Quantcast
Channel: Jasa Digital Marketing Agency Alam Sutera Tangerang
Viewing all 939 articles
Browse latest View live

ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

$
0
0


Πτυχές Επικούρειας φιλοσοφίας: 
οικολογικός κοινοτισμός και δημοκρατία - ελεύθερη βούληση - ανθρωπισμός - η φύση ως λόγος

Χρησιμοποιούμε τον όρο ελληνικότητα - και αλλού ελληνικό τρόπο - για να ξεκαθαρίσουμε από τον τίτλο της μελέτης ότι στις προθέσεις μας δεν είναι να χαϊδολογήσουμε κάποια εθνική φιλαρέσκεια και δεν επιθυμούμε να υπηρετήσουμε καμιάς απόχρωσης εθνικισμό. 

Αναφερόμαστε στην ελληνικότητα, στα πλαίσια του θαυμασμού που εκφράστηκε απ’ όλο τον σκεπτόμενο κόσμο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, και επικεντρώθηκε στα επιτεύγματα ενός λαού σε μια περίοδο της ιστορίας του, προφανώς των αρχαίων χρόνων, που αποτελεί κορυφαίο υπόδειγμα, ένα διαρκές σημείο αναφοράς, πολιτιστική κολυμβήθρα έμπνευσης για τον τρόπο που είναι ικανός να ζει ο άνθρωπος. 

Αναφερόμαστε στην ελληνικότητα για να δούμε εμείς, που φέρουμε το όνομα και κατοικούμε σήμερα τον τόπο, μιλάμε τη γλώσσα ως μητρική, σε ποια χαρακτηριστικά στηρίχτηκαν εκείνοι και έφτασαν σε τέτοιο πολιτιστικό θαύμα. Δεν θα θαυμάζαμε την αρχαιότητα το ίδιο αν είμαστε ικανοποιημένοι από τη δική μας κατάσταση. Προφανώς κάτι έχει πάει στραβά. Αν τα χαρακτηριστικά αυτά αλλοιώθηκαν ή χάθηκαν να δούμε γιατί και πώς. Να δούμε αν μπορούμε να τα αναδείξουμε ξανά με τρόπο χρήσιμο και για εμάς και για τον τόπο. 

Επειδή το εγχείρημα είναι ακανθώδες και κρύβει παγίδες, θα αφιερώσουμε μεγαλύτερη έκταση στην ελληνικότητα, από την ανάγκη να στηρίξουμε με επιχειρήματα την άποψή μας και μικρότερη στην επικούρεια φιλοσοφία. Θεωρώ πως ακόμη και η λιγοστή, όμως απροκατάληπτη, γνώση της επικούρειας φιλοσοφίας είναι αρκετή για την αποδοχή του συμπεράσματος που υπαινίσσεται ο τίτλος. 

Όπως έχει πει ο Καστοριάδης δεν μπορούμε να αντιγράψουμε τους αρχαίους, οφείλουμε όμως να εμπνευστούμε από αυτούς. Θα ορίσουμε λοιπόν ποια είναι κατά τη γνώμη μας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Έλληνα ανθρώπου. 

Ο Χαράλαμπος Θεοδωρίδης από την αρχή του έργου του στο κεφάλαιο «Το γνήσιο ελληνικό» γράφει: Η ελληνική παιδεία είναι στην ουσία δημοκρατική, ρασιοναλιστική, κι εδωκοσμική. Γεννήθηκε και άκμασε με την πάλη και τη νίκη πάνω στις πατρικές βασιλείες, στη γαιοκτημονική αριστοκρατία και στη μυθική κοσμοερμηνεία των χρόνων της αγροτικής οικονομίας». 
Η παιδεία κάθε λαού μεταφράζει το πολιτιστικό του διαμέτρημα, εκφράζει και αποτυπώνει τα κύρια χαρακτηριστικά του. Η τέτοια ελληνική παιδεία δεν θα μπορούσε να προκύψει παρά μόνο από τα κύρια χαρακτηριστικά του Έλληνα ανθρώπου. 


Το πρώτο είναι η ισχυρή του ατομικότητα και το δεύτερο η ερμηνεία του κόσμου με βάση τη λογική. 

Ο όρος ατομικότητα δεν έχει να κάνει με τον ατομισμό - πόσο μάλλον με τον εγωισμό - που αποτελούν έκπτωση της ατομικότητας, αλλά με την έννοια της αυτοτελούς, αυθύπαρκτης και αυτοδύναμης προσωπικότητας, της ικανής να κατανοήσει και να καλλιεργήσει έτσι τη γνήσια αλληλέγγυα συλλογικότητα. 

Είναι προφανές πως και τα δύο παραπάνω χαρακτηριστικά στηρίζουν και ενισχύουν το ένα το άλλο, μα θα τα δούμε ξεχωριστά, αφού από το καθένα δρομολογήθηκαν ιδιαίτερα πολιτιστικά προϊόντα που ακόμη θρέφουν την ανθρωπότητα.  Θα επιχειρήσουμε να σκιαγραφήσουμε το αντίκρισμα, την εκδήλωση αυτών των χαρακτηριστικών μέσα από τη διασταλτική ερμηνεία των μύθων και των ιστορικών δεδομένων. 

Η ισχυρή ατομικότητα, πρώτα, εκφράζεται ήδη από νωρίς στο μύθο του Προμηθέα. Ένας γιος Τιτάνα ξεγελά τους θεούς και φέρνει τη γνώση και τα τεχνολογικά μέσα στους ανθρώπους. Ο Έλληνας χειραφετείται και παρέχει μια εξήγηση για τη χειραφέτηση, μυθοποιώντας έναν γνήσιο αγώνα. Δεν θέλει τη γνώση να του χαρίζεται με αντάλλαγμα την υποταγή, αλλά να την κερδίζει με οδυνηρό αντίτιμο τις συμφορές του κουτιού της Πανδώρας.

Στην Ιλιάδα ο Αίαντας τολμά να σηκώσει το όπλο του στον ίδιο τον Άρη και προκαλεί στο θεό τραύματα που τον θέτουν εκτός μάχης. Μέσα από τη λαϊκή λογοτεχνία ο άνθρωπος αναμετριέται με τους θεούς. 

Επόμενοι σταθμοί έκφρασης της χειραφέτησης λοιπόν, τα Ομηρικά έπη με κορυφαία την ανάδειξη του προσώπου του Οδυσσέα, έπειτα η ιωνική φυσική, στην οποία θα αναφερθούμε παρακάτω, και το «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος» του Πρωταγόρα, η επίσημη αναγόρευση της αυτονόμησης του Έλληνα ανθρώπου. Ο ελληνικός τρόπος είναι οριστικά ανθρωποκεντρικός και εκφράζεται πρώτα στις πόλεις που ακμάζουν σε όλα τα παράλια της Μεσογείου κι έπειτα στη μεγάλη δημοκρατία της Αττικής. 

Η πόλη για τον Έλληνα άνθρωπο προοδευτικά γίνεται αιτία ανάπτυξης θεσμών που φέρνουν τους ανθρώπους της τόσο κοντά, ώστε ακόμη κι οι φτωχότεροι να νιώθουν πως ευεργετούνται. Αυτό ξεκίνησε από την προκλασσική περίοδο ώστε στα κλασσικά χρόνια, σχεδόν καμιά από τις ελληνικές πόλεις δεν υπάρχει ως μάζωξη υποταχτικών και ετερονομημένων ανθρώπων. Η ελληνική πόλη – κράτος της περιόδου εκείνης αποτελεί εξαιρετικό δείγμα αυτονόμησης αξεπέραστο στους αιώνες που ακολούθησαν. 

