.jpg)
Η Μυθολογία είναι διακριτός επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με τη μελέτη των μύθων, δηλαδή των ιστοριών που ένας ιδιαίτερος πολιτισμός θεωρεί αληθινές και χαρακτηρίζουν ένα ιδιαίτερο θρησκευτικό ή πίστη.
Πίνακας εθνικών μυθολογιών στον οποίο αποτυπώνονται αντιστοιχίες θεοτήτων:
| Πεδίο | Ελληνική | Ρωμαϊκή | Ετρου- σκική | Αιγυπτι- ακή | Γερμα νική / Σκανδιν αβική | Κελτική |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Κάτω Κόσμος | Ἁδης | Ντις Πάτερ (Dis Pater) Πλούτο (Pluto) (Orcus) | Άιτα | Όσιρις | Χελ | Ντις Πάτερ (συν ρωμαϊκός) |
| Άδωνις | Άντονις (Adonis) | Ατούνις | ||||
| Σοφία | Ἀθηνᾶ | Μινέρβα (Minerva) | Μένρβα | Νεΐθ | Βορ | |
| Θάλασσα | Ἀμφιτρίτη | Σαλάκια (Salacia) | Ραν | |||
| Ανάγκη | Ἀνάγκη | Νεσεσ- σιτάς (Neces- sitas) | ||||
| Άνεμοι | Αἴολος | Βέντι (Venti) | Νγιορντ | Μπόρουμ | ||
| Φως Μουσική | Ἀπόλλων Φοῖβος | Απόλλο (Apollo) Φόεμπους (Phoebus) | Απλού | Ώρος | Μπαλντρ | Μπελέ- νους Μπόρβο Γκράνος |
| Πόλεμος | Ἄρης | Μαρς (Mars) | Λάραν | Τυρ | Κάμουλος Σμέρτριος Νέιτο | |
| Φύση Κυνήγι | Ἄρτεμις | Ντιάνα (Diana) | Αρτούμι | Μπαστ | Ουλλρ Σκάντι | Βιντόνους |
| Υγεία | Ἀσκληπιός | Αισκου- λάπιους (Aescu- lapius) Βεγιόβις (Vejovis) | Βέτις | Εΐρ | Μπελένους Γκράνος | |
| Μοίρα | Ἄτροπος | Μόρτα (Morta) | Λέινθ | |||
| Ομορφιά Αγάπη | Ἀφροδίτη | Βένους (Venus) | Τουράν | Άθωρ | Φρέγια | |
| Βορέας | Ακουίλο (Aquilo) | Άντας | ||||
| Γη | Γαῖα | Τέρρα (Terra) Τέλλους (Tellus) | Κελ | Γκεμπ | Ερεκούρα | |
| Γεωργία Γονι- μότητα | Δημήτηρ | Κέρες (Ceres) | Κελς | Ίσις | Φρέιρ | Νταμάρα Ροσμέρτα Σιρόνα |
| Εορτή Κρασί | Διόνυσος | Λίμπερ (Liber) Μπάκους (Bacchus) | Φου- φλούνς | Όσιρις | Σούκελλος | |
| Ειρήνη | Εἰρήνη | Παξ (Pax) | Μπαλντρ | |||
| Ἑκάτη | Τρίβια (Trivia) | |||||
| Τρόμος | Ἐνυώ | Μπελλόνα (Bellona) | ||||
| Εὖρος | Βουλτούρ- νους (Vultu- rnus) | |||||
| Τύψεις | Ἐρινύες | Ντίραε (Dirae) Φούριαε (Furiae) | ||||
| Διχασμός | Ἔρις | Ντισκόρντια (Discordia) | Λόκι | |||
| Αγγε- λιοφόρος | Ἑρμῆς | Μερκού- ριους (Mercu- rius) | Τουρμς | Άνουβις | Θωρ | Τουτάτις |
| Έρωτας | Ἔρως | Κιούπιντο (Cupido) Αμόρ (Amor) | Αστρίλντ | Άνγκους | ||
| Ἕσπερος | Βέσπερ (Vesper) | |||||
| Οικο- γένεια | Ἕστία | Βέστα (Vesta) | Βησά | |||
| Ἐωσφόρος / Φωσφόρος | Λούσιφερ (Lucifer) | |||||
