεια ενός βαθύτερου νοήματος, που να δίνει αξία σε όλους τους επί μέρους στόχους του ανθρώπου. Η κρίση των ιδεολογιών και των κοσμοθεωριών έχει κάνει ακόμα πιο φανερή αυτή την έλλειψη. Τις ανάγκες αυτές και άλλες, πιο καθημερινές, έρχεται να αντιμετωπίσει μια νέα τάση στην ψυχολογία, η φιλοσοφική ψυχολογία, που στρέφεται στην αρχαία ελληνική παράδοση για αναζήτηση οράματος και μεθόδου. Στον ίδιο στόχο, αλλά από διαφορετική κατεύθυνση ορμώμενη, αποβλέπει η φιλοσοφική συμβουλευτική που εξαπλώνεται ραγδαία σ'ολόκληρο τον κόσμο. Χαρακτηριστικό αυτής της διάδοσης είναι το πλήθος των φιλοσοφικών γραφείων που ανοίγουν, οι αυθόρμητες φιλοσοφικές συζητήσεις, που στη Γαλλία έχουν πάρει τη μορφή φιλοσοφικών καφενείων και ο αριθμός των εκδόσεων με φιλοσοφικό-ψυχολογικό περιεχόμενο. Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικούς μόνο τίτλους βιβλίων που βρίσκονται στην κορυφή των πωλήσεων και στην Ελλάδα: Του Λου Μάρινοφ "Πλάτωνας όχι Πρόζακ", του Μαρκ Σωτέ "Έναν καφέ για τον Σωκράτη", του Έντουαρντ Έργουιν "Φιλοσοφία και Ψυχοθεραπεία"και του Γιαχάνες Τόμ "Ψυχοθεραπευτικές πλευρές στην φιλοσοφία του Πλάτωνα".
Η Αιώνια Μεταφυσική Φιλοσοφία δεν είναι, συνεπώς, ούτε απλή κλασική μόρφωση (η πολυμάθεια, ως γνωστόν, δεν διδάσκει τη φρόνηση), ούτε πάρεργο, ούτε εγωιστική ασκητική, αλλά αναντικατάστατο φάρμακο για τις βασανισμένες ψυχές,, νέκταρ μνημοσύνης για τους αληθινούς ερευνητές και βάλσαμο για τις αιμορραγούσες πληγές της ανθρωπότητας. Ας αντλήσουμε ευρέως από τις πηγές της, γιατί όπως λέει ο Επίκουρος : "Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς, ούτε πολύ αργά για να γνωρίσει κανείς τη φιλοσοφία".
πηγή: autognosia.pblogs
πηγή: autognosia.pblogs