Η ισχυρή ατομικότητα βεβαίως, ενόχλησε πολλούς. Οι ναζί απέπεμψαν τους Έλληνες από τη νέα τάξη που σχεδίαζαν, γιατί είναι πολύ ατομιστές. Έτσι ερμήνευσαν εκείνοι την ατομικότητα. Η πλειονότητα των ιστορικών, υπηρετώντας προφανώς τις ανάγκες του σύγχρονου κράτους, με παράκαμψη κι εδώ του όρου ατομικότητα, στον εγωισμό των Ελλήνων αποδίδουν τις συγκρούσεις και τον αλληλοσπαραγμό, αφού εξ αιτίας του δεν κατάφεραν να κάνουν ενιαίο κράτος, κάτι που έχουν περάσει και στα σχολικά μας βιβλία. Έτσι, μικροί μαθητές, βάζουμε στη ζυγαριά τον εγωισμό, ελάττωμα βαρύ προφανώς, με την ατομικότητα από την άλλη να αγνοείται. 

Ωραία το επισημαίνει ο Θεοδωρίδης: «Ενότητα αχάλαστη, λέει, είχαν οι ανατολικές μοναρχίες, η αυτοκρατορική Ρώμη, το Βυζάντιο, η αυτοκρατορία των σουλτάνων. Καμιά από τις τρανές αυτές αυτοκρατορίες δεν παρουσίασε την απόδοση της κομματιασμένης αλληλοσπαρασσόμενης Ελλάδας. Η ενωμένη Ελλάδα δε θα ήταν Ελλάδα πια». 

Το πρώτο λοιπόν στον ελληνικό χαρακτήρα, το στοιχείο της ισχυρής ατομικότητας, ανέδειξε τον άνθρωπο ως πρόσωπο, τον έσπρωξε στη νέα οικονομία, τη βιοτεχνική και τη μεταπρατική, γέννησε την πόλη – κράτος, τους δημοκρατικούς της θεσμούς, τις ιστορικές προσωπικότητες, τη νικηφόρα αντίσταση στους Πέρσες, αλλά και τη διαρκή πάλη μεταξύ αριστοκρατικών και δημοκρατικών που μέσω του Θουκυδίδη έδωσε τροφή στις σύγχρονες πολιτικές τεχνικές διακυβέρνησης. 

Η δημοκρατία, αποτελεί πράγματι το πέρασμα των προνομίων των λίγων στους πολλούς, σύμφωνα με τα μέτρα της εποχής. Οι σημερινοί όμως «δημοκράτες» βγάζουμε σπυριά όταν ακούμε για κλήρωση και για καθολική συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων. 

Η ισχυρή ατομικότητα και οι επιτυχίες της γεμίζουν εμπιστοσύνη και αισιοδοξία τον Έλληνα άνθρωπο. Οι θεοί του έχουν τα δικά του προτερήματα και ελαττώματα. Εξελίσσονται μαζί του. Τον ξεπερνούν μόνο γιατί είναι αθάνατοι και προοδευτικά γίνονται οι προστάτες των θεσμών της πόλης. Από προνόμιο της αριστοκρατίας γίνονται προστάτες του Δήμου. 

Όταν η πόλη θα χάσει την αυτονομία της και θα πισωγυρίσει, απ’ αυτή την αρνητική εξέλιξη που σημάδεψε το ελληνικό φρόνημα, θα απαξιωθούν κι οι θεοί. «Έτσι θα αντιμετωπίσουν και τον τρόμο τους από το θάνατο των θεών τους», όπως επισημαίνει η Λιλή Ζωγράφου, γιατί «πνεύμα που δεν εξελίσσεται, πεθαίνει». 

Στον Άγγλο ιστορικό Άρνολντ Τόινμπι διαβάζουμε πως οι Έλληνες απέτυχαν παταγωδώς στο θέμα της θρησκείας, πως αυτή υπήρξε η «αχίλλειος πτέρνα» τους. Θεωρώ πως η ισχυρή τους ατομικότητα αποτελεί απάντηση στο γιατί. Η ελληνική θρησκεία «είναι η αισθητική αναπαράσταση των φαινομένων της φύσης» όπως γράφει ο Λιαντίνης, και, θα συμπληρώναμε, της κοινωνικής και πνευματικής ζωής. 


Διακινδυνεύω να πω πως κατά έναν τρόπο ο Έλληνας έφτιαξε τους θεούς με σκοπό να τους φτάσει και στο δρόμο, καθώς ο ίδιος διαρκώς ψήλωνε, οι θεοί έφτασαν να είναι συντροφιά και σημείο αναφοράς στη γιορτή της ζωής. 


Ο Έλληνας άνθρωπος αισθάνεται και γνωρίζει πως ο θεός είναι δικό του δημιούργημα κι όχι το αντίθετο. Αυτό νομίζω είναι αρκετό. 

Στην ελληνική σκέψη δεν υπάρχει η έννοια της δημιουργίας και της αρχής του κόσμου. Ο κόσμος είναι αϊδιος. Αυτό εκφράζεται στον Ηράκλειτο. «Τον κόσμο αυτόν δεν τον έφτιαξε κανείς ούτε θεός ούτε άνθρωπος αλλά ήταν από πάντα φωτιά που φουντώνει και καταλαγιάζει με μέτρο». Η απόπειρα του Ησίοδου, που είχε προηγηθεί και όπως μαρτυρούν οι πηγές είχε χετιτικές επιρροές, να δώσει μια αρχή στα πράγματα με το Χάος, σκόνταφτε στο εύλογο ερώτημα: και πριν από το Χάος, τι; Όπως το πρόβαλε ο 14χρονος Επίκουρος στον πρώτο του δάσκαλο, αφού «τίποτε δεν προέρχεται από το τίποτε». Από τότε ο μικρός Επίκουρος κατάλαβε τη διαφορά μεταξύ ποίησης και φιλοσοφίας. Ο Ησίοδος ήταν ποιητής κι εξέφραζε την ηπειρωτική αγροτική συντηρητική Ελλάδα. 

Δεν είναι τυχαίο ότι η πρώτη απόπειρα ερμηνείας του κόσμου έξω από τους μύθους εκφράζεται στις αποικίες της Ιωνίας, και στη μεγάλη πολιτεία της Μιλήτου. Οι πρώτοι σοφοί, επηρεασμένοι από το προοδευτικό μεταπρατικό πνεύμα, ήρθαν σε επαφή με άλλους αρχαίους πολιτισμούς των οποίων τη γνώση αξιολόγησαν και κατά βάση, ως προς τα συμπεράσματα εκείνων, απέρριψαν. Έχει μείνει σαν κλισέ η αναφορά πως «Οι Έλληνες πήραν τα πάντα από τους ανατολικούς και απλώς τα αξιοποίησαν βάζοντας τη δική τους σφραγίδα». Η ανταλλαγή και μετάδοση γνώσης και βέβαια υπάρχει κατ’ εφαρμογή κι αντιστοιχία με το νόμο της οικονομίας της φύσης, όμως η ελληνική σφραγίδα ήταν βουτηγμένη στο μελάνι της λογικής.

 
Γι’ αυτό δε βρήκε ιδιαίτερη απήχηση η δυιστική αντίληψη για την ανθρώπινη φύση – άλλο το σώμα άλλο η ψυχή - που ήρθε από την ανατολή με τον Ορφισμό. «Όσο και να τη δούλεψαν με τη λογική οι Πυθαγόρειοι, κι ο Πλάτωνας, έμεινε σαν κάτι ξένο στην ελληνική διανοητική ζωή», όπως επισημαίνουν οι Τσέλλερ – Νεστλέ στα συμπεράσματά τους, και συνεχίζουν. «Το ίδιο ξένος και ολότελα ασυμβίβαστος με τη φύση του Έλληνα ο ασκητισμός και η συναφής ιδέα της λύτρωσης της ψυχής». 