| Κυρίαρ- χος θεός Κεραυ- νοί | Ζεύς | Γιούπιτερ (Jupiter) Ιόβις (Iovis) | Τίνια | Άμουν | Όντιν | Αμπισά- γρος Ρόμπους Ταράνις |
| Ζέφυρος | Φαβόνιους (Favonius) | |||||
| Νεότητα | Ἥβη | Γιουβέντας (Iuventas) | ||||
| Ήλιος | Ἥλιος | Σολ (Sol) | Ούσιλ | Ρα | Σολ | |
| Γάμος | Ἥρα | Γιούνο (Iuno) | Ούνι | Μουτ | Φρίγκ | |
| Ἡρακλής | Έρκουλες (Hercules) | Χερκλ | Χόνσου | Σεγκόμο | ||
| Τεχνουρ- γία | Ἥφαιστος | Βουλκάνους (Vulcanus) | Σέθλανς | Πτα | Γκοΐβνιου | |
| Αυγή | Ἠώς | Αουρόρα (Aurora) Ματούτα (Matuta) | Κάουθα | Ντέλινγκ | ||
| Θάνατος | Θάνατος | Μορς (Mors) | Λέινθ, Χαρούν | Άνουβις | Χελ | Ανκού |
| Δικαι- οσύνη | Θέμις | Γιουστίτια (Iustitia) | Μά'ατ | Φορσέτι | ||
| Ἰανός | Ιάνους (Ianus) | Άνι | ||||
| Μοίρα | Κλωθώ | Νόνα (Nona) | ||||
| Κυβέλη | Μάγκνα Μάτερ (Magna Mater, μεγάλη μητέρα) | Μουτ | Ντάνου | |||
| Κρόνος | Σατούρνους (Saturnus) | Σάτρε | Γκεμπ | |||
| Μοίρα | Λάχεσις | Ντέκιμα (Decima) | ||||
| Λητώ | Λατόνα (Latona) | |||||
| Μοίρα | Μοῖραι | Πάρκαε (Parcae) Φάταε (Fatae) | ||||
| Έμπνευ- ση | Μοῦσαι | Καμέναε (Camenae) | Κβάσιρ | Όγκμα | ||
| Νίκη | Νίκη | Βικτόρια (Victoria) | ||||
| Νότος | Νότος | Άουστερ (Auster) | ||||
| Νύχτα | Νύξ | Νοξ (Nox) | Νοττ | |||
| Ὀδυσσεύς | Ουλίξες (Ulixes) Ουλύσσες (Ulysses) | Ουθούζε | ||||
| Ουρανός | Ουρανός | Καέλους (Caelus) | Νουτ | |||
| Πᾶν | Φάουνους (Faunus) | Μιν | ||||
| Παλαίμων | Πορτούνες (Portunes) Πορτούνους (Portunus) | |||||
| Περσεφόνη | Προσερπίνα (Proserpina) | Περσι- πνέι | ||||
| Θάλασσα | Ποσειδῶν | Νεπτούνους (Neptunus) | Νεθούνς | Εγκίρ | ||
| Πρίαπος | Μουτίνους (Mutinus) Μουτούνους (Mutunus) | Μιν | ||||
| Ῥέα | Μάγκνα Μάτερ (Magna Mater) Οψ (Ops) | Ίσις | ||||
| Σάτυροι | Φάουνι (Fauni) | |||||
| Σειληνός | Σιλβάνους (Silvanus) | Σελβάνς | ||||
| Σελήνη | Λούνα (Luna) | Λούσνα | Ίσις | Μάνι | ||
| Σεμέλη | Στίμουλα (Stimula) | Σέμλα | ||||
| Τύχη | Φορτούνα (Fortuna) | Νόρτια | ||||
| Ὑγίεια | Σαλούς (Salus) | |||||
| Φήμη | Φάμα (Fama) | |||||
| Ὕπνος | Σόμνους (Somnus) | |||||
| Χάριτες | Γκράτιαε (Gratiae) | |||||
| Χάρων | Κάρον (Charon) | Χαρούν | Άνουβις | |||
| Χλωρίς | Φλόρα (Flora) |
Ο ΧΩΡΟΣ ΤΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ
