Η ομορφιά και η ουσία του ποιητικού έργου του Άγγελου Σικελιανού βρίσκεται:
α) Στην πλούσια αρμονία.
β) Στο βάθρο της αιωνιότητος
γ) Στην αλήθεια της γης.
Αυτά τα τρία στοιχεία -ανόμοια στην αρχή- περνούν μέσα στην ανθρώπινη ύπαρξη με τρόπο μυστικό κι'έτσι προσδιορίζουν και αισθητοποιούν το πάντρεμα της ζωϊκής ουσίας με το Σύμπαν.
Ο χώρος, ο χρόνος και ο λαός γίνονται σύμβολα που ενώνουν το παρελθόν το παρόν και το μέλλον και η συχνά ηρωϊκή αναζήτηση των λυτρωτικών μυστικών της ζωής, πουθενά δε βρίσκεται πιό γοητευτικά αυθαίρετη όσο μέσα σ'αυτήν την καλλιτεχνική δημιουργία.
Αυτά, μαζί με τον Ορφισμό του, την Δελφική Ιδέα και την επίμονη διαδρομή του από τα οράματα στη δράση με αφετηρία πάντα την λαϊκή ψυχή που καταξιωμένη από τον μόχθο κλείνει μέσα της το γονιμότατο σπόρο της κοινωνικής ανδρείας και της αληθινής δημιουργίας, έκαναν τον ποιητή τόσα χρόνια τώρα σημείο αντιλεγόμενο και την ποίησή του παρανοημένη από πολλούς και γι΄ άλλους εχθρική.
Το "Πνευματικό Κέντρο των Δελφών"που θα ένωνε όλους τους ανθρώπους της οικουμένης με τα ιδανικά της αγάπης της ελευθερίας και της ειρήνης δεν μπόρεσε να γίνει πραγματικότητα...
____________________
Τον Σικελιανό τον ονόμασαν και "Διονυσιακό"με την έννοια ότι ένα μεγάλο μέρος της ποίησής του φαίνεται να κατέχεται από έναν ενθουσιαστικό ευδαιμονισμό. Γι'αυτό ας δούμε τι γράφει παραστατικά στον "ΥΜΝΟ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ'.
"Από τα βαθιά του θέμελα
πλέριο τραντάζει το όρος
Μιάς των μυστηρίων τ'άρρητα
το μένος σαν ξεσπά
τρεκλίζει ο κισσοστέφανος
χορεύει ο θυρσοφόρος
και των οργίων το τύμπανο
σα Θεού καρδιά χτυπά".
Ο ερωτικός άνθρωπος ζει ατόφιος μέσα του και τρικυμίζει απ'άκρη σε άκρη όλα τα ποιητικά του βιώματα.
Η οργιαστική του προδιάθεση άλλοτε παρουσιάζεται σαν λυτρωμός της σάρκας μέσα στην αγνή κι ελεύθερη φύση και άλλοτε σαν δοκιμασία της ψυχής μπροστά στην ηθική ζωή.
"Εκεί κερήθρα μου'φερε, ψωμί σταρένιο
κρύο νερό η αρχοντοθυγατέρα
οπούχε από τη δύναμη στον πτερωτό της
το λαιμό χαράκι ως περιστέρα
που η όψη της σαν της βραδιάς το
λάμπο έδειχνε διάφωτη της παρθενιάς
η φλόγα κι απ'τη σφιχτή της ντυμασιά
στα στήθη της τ'αμάλογα χώριζ'
ολόρθη η ρώγα."
Πέρα από τον Διονυσιακό Σικελιανό έχουμε έναν ανθρωποκεντρικό ή ανθρωπολατρικό ψυχισμό στο έργο του όπως τον απεκάλυψε η ανθρωπιστική Ελληνική φιλοσοφία και τον μετουσίωσε καλλιτεχνικά στο τρομακτικό μεγαλείο της η Αρχαία Αττική Τραγωδία. Σ'αυτήν το Σύμπαν παρουσιάζεται σαν μία δυαδική συγκρότηση μορφών και δυνάμεων, τις υλικές και τις πνευματικές.
Οι πρώτες γεννιούνται και χάνονται στην αδιάκοπη κίνηση της ύλης ενώ το πνεύμα υπάρχει σαν ελεύθερη συνείδηση, αδιάφορο μέσα στον αέναο κύκλο της ζωής και του θανάτου.
Η ΟΡΦΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ παρουσιάζει ενωμένες τις δύο αυτές εκφράσεις της ζωής και αυτή είναι η βαθύτερη έννοια της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα σ'ένα πλαίσιο μυστικισμού.
Πάνω σ'αυτές τις ιδέες κινείται η Δελφική ποίηση του Σικελιανού.
"Ω Λόγε-Διόνυσε!
Παλλίρροια μυστική στις φλέβες μου
γιγάντια παλλινδρόμηση χυμών
μες τα βαθύτερα του νου μου.
Ω Λόγε-πάθος!
Λόγε που φουσκώνεις σιωπηλά τα
στήθη μου
σαν έρωτας.....
Ω Λόγε-μέθη!
Αηδονοκάλεσμα από τα βάθη των
αιώνων
σιγανό νανούρισμα όλων των λαών
με τα γοργά φτερά μας
Ω Λόγε-ρίζα!
κύμα μουσικό ωκεάνειο
που ενώνει ξάφνου όλες τις γλώσσες μέσα μου
σ'ένα μονάχα κράξιμο
σε μιά μονάχα ιαχή!....
Ω Λόγε-Διόνυσε!
τεράστιο παγκόσμιο πάθος.....
Θεία ενότητα βαθιά μου
μες την άσωτη αρμονία ή μες τη μάχη
των λαών μαζί και των αποπάνω μου σφαιρών
Ω Λόγε-Απόλλωνα!
Ω νηφάλιε, σάλπιγγα πρωινή
Ω ξάστερο αντροκάλεσμα
Στο χρέος - Στο χρέος......"
Αυτή η ποίηση δε στενεύει τα όρια στην υπερούσια δημιουργία, όπως υποστήριξαν πολλοί φανατικοί αλλά τον πλαταίνει μέσα σε μία διαχρονική αλληλουχία που ζει σαν κεντρική θρησκευτική έννοια και αδιάφθορη πνευματική παρουσία μέσα στους αιώνες......
πηγή: tetraktys.org