Η εύρεση των αιτίων μέσα από τη φύση των πραγμάτων αποτέλεσε το αντικείμενο έρευνας των Ιώνων φυσικών φιλοσόφων, τότε μιλούμε πρώτη φορά για φιλοσοφία, και εγκαινίασε την ευγενή προσπάθεια του ανθρώπου να γίνει άνθρωπος. Αναζητώντας τις φυσικές αιτίες σκοντάφτουμε στο ανθρώπινο συναίσθημα και ή θα το εξοβελίσουμε καταπολεμώντας το, κάτι που ο Έλληνας απέρριψε εξ ορισμού ή θα το αποδεχτούμε. Εδώ η ελληνική φιλοσοφία μας έδωσε απαράμιλλα δείγματα. 

Η ηθική διδασκαλία στα χρόνια του Δημόκριτου, του Σωκράτη και των σοφιστών καταλήγει στην οικοδόμηση της αρετής επάνω στα πάθη. Αυτό αποτέλεσε τον γνήσιο ελληνικό τρόπο. «Η οδηγία τους», παρατηρεί ο Λιαντίνης, «δεν ήταν να ξεριζώνουν τα πάθη αλλά να τα παιδαγωγούν». Η ηθική συμπεριφορά του Έλληνα ανθρώπου εξαρτάται από τη γνώση του και το ζύγιασμα των παθών του. 

Ο Έλληνας μετρώντας τη φύση των πραγμάτων μετριάζει και την υπερβατικότητα των θεών του. Ο Ερμής πετάει μεν αλλά έχει φτερά στα πέδιλα. Ο Ήφαιστος κατασκευάζει πανοπλίες με προσωπική εργασία σε μηχανουργείο. Ο Απόλλων παίζει μουσική με τη λύρα. Ο Άρης και η Αθηνά πολεμούν με ασπίδα και δόρυ. Είπαμε και πριν: Κατά το μύθο οι θεοί κατείχαν πριν τον Προμηθέα μόνοι αυτοί την τεχνική, όμως οι θεοί των Ελλήνων έτσι κι αλλιώς ενεργούσαν υπεράνθρωπα μόνο με χρήση των κοινών πλέον εργαλείων. 

Το δεύτερο στοιχείο λοιπόν στον ελληνικό τρόπο, η λογική ερμηνεία, με βάση την πραγματικότητα των φαινομένων, «η ζωή σύμφωνα με την ηθική της γνώσης» όπως το διατύπωσε ο Λιαντίνης, οικοδομεί έναν κόσμο που στηρίζεται στην παρατήρηση και τη νόηση, που προσμετρά τα όρια στα ανθρώπινα μέτρα, - να θυμηθούμε το «μηδέν άγαν» - μας δίνει την ίδια τη φιλοσοφία, την ανάπτυξη της γλώσσας, την ελληνική παιδεία, την επιστήμη με βάση την απόδειξη, τη φιλοκαλία στην τέχνη, την ανάπτυξη της τεχνικής, το παιδευτικό θέατρο, που μαζί με τη μελέτη του θανάτου και την επίγνωση της θνητότητας συνθέτουν τον ελληνικό τρόπο ζωής. 
«Με μια απλοποίηση που εξιδανικεύει, γράφει ο ελληνιστής Λαυρέντιος Γκέμερεϋ στο βιβλίο του «Η δύση της Δύσης», μπορεί να χαρακτηριστεί η συνείδηση του Έλληνα σαν η συνείδηση του ότι είναι άνθρωπος. Όχι με την έννοια μιας αποστολής για το καλό της ανθρωπότητας, αλλά σαν τρόπος ζωής, που εμφανίζεται ως αυτοτελής σκοπός». 

Για το πώς αποδίδονται όλα τα προηγούμενα στην επικούρεια φιλοσοφία θα μπορούσαμε να γεμίσουμε σελίδες. Για την οικονομία του χώρου σταχυολογήσαμε ενδεικτικά αποσπάσματα από τα λιγοστά σωζόμενα κείμενα, που τα παρουσιάζουμε μεταφρασμένα με μορφή σημειώσεων, παραθέτοντας παρακάτω την περιγραφή τους. 

Η ισχυρή ατομικότητα, εκφράζεται με την απεριόριστη εμπιστοσύνη του Επίκουρου στην ελεύθερη βούληση(1), στην περίφημη παρέγκλιση στην κίνηση των ατόμων της ύλης(2), με τη δυνατότητα του ανθρώπου, όπου αυτό είναι εφικτό, να διαφεύγει από την ανάγκη(3), με τον ανθρωποκεντρισμό της καθώς συνισταμένη της ανθρώπινης δράσης είναι η προσωπική ωφέλεια(4), με την παρρησία που αναγνωρίζει ως έμφυτο σκοπό την ηδονή(5), με την απελευθέρωση από τις πλάνες και τους παράλογους φόβους που στοιχειώνουν την ζωή του ανθρώπου(6), με την αναίρεση της θείας πρόνοιας(7) και το κάλεσμα στην μακάρια ισόθεη ευζωία με απλές συνταγές(8), με το λάθε βιώσας στους Κήπους των αξιών της ζωής κι όχι στις παλαίστρες της εξουσίας(9), με τον ύμνο προς το αθάνατο αγαθό της φιλίας(10)… 

Η εξήγηση του κόσμου με βάση τη λογική εκφράζεται μεγαλόπρεπα στον κανόνα(11), την επικούρεια μέθοδο σκέψης, που εμπιστεύεται απεριόριστα τις αισθήσεις και τα συναισθήματα, τις προλήψεις που προέρχονται από αυτά και την κοινωνία της γνώσης(12), που εξαρτά την σχετική αλήθεια των πραγμάτων από την επιμαρτύρηση ή τη μη αντιμαρτύρηση προς αυτά της πραγματικότητας των φαινομένων(13), επαγωγικά και κατ’ αναλογία των γνωστών για τα άδηλα(14), τον πλεοναχό τρόπο ως τεκμήριο επιστημοσύνης(15), όλα χρηστικά προς επίτευξη της ευδαιμονίας. Με την παραίνεση προς τη φιλοσοφία από την πρώτη νεότητα και για όλη τη ζωή (16), με την εμπιστοσύνη στο εύκτητο των καλών και αναγκαίων και την αναγνώριση του πλούτου της φύσης(17). Με την διδασκαλία για την υλικότητα της ψυχής, τον μονισμό της ανθρώπινης φύσης(18) και επομένως την μια και μοναδική εδωκοσμική ζωή(19). 

Συμπληρωματικά οφείλουμε να πούμε ότι στον Επίκουρο δεν βρίσκουμε απολύτως τίποτε ξένο προς την ελληνική σκέψη, απεναντίας θέλησε τους Έλληνες μόνους ικανούς προς φιλοσοφία(20), και όπως εκτιμά ο Θεοδωρίδης «…εννοεί την ιωνική παιδεία, που χωρίς άλλο, μόνο σε αστική κοινωνία μπορούσε να βλαστήσει και τέτοια ήταν μονάχα η ελληνική στα χρόνια του». 

Θα επιχειρήσω δύο μόνο συγκριτικές αναφορές, παρ’ όλο που θα ήθελα να τις αποφύγω. Ο σύγχρονος μελετητής του Πλάτωνα μελετά τον τρόπο άμυνας της αρχαίας αθηναϊκής αριστοκρατίας απέναντι στην ιωνική φυσική και τη δημοκρατία. Η άμυνα αυτή πήρε στοιχεία από τον ασιατικό δεσποτισμό. Ασιατικός δεσποτισμός με ελληνικό λεξιλόγιο και απαράμιλλη ποιητική έκφραση, όμως δεσποτισμός. 