Οι μύθοι είναι γενικά ιστορίες βασισμένες στην παράδοση και το θρύλο, προορισμένες αρχικά να ερμηνεύσουν το πώς ξεκίνησε η δημιουργία σε κοσμικό και τοπικό επίπεδο με μύθους της δημιουργίας ή ιδρυτικούς μύθους. Για παράδειγμα, υπάρχουν μύθοι δημιουργίας σε όλες τις μυθολογίες του πλανήτη που ασχολούνται με κοσμολογικά προβλήματα (η δημιουργία του σύμπαντος, των άστρων κ.λπ.) Υπάρχουν, επίσης, ιδρυτικοί μύθοι, που ερμηνεύουν αιτιολογικά την έναρξη λειτουργίας μιας πόλης. Η Αθήνα, η Ρώμη, το Bυζάντιο (η Κωνσταντινούπολη) και πάμπολλες άλλες, είναι πόλεις που διαθέτουν τον ιδρυτικό τους μύθο. Οι μύθοι ερμηνεύουν, επίσης, φυσικά φαινόμενα, ανεξήγητα πολιτισμικά κενά και ό,τι άλλο δεν μπορεί να ερμηνευθεί ορθολογικά. Ωστόσο, δε δημιουργήθηκαν όλοι οι μύθοι για ερμηνευτικούς σκοπούς. Στους περισσότερους εμπλέκεται μια υπερφυσική δύναμη ήθεότητα, αλλά αυτό δεν αποκλείει από την επικράτεια της μυθολογίας θρύλους και απλές αφηγήσεις που πέρασαν μέσω της προφορικής παράδοσης από γενεά σε γενεά. ΟιΑδελφοί Γκριμ, για παράδειγμα, έδειξαν με πειστικό τρόπο ότι υπάρχει μυθολογικό περιεχόμενο ακόμα και στα ταπεινότερα παραμύθια.
Το παραμύθι αφ΄ εαυτού δεν είναι μύθος με την αυστηρή του έννοια, αλλά διαθέτει μυθολογικό περιεχόμενο. Υπάρχουν και άλλα παραδείγματα με μυθολογικό περιεχόμενο που δεν ανήκουν στην επικράτεια της μυθολογίας, αν και συχνά συγχέονται με το μύθο:
- Φιλοσοφική αλληγορία
- Ηθική, παραβολή ή ανέκδοτο
- Πολιτισμική προπαγάνδα
- Ηρωικό έπος
- Ρεαλιστική ή σατιρική φανταστική λογοτεχνία
- Αφηγηματικό δράμα
Ποια είναι η γενεσιουργός αιτία του μύθου; Ο Ρόμπερτ Γκρέιβς (Robert Graves) αναφερόμενος στον ελληνικό μύθο έδωσε έναν ορισμό αρκετά περιεκτικό: "Ο αληθινός μύθος μπορεί να οριστεί ως αποτέλεσμα της τελετουργικής μίμησης που τελείτο σε δημόσιους εορτασμούς, και σε πολλές περιπτώσεις καταγράφτηκε με εικονιστικό τρόπο". Το πιθανότερο είναι ότι ο Γκρέιβς επηρεάστηκε -όπως και τόσοι άλλοι- από τον Τζέιμς Φρέιζερ και το έργο του ο Χρυσός Κλώνος, έτσι ώστε να θεωρεί πως ο μύθος γεννιέται από πολλές πολιτισμικές ανάγκες. Για να απαντήσουμε σε ένα τέτοιο ερώτημα χρειάζεται καταρχήν να αναρωτηθούμε ποιες είναι οι ανάγκες που ικανοποιούν οι μύθοι. Οι μύθοι "ενεργοποιούν"τις πολιτισμικές δομές ή την ταυτότητα μιας φυλής, μιας πόλης, ενός έθνους, συνδέοντάς την με συμπαντικές αλήθειες. Τέτοιου είδους μύθοι αιτιολογούν για παράδειγμα την κατοχή μιας περιοχής από κάποιον λαό.
