Ο ανθρωπισμός είναι έννοια τόσο ατομική όσο και συλλογική. Αν και η ελευθερία των ανθρώπων να επιλέξουν τη δική τους πορεία είναι υψίστης σημασίας, οι ουμανιστικές αξίες αναγνωρίζουν την κοινωνική φύση του ανθρώπου και τη σημασία της σύνδεσης σε κοινότητες που βασίζονται στην κοινή ταυτότητα ή τα κοινά συμφέροντα. Αν και μοναχικές ιδιοφυΐες και οι επιχειρηματίες έχουν συμβάλει στην πρόοδο της ανθρωπότητας, τα μεγαλύτερα έργα της καλλιτεχνικής δημιουργίας και πνευματικής επίτευξης έχουν υλοποιηθεί παρά μόνο με σύνδεση σε ένα κοινό πνεύμα.
Ωστόσο, ανθρωπισμός δε θα πει ισοπέδωση των ατόμων σε μία πολιτεία. Ο κάθε πολίτης έχει βέβαια δικαίωμα να ζήσει και ν’ αναπτύξει ελεύθερα τον εαυτό του μέσα στα όρια όπου επιβάλλουν σε όλους οι δεσμεύσεις για την ομαλή ομαδική συμβίωση ενός λαού και την προκοπή του! Να τον αναπτύξει μάλιστα σύμφωνα με το φυσικό του, ακατέργαστο, γιατί μόνο έτσι μπορεί και τον ψυχικό του κόσμο να δουλέψει βαθύτερα και στην πιο μεγάλη απόδοση να φτάσει! Από την άποψη δηλαδή του δικαιώματος για τη συντήρηση και στην ελεύθερη ανάπτυξη της υλικής και πνευματικής τους ζωής όλοι είναι ίσοι. Η ισότητα όμως αυτή δεν εξαφανίζει της διαφορές ανάμεσα στα άτομα, διαφορές ως προς την ψυχοσύσταση και ως προς τις ικανότητες και την δυναμικότητα του καθενός. Αναγκαία συνέπεια των διαφορών αυτών σε μια πολιτεία καλά οργανωμένη είναι ο καθένας να παίρνει μέσα σ’ αυτή τη θέση που του έχει ορίσει το φυσικό του και όχι η κοινωνική και οικονομική θέση του σπιτιού του, και στις ηγετικές θέσεις σε όλους τους κλάδους της δημόσιας ζωής ν’ ανεβαίνουν εκείνοι που πραγματικά αξίζουν γι’ αυτές. Συνέπεια δηλαδή είναι η σωστή ιεραρχία των προσωπικών αξιών, ιεραρχία που όχι μόνο αναγνωρίζει ο κάθε πολίτης, παρά θα βοηθά στο στήσιμό της[1].
Η δημοκρατία είναι μία έννοια βαθιά συνδεδεμένη με τον ανθρωπισμό. Η δημοκρατία προϋποθέτει το σεβασμό, τη συνεργασία, την ελευθερία να αποφασίζει το άτομο για το παρόν και το μέλλον του, να κρίνει και να διαμορφώνει τη στάση του χωρίς επιβολές. Μακριά από λογικές ατομισμού κι αποκλειστικής εξυπηρέτησης ατομικών συμφερόντων -κοινωνικών ή οικονομικών- η δημοκρατία αναγνωρίζει στο άτομο το δικαίωμα να βελτιώνεται και να συνεισφέρει με τις δυνάμεις του στη βελτίωση της ίδιας της κοινότητας. Κάθε έννοια ατομικής εξέλιξης σε βάρος των άλλων είναι και αντιδημοκρατική και απάνθρωπη.
Γιατί δημοκρατία σε τελική ανάλυση ως πολιτικό σύστημα διασφαλίζει την κοινωνική γαλήνη και ομαλότητα, την ατομική και κοινωνική πρόοδο, που είναι προϋποθέσεις του ανθρωπισμού. Μεταξύ των πολιτών υπάρχει συνεργασία και αλληλοσεβασμός· επιλύονται αρμονικά και ειρηνικά οι διαφορές, εφόσον η δημοκρατία στηρίζεται και ευνοεί το διάλογο. Προάγει την πνευματική και ηθική καλλιέργεια με ανθρωπιστικά ιδεώδη και προβάλλει τον άνθρωπο ως υπέρτατη αξία και το σεβασμό των δικαιωμάτων ως καθολικό τρόπο ζωής.
Η δημοκρατία, άλλωστε, δεν είναι απλώς ένα πολίτευμα, αλλά η ανθρωπιστική νοοτροπία και ο ουμανιστικός τρόπος ζωής. Και δίπλα σε τούτα η πολιτική συνείδηση, για την ενεργή και υπεύθυνη συμμετοχή στα κοινά προβλήματα και η κοινωνική αγωγή που εκδηλώνεται ακόμα και στα πιο ασήμαντα πράγματα της καθημερινής ζωής.
Κρίση στη δημοκρατία δεν είναι τίποτε άλλο από την ανθρωπιστική κρίση. Αν η δημοκρατία αποτελεί την απόληξη του ανθρώπινου πολιτισμού[2], ο ανθρωπισμός αποτελεί την απόληξη της κοινωνικής μας συμπεριφοράς.
[1] Φ. Κ. Βώρου, Η Τεχνολογία, δημιούργημα του ανθρώπου, στην υπηρεσία του ανθρωπισμού και γενικότερα του Πολιτισμού, 2002 (στην ηλεκτρονική σελίδα www.voros.gr).
[2] Άγγελος Τερζάκης, Έλεγχος της δημοκρατικής ιδέας.
πηγή:: chldimos.blogspot