Δεύτερο: Ενώ ο Επίκουρος έκρινε επικίνδυνο το «κατ’ ανάγκην γίγνεσθαι», παρακολούθημα της απόπειρας εύρεσης των αιτίων από τους Ίωνες φυσικούς, και γι’ αυτό στήριξε φιλοσοφικά το τυχαίο και την ελεύθερη βούληση, οι στωικοί αντίθετα ανέδειξαν πρόθυμα την ανάγκη ώστε ο δούλος να αποδέχεται τη μοίρα του και κάθε προσπάθεια αλλαγής της προσωπικής κατάστασης να θεωρείται διατάραξη της ισορροπίας. Πόσο ελληνικό είναι κι αυτό; 

Και μια τρίτη συγκριτική αναφορά, επίκαιρη γιατί είναι σε σχέση με τη Δύση: Οι Νεοέλληνες σήμερα αναζητούμε τις ρίζες μας στραμμένοι στη Δύση πεισμένοι πως ο Δυτικός πολιτισμός βασίζεται στην ελληνικότητα που εμείς απωλέσαμε. Καλά ο διαφωτισμός, όμως, τα σύγχρονα πολιτικά και χρηματοοικονομικά συστήματα είναι προϊόντα εξέλιξης της ελληνικότητας; Αν το εξετάσουμε νηφάλια θα διαπιστώσουμε πως οι δυτικοί θαυμαστές του ελληνικού πολιτισμού πήραν μόνο ό,τι τους βόλευε κι ό,τι μπορούσαν να κατανοήσουν με βάση τις δικές τους πολιτισμικές καταβολές. Όπως υποστηρίζει ο Λαυρέντιος Γκέμερεϋ «πήραν μόνο τον τύπο και καθόλου την ουσία». 


Ο τίτλος αυτής της μελέτης θα μπορούσε να ήταν: «Επικούρεια φιλοσοφία, η φιλοσοφική απόδοση του Έλληνα ανθρώπου». Για εμάς η επικούρεια φιλοσοφία και η ελληνικότητα είναι ταυτόχρονα σώμα και ψυχή. 

Όπως καταθέτει ο Χαράλαμπος Θεοδωρίδης, «Ο Έλληνας άνθρωπος κι ο κόσμος του είναι καρπός λειτουργίας αιώνων που πρέπει να κρατηθεί με κάθε θυσία. Την αποστολή αυτή την ανάλαβε ο Κήπος μέσα στις σκληρές δοκιμασίες της εποχής. Ο ίδιος ο Επίκουρος μας έδωσε μιαν εικόνα του ανθρώπου αυτού, του Έλληνα και Επικούρειου (…). Για τους θεούς έχει όσιες δοξασίες, για το θάνατο είναι πάντα άφοβος, κατάλαβε με το στοχασμό του το σκοπό που έχει βάλει η φύση, ξέρει πως το ύψιστο αγαθό μπορεί να το αποκτήσει ολοκληρωμένα κι εύκολα, ενώ η διάσταση των κακών είναι περιορισμένη σε χρόνο κι ένταση. Δεν ταράζεται ούτε στον ξύπνο ούτε στον ύπνο και ζει σαν θεός ανάμεσα στους ανθρώπους. Γιατί δε μοιάζει σε τίποτε με θνητό άνθρωπος που ζει μέσα σε αθάνατα αγαθά: ουθέν γαρ έοικε θνητώ ζώω ζων άνθρωπος εν αθανάτοις αγαθοίς». 


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 

1. ελεύθερη βούληση 
«…άλλα γίνονται κατ’ ανάγκη, άλλα από τύχη και άλλα οφείλονται στη δική μας βούληση…»
Επιστολή στο Μενοικέα, 133 

2. παρέγκλιση
«…το ότι ο νους δεν διακατέχεται από μιαν εσωτερική αναγκαιότητα σε κάθε του ενέργεια, και δεν υποχρεώνεται στην αδράνεια και στην παθητικότητα, είναι αποτέλεσμα αυτής της μικρής παρέγκλισης των ατόμων σε ακαθόριστο τόπο και χρόνο.»
Λουκρήτιος, De rerum natura, 290 – 293 Μετάφραση: Γιάννης Αβραμίδης 

3. απελευθέρωση από την ανάγκη
«Κακόν ανάγκη, αλλ’ ουδεμιά ανάγκη ζην μετ’ ανάγκης»
Επικούρου προσφώνησις, 9 

4. προσωπική ωφέλεια
«…η φιλοσοφία δεν προσφέρει τίποτε αν δεν απαλλάσσει την ψυχή από τα πάθη της»
Επικούρου απόσπασμα, 54 
«Πρώτα απ’ όλα, να θεωρείς ότι ο σκοπός της γνώσης των ουράνιων φαινομένων (…) δεν ειν’ άλλος από την ψυχική αταραξία και την απόκτηση μιας σταθερής πεποίθησης…»
Επιστολή προς Πυθοκλή, 85 

5. σκοπός της δράσης η ηδονή
«…η ηδονή είναι αρχή και σκοπός του μακαρίως ζην. (…) είναι το πρωταρχικό και συγγενικό με τη φύση μας αγαθό (…) αφετηρία για κάθε επιλογή και για κάθε αποφυγή μας»
Επιστολή προς Μενοικέα, 129 

6. απελευθέρωση από παράλογους φόβους
Άφοβον ο θεός ανύποπτον ο θάνατος
το μεν καλόν εύκτητον το δε δεινόν ευεκκαρτέρητον
 
τετραφάρμακος 

7. δεν υπάρχει θεία πρόνοια
«Το μακάριο και άφθαρτο ον ούτε το ίδιο έχει προβλήματα ούτε και σε άλλους προκαλεί. Έτσι δεν οργίζεται με κανέναν και δεν χαρίζεται σε κανέναν. Γιατί όλα αυτά είναι γνωρίσματα των αδύναμων όντων». 
Κύρια Δόξα, 1 

8. ισόθεη ευζωία
«…θα ζήσεις σα θεός ανάμεσα σε ανθρώπους, γιατί δεν μοιάζει με θνητό ζώο ο άνθρωπος που ζει μέσα σε αθάνατα αγαθά». 
Επιστολή στο Μενοικέα, 135 

9. λάθε βιώσας
«Την ευδαιμονία και τη μακαριότητα δεν τη φέρνουν τα μεγάλα πλούτη κι οι περιουσίες, ούτε οι εξουσίες και η ισχύς, αλλά η αλυπία και η πραότητα των συναισθημάτων κι η ψυχική διάθεση που αναγνωρίζει τα όρια της φύσης μας». 
Επικούρου απόσπασμα 85 

10. φιλία 
«Απ’ όλα τα αγαθά που παρέχει η σοφία, διασφαλίζοντας από κάθε άποψη τον ευτυχισμένο βίο, το μέγιστο είναι η απόκτηση φίλων». 
Κύρια Δόξα 27 

11. Κανόνας 
«…ο Επίκουρος λέγει ότι κριτήρια της αλήθειας είναι οι αισθήσεις, οι προλήψεις και τα αισθήματα (πάθη)»
Διογένης Λαέρτιος, Επικούρου βίος, 31 

12. αλήθεια των αισθήσεων 
«Αν αντιμάχεσαι όλες τις αισθήσεις σου, δεν θα έχεις πλέον τίποτα με βάση το οποίο να κρίνεις ακόμα και εκείνες τις αισθήσεις που ισχυρίζεσαι ότι μας εξαπατούν»
Κύρια Δόξα, 23 

13. πραγματικότητα των φαινομένων 
«…η επιβεβαίωση και μη αμφισβήτηση είναι το κριτήριο της αλήθειας ενός πράγματος ενώ η μη επιβεβαίωση και αμφισβήτηση είναι το κριτήριο του ψευδούς. Βάση και θεμέλιο των πάντων είναι το ολοφάνερο (ενάργεια)»
Σέξτος Εμπειρικός, προς λογικούς, 25 

14. κατ’ αναλογία των γνωστών για τα άδηλα 
«Το σύμπαν αποτελείται από σώματα και κενό. Την ύπαρξη των σωμάτων επιβεβαιώνει πριν απ’ όλα η αίσθηση με βάση την οποία είμαστε υποχρεωμένοι να σκεφτόμαστε και να βγάζουμε συμπεράσματα και για το άγνωστο (το άδηλον)(…) Όσο γι αυτό που ονομάζουμε χώρο ή κενό ή άψαυστη φύση, αν δεν υπήρχε, τότε τα σώματα δεν θα είχαν πού να σταθούν ούτε πού να κινηθούν, ενώ, καθώς φαίνεται, κινούνται»
Επιστολή προς Ηρόδοτο 39,40 