Οι μυθολογικές μορφές τις περισσότερες φορές συνδέονται με κάποιες θρησκείες, όπως και οι μυθολογίες. Ορισμένοι χρησιμοποιούν τις λέξεις μύθος και μυθολογία, προκειμένου να χαρακτηρίσουν τις ιστορίες κάποιας θρησκείας ως ψευδείς ή τουλάχιστον αμφίβολες. Ο όρος χρησιμοποιείται συχνά με αυτόν τον τρόπο για να περιγράψει θρησκείες που ιδρύθηκαν από αρχαίες κοινωνίες και περιέχουν στοιχεία από τη Ρωμαϊκή, την Ελληνική ή τη Σκανδιναβική μυθολογία. Ωστόσο, είναι σημαντικό να διατηρούμε κατά νου ότι ενώ κάποιοι βλέπουν το Σκανδιναβικό και το Κελτικό πάνθεο ως απλά παραμύθια, υπάρχουν σήμερα κοινότητες στην Ευρώπη που το βλέπουν ως ραχοκοκκαλιά της θρησκείας τους, αν και οι σύγχρονες εκδοχές αυτών των πίστεων λίγο μοιάζουν με τις αρχαίες θρησκείες, (Βλ. Νεοπαγανισμός). Από την άλλη, υπάρχουν πολλοί που δε θεωρούν ως ιστορικά αληθείς τους μύθους που περιβάλλουν την προέλευση και την ανάπτυξη θρησκειών, όπως ο Χριστιανισμός, ο Ιουδαϊσμός ή το Ισλάμ. Σε κάθε περίπτωση, αντί να εμπλέκεται κανείς με την ιστορικότητα ή μη τέτοιων ιδρυτικών ουσιαστικά μύθων είναι προτιμότερο να στρέφεται προς το δυναμισμό τους και τις ανάγκες που ικανοποιούν για την ανθρώπινη ψυχή.
Ορισμένοι άνθρωποι, ιδιαίτερα όσοι ακολουθούν αποκαλυπτικές θρησκείες που δικαιολογούν την ύπαρξή τους με όρους αυθεντικότητας των γραφών, πιθανώς προσβάλλονται, όταν χαρακτηρίζεται κάποια όψη της πίστης τους ως έκφραση του μύθου. Μια όψη της θεμελιοκρατίας στην αυστηρή της έννοια απαιτεί να εκλαμβάνεται ως αληθές λεπτομερειακά ό,τι καταγράφεται στις ιερές γραφές. Όμως, οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα συμφωνούν ότι κάθε θρησκεία έχει ένα σώμα μύθων που εκφράζουν βαθύτερες αλήθειες, αόρατες στο εξωτερικό τους επίπεδο.