15. πλειότιμος λογική 
«…τα πάντα παραμένουν ακλόνητα αν εξηγηθούν με τη μέθοδο των πολλαπλών αιτίων (κατά πλεοναχόν τρόπον) σε συμφωνία πάντοτε με τα αντιληπτά φαινόμενα όταν αποδεχτούμε, όπως θα έπρεπε, μιαν εύλογη εξήγησή τους»
Επιστολή προς Πυθοκλή, 87 

16. φιλοσοφία 
«Όσο είναι κανείς νέος ας μην αναβάλλει για το μέλλον τη φιλοσοφία, μα κι όταν γεράσει ας μη βαριέται να φιλοσοφεί»
Επιστολή προς Μενοικέα, 122 

17. εμπιστοσύνη στη φύση 
«Ας ευγνωμονούμε την ευλογημένη φύση, που έκανε όλα τα αναγκαία ευκολοαπόκτητα»
Επικούρου απόσπασμα 67 

18. υλική ψυχή 
«Η ψυχή είναι μια πολύ λεπτή σωματική ουσία, κατεσπαρμένη στο σύνολο των μερών του σώματος. (…) Και βέβαια, όταν διαλύεται η δομή του σώματος, η ψυχή διασκορπίζεται και ούτε κινείται ούτε διαθέτει αίσθηση…»
Επιστολή προς Ηρόδοτο, 63, 66 

19. εδωκοσμική ζωή 
«Ζούμε μόνο μια φορά και δεύτερη δεν θα υπάρξει στον αιώνα τον άπαντα. Εσύ όμως χωρίς να έχεις σίγουρο το αύριο, αναβάλλεις τη χαρά. Κι η ζωή περνάει και χάνεται κι ο καθένας μας πεθαίνει μέσα στις ασχολίες»
Επικούρου προσφώνησις, 14 

20. «Ο δε Επίκουρος έμπαλιν υπολαμβάνει μόνους φιλοσοφήσαι Έλληνας δύνασθαι». Κλήμης ο Αλεξανδρείας, Στρωματείς Ι 


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 
1. ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ, Κείμενα – πηγές της επικούρειας φιλοσοφίας και τέχνης του ζην. Επιμέλεια Γιάννης Αβραμίδης, ΘΥΡΑΘΕΝ Εκδόσεις, 2000. 
2. ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ, Η αληθινή όψη του αρχαίου κόσμου, Χαράλαμπος Θεοδωρίδης, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 1954 
3.ΑΝΤΙΓΝΩΣΗ, τα δεκανίκια του καπιταλισμού, Λιλή Ζωγράφου, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 1974
4. Τα Ελληνικά, Δημήτρης Λιαντίνης 
5. Οι Έλληνες και οι κληρονομιές τους, Arnold Toynbee, Ινστιτούτο του βιβλίου – Μ. Καρδαμίτσα, 1992 
6. Ιστορία της ελληνικής φιλοσοφίας, Τσέλλερ – Νέστλε, Μετάφραση – πρόλογος Χαράλαμπου Θεοδωρίδη, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 1941. 
7. Η δύση της Δύσης, η απομυθοποίηση της Ευρώπης και ο ελληνισμός, Λαυρέντιος Γκέμερεϋ, Εκδόσεις Παπαζήση, 1977 


πηγή: epicuros.net

ΠΩΣ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΜΑΣ ΒΟΗΘΑ ΣΤΟΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ ΒΙΟ (ΜΕΡΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ)