Γι΄ αυτό η λέξη μυθολογία σήμερα χρησιμοποιείται για εκείνες τις ιστορίες που πιθανώς είναι ή δεν είναι ιστορικά αληθείς, αλλά αποκαλύπτουν θεμελιώδεις αλήθειες και ενοράσεις για την ανθρώπινη φύση, συχνά μέσω των αρχετύπων που διαθέτουν στη δομή τους. Επίσης, οι εν λόγω ιστορίες εκφράζουν τις απόψεις και τις πίστεις της χώρας, της χρονικής περιόδου, του πολιτισμού και/ή της θρησκείας που τους γέννησε. Μπορεί να μιλά κανείς για Ιουδαϊκή, Χριστιανική, ή Ισλαμική μυθολογία, περιγράφοντας το μυθολογικό τους δυναμικό, χωρίς να ασχολείται με την ιστορική εγκυρότητα ή μη των μύθων. Άλλωστε, πολλοί σύγχρονοι φιλελεύθεροι ραββίνοι και ιερείς του Ιουδαϊσμού και του Χριστιανισμού, όπως και οι Νεοπαγανιστές δεν έχουν κανένα πρόβλημα να δεχθούν ότι τα ιερά τους κείμενα είναι δυνατόν να περιέχουν μυθολογικά στοιχεία. Βλέπουν ότι στα ιερά τους κείμενα περιέχονται θρησκευτικές αλήθειες, θεϊκά εμπνευσμένες, που αποδίδονται στη φυσική γλώσσα της ανθρωπότητας, το μύθο. Φυσικά κάποιοι άλλοι διαφωνούν επ'αυτού.
ΜΥΘΟΛΟΓΙΕΣ ΑΝΑ ΠΕΡΙΟΧΗ
Αφρική
μυθολογία Ακάμπα, (Akhaba) - μυθολογία Ακάν, (Akan) - μυθολογία Αλούρ, (Alur) - μυθολογία Ασάντι, (Ashanti) - μυθολογία Μπαμπάρα, (Bambara) - μυθολογία Μπαμπουτί, (Bambuti) - μυθολογία Μπανιαρουάντα, (Banyarwanda) - μυθολογία Μπαζαρί, (Basari) - μυθολογία Μπαουλέ, (Baule) - μυθολογία Μπαβέντα, (Bavenda) - μυθολογία Μπαζάμπι, (Bazambi) - μυθολογία Μπαζίμπα, (Baziba) - μυθολογία Μπουσχόνγκο, (Bushongo) - μυθολογία Δαχομέης, (Fon) - μυθολογία Ντίνκα, Dinka - μυθολογία Εφίκ Efik -Αιγυπτιακή μυθολογία, (προϊσλαμική) - μυθολογία Εκόι, (Ekoi) - μυθολογία Φαν, (Fan) - μυθολογία Φενς, (Fens) - μυθολογία Φιόρτ, (Fjort) - μυθολογία Χερέρο, (Herero) -μυθολογία Ιμπιμπίο, (Ibibio) - μυθολογία Ίμπο, (Ibo) - μυθολογία Ισόκο, (Isoko) - μυθολογία Κάμπα, (Kamba) - μυθολογία Καβιρόντο, (Kavirondo) - μυθολογία Κχοϊκχόι, (Khoikhoi) - μυθολογία Κουρούμπα, (Kurumba) - μυθολογία Λοτούκο, (Lotuko) - μυθολογία Λουγκμπάρα, (Lugbara) - μυθολογία Λούντα, (Lunda) - μυθολογία Μακόνι, (Makoni) - μυθολογία Μασάι, (Masai) - μυθολογία Μόνγκο, (Mongo) - μυθολογία Μουντάνγκ, (Mundang) - μυθολογία Νγκμπάντι, (Ngbandi) - μυθολογία Νούπε, (Nupe) - μυθολογία Νυαμβέζι, (Nyamwezi) - μυθολογία Ορόμο, (Oromo) - μυθολογία Οβάμπο, (Ovambo) - μυθολογία Πυγμαίων, (Pygmy) - μυθολογία Σαν, (San) - μυθολογία Σερέρ, (Serer) -μυθολογία Σόνα, (Shona) - μυθολογία Σόνγκο, (Shongo) - μυθολογία Σονγκάι, (Songhai) - μυθολογία Σότο, (Sotho) - μυθολογία Τουμπούκα, (Tumbuka) - μυθολογία Ξόσα, (Xhosa) - μυθολογία Γιορούμπα, (Yoruba) - μυθολογία Ζούλου, (Zulu)
Ασία
μυθολογία Αγιαβαζί, (Ayyavazhi) - Βουδιστική μυθολογία - μυθολογία Μπον, (Bön) (προβουδιστική Θιβετανική μυθολογία) - Κινεζική μυθολογία - Ινδική μυθολογία - μυθολογία Χμονγκ, (Hmong) - Ιαπωνική μυθολογία (κύριο ρεύμα) - μυθολογία Χοτούμε Τουτάγιε (η Hotuma Tutaye εκδοχή της Ιαπωνικής μυθολογίας) - Κορεατική μυθολογία - μυθολογία Φιλλιπίνων - Τουρκική μυθολογία
Αυστραλία - Ωκεανία
Ευρώπη
Αγγλοσαξωνική μυθολογία - Βασκική μυθολογία - Καταλανική μυθολογία - Κελτική μυθολογία - Κορσικανική μυθολογία - Γαλλική μυθολογία - Γερμανική μυθολογία - Ελληνική μυθολογία - Αγγλική μυθολογία - Ετρουσκική μυθολογία - Φινλανδική μυθολογία - Ιρλανδική μυθολογία - Λευκορωσική μυθολογία - Λιθουανική μυθολογία - Λουζιτανική μυθολογία - Σκανδιναβική μυθολογία - Πολωνική μυθολογία - Ρωμαϊκή μυθολογία - Ρουμανική μυθολογία - Σαρδινιακή μυθολογία - Σλαβική μυθολογία - Ισπανική μυθολογία -Ελβετική μυθολογία - Ταταρική μυθολογία - Βιρμικιακή Μυθολογία
Μέση Ανατολή
Αραβική μυθολογία (προϊσλαμική) - Βιβλική μυθολογία - Καναανιτική μυθολογία - Χριστιανική μυθολογία - Ιουδαϊκή μυθολογία - Περσική μυθολογία - Σουμεριακή μυθολογία
Βόρεια Αμερική
μυθολογία Αμπενάκι, (Abenaki) - μυθολογία Αγκονκίν, (Algonquin) - μυθολογία Μπλάκφουτ, (Blackfoot) - μυθολογία Τσιπέβα, (Chippewa)- μυθολογία Κρικ, (Creek) - μυθολογία Κρόου, (Crow) - μυθοογία Χάιντα, (Haida) - μυθολογία Χο Τσανκ, (Ho-Chunk) - μυθολογία Χόπι, Hopi - μυθολογία Ινουΐτ,(Inuit) - μυθολογία Ιροκουά, (Iroquois) - μυθολογία Χουρόν, (Huron) - μυθολογία Κουακιούτλ, (Kwakiutl) - μυθολογία Λακότα, (Lakota) - μυθολογία Λένι Λενάπε, (Leni Lenape) - μυθολογία Ναβάχο, (Navaho) - Nootka mythology- μυθολογία Παουνί, (Pawnee) - μυθολογία Σαλίς, (Salish) - μυθολογία Σενέκα, (Seneca) - μυθολογία Τσιμσιάν, (Tsimshian) - μυθολογία Ούτε, (Ute) - μυθολογία Ζούνι, (Zuni).
Νότια και Κεντρική Αμερική
μυθολογία Αζτέκων - μυθολογία Ίνκα - μυθολογία Γκουαρανί - Αϊτινή μυθολογία - μυθολογία Μάγια - μυθολογία Ολμέκων - μυθολογία Τολτέκων
ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ ΑΡΧΕΤΥΠΑ
- Πολιτισμικός ήρωας
- Μητέρα γη
- Πρώτος άνθρωπος
- Σεληνιακή θεότητα
- Ψυχοπομπός
- Πατέρας-Ουρανός
- Ηλιακή θεότητα
- Κατεργάρης
- Κάτω κόσμος
- Κατακλυσμός
πηγή: el.wikipedia