$
0
0



Ο Αλαίν ντε Μποττόν μάς δείχνει πώς οι φιλόσοφοι μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή μας, πώς μας βοηθούν να ξεπερνάμε τις αντιξοότητες και να δημιουργούμε καλύτερες συνθήκες για τον εαυτό μας.
Δεν έχεις χρήματα; Ζήτα βοήθεια από τον Επίκουρο
Δυσκολεύεσαι το πρωί να σηκωθείς. Δεν έχεις κέφι, είσαι εριστικός. Διαισθητικά κατηγορείς τη δουλειά που κάνεις. Δεν βγάζεις αρκετά χρήματα και αυτό σε καταπιέζει. Αποφασίζεις να αλλάξεις δουλειά. Την αλλάζεις, κερδίζεις περισσότερα αλλά και πάλι δεν βρίσκεις ευτυχία. Δεν έχεις χρήματα; Βρες αλλού την ευτυχία, στη φιλία και στην παρέα, στην ελευθερία, στη σκέψη, αυτό συνιστά ο Επίκουρος.περισσότερα αλλά και πάλι δεν βρίσκεις ευτυχία. Δεν έχεις χρήματα; Βρες αλλού την ευτυχία, στη φιλία και στην παρέα, στην ελευθερία, στη σκέψη, αυτό συνιστά ο Επίκουρος.
«Αν αφαιρέσω τις ηδονές της γεύσης, αν αφαιρέσω τη σεξουαλική ηδονή, αν αφαιρέσω την ηδονή της ακοής και αν αφαιρέσω τα γλυκά συναισθήματα που προκαλούνται στη θέα όμορφων μορφών… δεν γνωρίζω πώς να διανοηθώ το καλό» θα πει. Ωστόσο παράλληλα θα αναρωτηθεί: «Μπορεί κανείς να είναι ευτυχισμένος χωρίς χρήματα και πώς;».
Στην ερώτηση αυτή ο Επίκουρος απαντάει με έναν κατάλογο των απαραίτητων και μη για την ευτυχία: Φυσικά και αναγκαία στοιχεία για να ζει κανείς ευτυχισμένος θεωρεί τη φιλία, την ελευθερία, τη σκέψη. Φυσικά και όχι αναγκαία πράγματα θεωρεί το μεγάλο σπίτι, τα ιδιωτικά λουτρά, τα συμπόσια και τους υπηρέτες. Ούτε φυσικά ούτε αναγκαία θεωρεί τη φήμη και την εξουσία. Ο ίδιος υποστήριξε με το παράδειγμά του αυτή τη θεωρία.
Ζούσε με φίλους του εκτός των Αθηνών και απολάμβανε αυτή την παρέα. Αποφάσισαν να μην εμπλακούν στις εμπορευματικές σχέσεις της αθηναϊκής αγοράς και φρόντισαν να έχουν τον δικό τους κήπο, με τρόφιμα που τους επέτρεπαν να ζουν. Στον κήπο αυτόν γίνονταν και οι περισσότερες συζητήσεις, καθώς ο Επίκουρος και οι μαθητές-φίλοι του είχαν ως μότο ότι η σκέψη είναι το καλύτερο αγχολυτικό. Η φιλοσοφία του Επίκουρου λέει: Αν διαθέτουμε χρήματα δίχως φίλους, δίχως ελευθερία και μια μεθοδική ανάλυση της ζωής μας, δεν θα είμαστε ποτέ αληθινά ευτυχισμένοι. Ενώ αν τα διαθέτουμε αλλά στερούμαστε πλούτου, δεν θα είμαστε ποτέ δυστυχισμένοι.
Είσαι απογοητευμένος; Ζήτα βοήθεια από τον Σενέκα
Όλα πάνε καλά και μια μέρα μαθαίνεις ότι ένα αγαπημένο σου πρόσωπο θα πεθάνει από ανίατη ασθένεια. Πανικοβάλλεσαι. Δεν ξέρεις τι να κάνεις. Ο Αλαίν ντε Μποττόν συνιστά το παράδειγμα του Σενέκα. Να είσαι προετοιμασμένος. Οταν ο Νέρωνας έστειλε να θανατώσουν τον Σενέκα, οι φίλοι του φιλοσόφου χλώμιασαν και ξέσπασαν σε κλάματα. «Πού έχει πάει η φιλοσοφία σας;» τους ρώτησε αυτός.
Σύμφωνα με τον Σενέκα στον πυρήνα κάθε απογοήτευσης βρίσκεται μια βασική δομή: η σύγκρουση της επιθυμίας με τη σκληρή πραγματικότητα. Πίστευε ότι υπομένουμε ευκολότερα εκείνες τις απογοητεύσεις για τις οποίες έχουμε προετοιμαστεί. Γλιτώνουμε κατ΄ αυτόν τον τρόπο αν όχι από την απογοήτευση, τουλάχιστον από το σύνολο των ολέθριων συναισθημάτων που τη συνοδεύουν. Ετσι αποφεύγουμε την οργή. Ο βαθμός αρνητικής αντίδρασής μας σε διάφορες περιστάσεις σημαίνει ότι δεν έχουμε εκλογικεύσει ότι αυτές μπορεί να μας συμβούν. Αποφεύγουμε το σοκ. Ενα αεροπλάνο πέφτει, γίνεται ένας σεισμός. Ας δεχθούμε, λέει ο Σενέκας, ότι η τύχη πάει χωρίς πρόγραμμα σαν τη θεά Φορτούνα. Μπορεί μια καταστροφή να μας πλήξει, μπορεί και όχι. Κανένας δεν σου έχει υποσχεθεί ότι τίποτε ανάποδο δεν θα συμβεί στη ζωή σου. Δέξου αυτή την απλή αλήθεια για να είσαι προετοιμασμένος. Απαντάς στην αδικία. Κάτι συμβαίνει και αισθάνεσαι αδικημένος, αν και θεωρείς ότι ενεργείς ορθά. Το αποδίδεις στην αδικία ή πιστεύεις ότι έκανες κάτι κακό, γι΄ αυτό τιμωρείσαι. Μπορούμε να είμαστε δυστυχισμένοι ή ευτυχισμένοι, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ευθύνεται για αυτό η δικαιοσύνη. Προετοιμασμένος επίσης μπορείς να αντιμετωπίσεις το άγχος ή τη χλεύη. Ο καθησυχασμός είναι το χειρότερο αντίδοτο σε ό,τι συμβαίνει.
Αισθάνεσαι ανικανότητα σεξουαλική; Ζήτα βοήθεια από τον Μονταίνι
Aν αισθάνεσαι σεξουαλικά ανίκανος, η μόνη λύση είναι να το παραδεχθείς για να αποενοχοποιηθείς. Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποία καταλήγει ο Αλαίν ντε Μποττόν μελετώντας τον Μονταίνι. Ο περίφημος για τα δοκίμιά του φιλόσοφος του 16ου αιώνα Μονταίνι είχε παρατηρήσει ότι οι άνδρες πολλές φορές έπεφταν σε μεγάλη απογοήτευση όταν δεν είχαν στύση και δεν μπορούσαν να χαρίσουν ερωτική ευτυχία στο ταίρι τους. Κάποιοι μάλιστα είχαν τέτοιο άγχος που αυτοευνουχίζονταν για να απελευθερωθούν από αυτό. Ο Μονταίνι διδάσκει ότι «η πλέον αλλόκοτη αναπηρία μας είναι να περιφρονούμε την ύπαρξή μας… οφείλουμε να σταματήσουμε τον πόλεμο με το περίπλοκο σωματικό μας περίβλημα και να μάθουμε να το αποδεχόμαστε ως αμετάβλητο στοιχείο της κατάστασής μας, κάτι όχι τόσο φριχτό ούτε τόσο ταπεινωτικό».
Αναφερόμενος ο φιλόσοφος σε έναν φίλο του που η στύση του τον εγκατέλειψε λίγο πριν από τη διείσδυση, πρότεινε «να δεχθεί κανείς την απώλεια ελέγχου του πέους ως άκακη πιθανότητα στον έρωτα», ώστε αν παραδεχθεί και εξομολογηθεί στην ερωτική του σύντροφο και στον εαυτό του εκ προοιμίου την αδυναμία του τότε η ψυχική του ένταση θα ανακουφιστεί και- όταν το κακό θα έφτανε, όπως το περίμενε- η ευθύνη του θα μειωνόταν και θα τον βάραινε λιγότερο.
Δεν καταλαβαίνεις ένα βιβλίο; Ζήτα, και πάλι, βοήθεια από τον Μονταίνι
Διαβάζεις ένα βιβλίο και δεν καταλαβαίνεις απολύτως τίποτε.
Σκέφτεσαι: Είμαι ανίκανος να καταλάβω τη σοφία του συγγραφέα, δεν γνωρίζω πολλά πράγματα στη ζωή μου. Ο Μονταίνι είχε διαφορετική γνώμη: Κλείσε το βιβλίο αν σου φαίνεται ανόητο ή ακατανόητο. Οταν ο Μονταίνι διάβαζε ένα βιβλίο που δεν το καταλάβαινε, σκεφτόταν ότι είτε ο συγγραφέας είναι ανίκανος να είναι ξεκάθαρος είτε ο ίδιος είναι ανόητος.
Ξεκινούσε από το πρώτο, μια και είχε παρατηρήσει ότι «η δυσκολία είναι ένα νόμισμα που χρησιμοποιούν οι μορφωμένοι, όπως οι παπατζήδες, για να μην αποκαλύπτεται η ματαιότητα των τεχνασμάτων τους, και αυτό το νόμισμα το αποδέχεται εύκολα η ανθρώπινη βλακεία». Το να γράφεις απλά απαιτεί θάρρος, κατά τον Μονταίνι. Κοιτάζοντας γύρω του τα όπως και σήμερα ακαταλαβίστικα ακαδημαϊκά έργα, αναρωτιέται αν η πλειονότητα των πανεπιστημιακών λογίων θα είχε εκτιμήσει τον Σωκράτη με τον καθαρό και απόλυτα κατανοητό λόγο του.
Το σημαντικό σε ένα βιβλίο είναι η χρησιμότητά του και η καταλληλότητά του. Δεν έχει σημασία τόσο πολύ να μεταφέρεις με ακρίβεια τι έγραψε ο Πλάτωνας όσο το να κρίνεις αν αυτά που είπε έχουν ενδιαφέρον και μπορούν μέσα στη νύχτα να μας βοηθήσουν με τις αγωνίες και τη μοναξιά μας. Και μια εντελώς επίκαιρη παρατήρηση του Μονταίνι: «Περισσότερα είναι τα βιβλία για τα βιβλία, παρά για όποιο άλλο θέμα: δεν κάνουμε τίποτε άλλο παρά να αλληλο-υπομνηματιζόμαστε. Ολα είναι ένα σμάρι από σχόλια: από συγγραφείς όμως υπάρχει μεγάλη έλλειψη».
Αντιμετωπίζεις δυσκολίες; Ζήτα βοήθεια από τον Νίτσε
Bρίσκεσαι μπροστά σε αξεπέραστες δυσκολίες στη ζωή σου. Νομίζεις ότι έχεις «τελειώσει». Η εύκολη λύση είναι να τα παρατήσεις. Αντίθετα, ο Νίτσε σού δίνει μιαν άλλη προοπτική: Εκμεταλλεύσου τις δυσκολίες. Ανάπτυξε τα πάθη σου.
Πάρε αφορμή από αυτά για να δημιουργήσεις μια καλύτερη ζωή. Ολες οι ζωές έχουν δυσκολίες. Αυτό που τις διακρίνει είναι ο τρόπος που αποφασίζεις να τις αντιμετωπίσεις. Κάθε βάσανο είναι ένα ακαθόριστο σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά, και μπορεί να επιφέρει καλό ή κακό αποτέλεσμα, ανάλογα βέβαια με την ευθυκρισία και την πνευματική δύναμη του παθόντος. Το άγχος μπορεί να προκαλέσει πανικό ή μια ενδελεχή ανάλυση σχετικά με το τι πήγε στραβά. Η αίσθηση αδικίας μπορεί να οδηγήσει στον φόνο ή σε ένα ριζοσπαστικό έργο οικονομικής θεωρίας. Ο φθόνος ίσως οδηγήσει στην πικρία ή στην απόφαση να ανταγωνιστείς έναν αντίπαλο δημιουργώντας ένα αριστούργημα. Η τέχνη της ζωής επαφίεται στην εκμετάλλευση των αντιξοοτήτων. Ο Νίτσε αναφέρει ως χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη ζωή των αρχαίων Ελλήνων. Κοιτάζεις τον Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο και νομίζεις ότι αντικαθρεφτίζει την ηρεμία στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων. Λάθος. Οι αρχαίοι Ελληνες, μας λέει ο Νίτσε, επέτρεπαν στα πάθη τους να υπάρχουν μέσα στην κοινωνία. Και κατέληγε: Οσο πιο μεγάλα και φοβερά είναι τα πάθη που μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό της μια εποχή, ένας λαός, ένα άτομο, επειδή είναι σε θέση να τα χρησιμοποιήσει ως μέσα, τόσο υψηλότερα στέκεται η κουλτούρα της».
Τρως χυλόπιτα; Ζήτα βοήθεια από τον Σοπενχάουερ
Eίσαι στο βαγόνι του τρένου και προσπαθείς να αποσπάσεις το βλέμμα της ωραίας κοπέλας που κάθεται απέναντί σου. Οσο την παρατηρείς τόσο νιώθεις ότι είναι φτιαγμένη για σένα. Γνωρίζεσαι μαζί της αλλά στο τέλος «τρως χυλόπιτα». Πέφτεις στα τάρταρα. Νομίζεις ότι ο ήλιος έσβησε γύρω σου. «Μην κάνεις έτσι» θα σου πει ο Σοπενχάουερ.
«Υπάρχουν κι άλλες γυναίκες». Ο Σοπενχάουερ δηλώνει: «Δεν είμαστε κληρονομικά μη ερωτεύσιμοι, ο χαρακτήρας μας δεν είναι αποκρουστικός, ούτε το πρόσωπό μας απεχθές. Μια μέρα θα συναντήσουμε κάποιον που θα μας θεωρήσει υπέροχους και θα αισθανθεί εξαιρετικά φυσικός και ανοικτός μαζί μας. Με τον καιρό θα μάθουμε να συγχωρούμε όσους μάς απορρίπτουν». Ο Σοπενχάουερ πιστεύει ότι υπάρχει μια ακατανίκητη δύναμη που έλκει δύο πρόσωπα, τις πιο πολλές φορές εν αγνοία τους. Η δύναμη αυτή, που την ονόμαζε «θέληση για ζωή» (Wille zum leben), είναι μια έμφυτη παρόρμηση του ανθρώπου να παραμείνει ζωντανός και να αναπαραχθεί. Αν και ο Σοπενχάουερ ήταν ο κατ΄ εξοχήν πεσιμιστής φιλόσοφος που έζησε μια ζωή μέσα στην κατάθλιψη, εν τούτοις πίστευε ότι η θέληση για ζωή είναι αυτή που σώζει τον καταθλιπτικό, τον ασυγκίνητο, τον μισογύνη. Ενα σφάλμα υπάρχει στη σκέψη μας, κατά τον Σοπενχάουερ, ότι πιστεύουμε πως υπάρχουμε για να είμαστε ευτυχισμένοι. Αν ρίξουμε μια ματιά στους ηλικιωμένους, θα καταλάβουμε ότι αυτό δεν ισχύει. Οι νέοι πιστεύουν ότι δίπλα τους αιωρούνται οράματα ευτυχίας που ανά πάσα στιγμή μπορούν εύκολα να τα πιάσουν.
Αν μπορούσαμε να διδάξουμε στους νέους ότι η ζωή έχει πολλά να τους προσφέρει, θα τους κάναμε περισσότερο ανθεκτικούς στις αναποδιές.
   Από το βιβλίο του Αλαίν ντε Μποττόν «Η παρηγοριά της φιλοσοφίας»
πηγή: tovima

ΠΕΡΙ ΣΥΜΒΟΛΩΝ - ΜΙΑ ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΤΙΚΗ ΔΙΑΣΑΦΗΝΙΣΗ

$
0
0



Ας κάνουμε μια ανακεφαλαίωση για το τι είναι σύμβολο και σε πόσα είδη διακρίνουμε τα σύμβολα.

Σύμβολο είναι κάτι άυλο το οποίο «σημαδεύει» κάποιον ή κάτι και έτσι το προσδιορίζει σαν το προϊόν μιας αιτίας. Αυτές οι αιτίες είναι οι θεοί που ενεργοποιούνται σε διάφορα επίπεδα της πραγματικότητας.

Με βάση αυτά τα σύμβολα μπορούμε και επιστρέφουμε στις αιτίες των οποίων φέρουμε τα σύμβολα. Υπό την ευρύτερη – και πιο αντιληπτή σε εμάς – έννοια,σύμβολο είναι ένα αντικείμενο, το οποίο φέροντας το «σημάδι» των θεών, χρησιμοποιείται για να προκαλέσει την «συμπάθεια» των θεών και να υποβοηθήσει την σύνδεση και την επιστροφή στην αιτία του.


Ετσι, τόσο ένας άνθρωπος όσο και ένα αντικείμενο έμψυχο ή άψυχο (π.χ. μέταλλο, λίθος, φυτό, ζώο κλπ) μπορεί να ανήκουν για παράδειγμα στην σειρά του Απόλλωνα, δηλαδή να έχουν τον Απόλλωνα σαν αιτία.

Ο μεν άνθρωπος έχει το σύμβολο χαραγμένο στην ψυχή του – το οποίο και καλείται σύνθημα - ενώ το αντικείμενο έχει το σύμβολο μέσα στην ουσία του. Όμως το ίδιο το αντικείμενο μπορεί να παίξει τον ρόλο του συμβόλου και να χρησιμοποιηθεί ώστε να ενεργοποιήσει την «συμπάθεια» αυτού που το χρησιμοποιεί με την αιτία του.


Ετσι λοιπόν αν θέλαμε να κατηγοριοποιήσουμε τα σύμβολα θα μπορούσαμε να τα χωρίσουμε κατ΄αρχήν σε δύο μεγάλες κατηγορίες.


Η μεν πρώτη κατά την στενή έννοια του όρου όπου σύμβολο είναι το άυλο σημάδι που υπάρχει μέσα σε κάποιον ή κάτι και το οποίο υπάρχει εκ κατασκευής χαραγμένο από τους θεούς, η δεύτερη δε κατά την ευρεία έννοια όπου σαν σύμβολο χρησιμοποιείται ένα προϊόν το οποίο εμπεριέχει ένα σύμβολο.


Στην δεύτερη περίπτωση μπορούμε να διακρίνουμε μια «γλωσσολογική» κατηγορία που περιλαμβάνει τους μύθους, τα ονόματα και τους ύμνους και σε μια άλλη που περιλαμβάνει τα υλικά σύμβολα (μέταλλα, λίθοι, φυτά, ζώα).


Διαγραμματικά :


ΣΥΜΒΟΛΑ :


Α. ΣΥΜΒΟΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΣΤΕΝΩΤΕΡΗ ΕΝΝΟΙΑ : ΑΫΛΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ


B. ΣΥΜΒΟΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΕΙΑ ΕΝΝΟΙΑ : ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΑΝ ΣΥΜΒΟΛΑ


B.1 ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ : ΜΥΘΟΙ, ΟΝΟΜΑΤΑ, ΥΜΝΟΙ


B.2 ΥΛΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ : ΜΕΤΑΛΛΑ, ΛΙΘΟΙ, ΦΥΤΑ, ΖΩΑ


Ο νόμος της συμπάθειας δρα με βάση την ομοιότητα και συνεπώς αυτή είναι και η βασική αρχή στην οποία στηρίζεται η δράση των συμβόλων :


«Στην γη λοιπόν μπορεί να δει κανείς ήλιους και σελήνες με γήινο τρόπο, και στον ουρανό όλα τα φυτά, τους λίθους και τα ζώα να ζουν με ουράνιο και με νοερό τρόπο. Εχοντας διαπιστώσει αυτά, οι παλαιοί σοφοί προσέφεραν σε κάθε ουράνια δύναμη διαφορετικά αντικείμενα και έτσι μέσω της ομοιότητας προσείλκυσαν τις θεϊκές δυνάμεις στην περιοχή των θνητών. Γιατί η ομοιότητα είναι ικανή να συνδέσει μεταξύ τους τα όντα"


(Πρόκλος - Περί Ιερατικής Τέχνης 148.19)


Και συνεχίζει ο Πρόκλος δίνοντας μας , με την χρήση του παραδείγματος ενός φυτιλιού, το πώς επιτυγχάνεται αυτή η δράση :


«Γιατί αν κανείς θερμάνει από πριν ένα φυτίλι και το κρατήσει κάτω από το φως του λυχναριού όχι μακριά από την φωτιά, θα το δει να ανάβει χωρίς να ακουμπάει την φωτιά, και θα δει το άναμμα του κατωτέρου μέρους να ξεκινά από πάνω.


Ας φανταστείς λοιπόν ότι η προθέρμανση του φυτιλιού αντιστοιχεί στην συμπάθειαόσων βρίσκονται εδώ κάτω με όσα βρίσκονται ψηλά, ότι το πλησίασμα και ηκατάλληλη τοποθέτηση αντιστοιχεί στην χρησιμοποίηση των υλικών από την ιερατική τέχνη στην κατάλληλη περίσταση και με τον κατάλληλο τρόπο, ότι η μετάδοση της φωτιάς αντιστοιχεί στην παρουσία του θεϊκού φωτός σε όποιον μπορεί να μετέχει σε αυτόν, το άναμμα στην θεοποίηση των θνητών και στην φώτιση των υλικών όντων τα οποία κινούνται προς τα πάνω σύμφωνα με το θεϊκό σπέρμα στο οποίο συμμετέχουν, όπως το φως του αναμμένου φυτιλιού»


Παρατηρούμε επίσης κάτι σημαντικό. Οτι η παρουσία του θείου φωτός γίνεται "σε όποιον μπορεί να μετέχει σε αυτόν".


Αρα δεν αρκεί απλώς να χρησιμοποιούμε κάποια σύμβολα, αλλά πρέπει να είμαστε και εμείς προετοιμασμένοι ώστε τα σύμβολα αυτά να δράσουν και να μας μιλήσουν.


«Γιατί πρέπει πριν από την παρουσία των θείων να παρακινεί κανείς τον εαυτό του και να αναζωπυρώνει το θεϊκό μέρος της ψυχής του για την συμμετοχή των ανωτέρων όντων, και όταν έλθει η φώτιση από εκεί να ηρεμεί»


(Πρόκλος - Σχόλια στον Παρμενίδη 781.11)

πηγή: empedotimos.blogspot.gr

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΚΟΜΠΕΚΛΙ ΤΕΠΕ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 11.500 Π.Χ (ΒΙΝΤΕΟ)

$
0
0


Προγενέστερο από το Stonehenge κατά  6.000 χρόνια,  το εκπληκτικό Gobekli Tepe στη Τουρκία καταρρίπτει τη συμβατική αρχαιολογική άποψη για την αυγή του πολιτισμού.
 

Τα ευρήματα έγιναν ευπρόσδεκτα από τους θεωρητικούς περί ύπαρξης αρχαίων αστροναυτών, που υποστηρίζουν, ότι λόγω του υψηλού επιπέδου των δεξιοτήτων που θα απαιτούνταν  για να κτιστεί αυτή η αρχαία κατασκευή, το Gobekli Tepe θα μπορούσε να είχε κατασκευαστεί με τη βοήθεια των εξωγήινων. 

Οι όμορφες λαξευμένες στήλες και άλλα χαρακτηριστικά, πιστεύουν ότι κατέστη δυνατό να λαξευτούν, μόνο με εργαλεία πέρα από την τεχνολογία που υπήρχε στη διάθεση αυτών των αρχαίων ανθρώπων καθώς μάλιστα, δεν έχουν βρεθεί λείψανα των εργαλείων που χρειάστηκαν για να υποδεικνύουν το τρόπο με τον οποίο αυτό κατασκευάστηκε.

Ενώ μερικοί μπορεί να θεωρήσουν αυτό το συμπέρασμα παρατραβηγμένο, τουλάχιστον, το Göbekli Tepe και άλλα αρχαία μνημεία σε όλο τον κόσμο, υποδεικνύουν μια προηγμένη γνώση του σύμπαντος και πίστη για ύπαρξη ζωής, έξω από το γήινο βασίλειό μας. 


Το Γκόμπεκλι Τεπέ (Göbekli Tepe) βρίσκεται 35 χλμ βόρεια από τα σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία, κοντά  στην πόλη Ούρφα και αποτελείται από 20 σε σχήμα Τ πέτρινους πύργους, σκαλισμένους με σχέδια φίδια, σκορπιούς, λιοντάρια, αγριογούρουνα, αλεπούδες και άλλα ζώα λίγο περίεργα, που αφήνουν τη φαντασία να οργιάζει...

Το καταπληκτικό πράγμα με αυτούς τους πύργους, είναι ότι χρονολογούνται από το 9.500 π.Χ., 5.500 χρόνια πριν από τις πρώτες πόλεις της Μεσοποταμίας και 7.000 χρόνια πριν από τον κύκλο του Στόουνχεντζ.

Οι επιστήμονες λένε ότι τότε οι άνθρωποι δεν είχαν ακόμη ανακαλύψει την κατασκευή αγγείων ή την καλλιέργεια του σιταριού. Ζούσαν σε χωριά, δεν είχαν γεωργία και στηριζόντουσαν μόνο στο κυνήγι για να επιβιώσουν.


Σε αυτή την περιοχή, κοντά στο Γκόμπεκλι Τεπέ (Göbekli Tepe) έχουν βρεθεί προϊστορικοί ναοί της νεολιθικής εποχής που έχουν χρονολογηθεί γύρω στο 11.500 π.Χ. και είναι οι αρχαιότεροι στον κόσμο, δύο φορές αρχαιότεροι απ'οτιδήποτε παρόμοιο σε αυτόν τον πλανήτη, χιλιάδες χρόνια παλιότεροι από τις Πυραμίδες ή το Στόουνχετζ.
 


Ο οικισμός έχει έναν μεγαλιθικό ναό που ξεπερνά κατά πολύ το παγκοσμίου φήμης Στόουνχετζ, για την ακρίβεια είναι 6.000 ετών αρχαιότερος ο ναός. Είναι ο αρχαιότερος ναός τέτοιου μεγέθους που έχει βρεθεί ποτέ στον κόσμο.

Τι όμως κάνει το Γκόμπεκλι Τεπέ να ξεχωρίζει;
Οι πρώτοι μεγάλοι, οργανωμένοι οικισμοί, με οικίες, ναούς και άλλα κτίσματα πιστευόταν (μέχρι σήμερα) ότι ήταν έργο των ανθρώπων της Γεωργικής Επανάστασης , δηλαδή όταν το ανθρώπινο είδος πέρασε από τη φάση του κυνηγού - τροφοσυλλέκτη, σε αυτή του γεωργού. Αυτό εκτιμάται ότι έγινε περίπου το 7.000 έως 5.500 π.Χ.  


 

Όμως το Γκόμπεκλι Τεπέ ανατρέπει αυτές τις εκτιμήσεις. Ο ναός χτίστηκε προτού ο άνθρωπος ανακαλύψει τα μέταλλα και τα εργαλεία, ακόμη και προτού ανακαλύψει τις κατασκευές με πηλό (σύμφωνα πάντα με τα δεδομένα που είχε μέχρι τώρα η επιστήμη).

Το Γκιούμπεκλι Τεπέ βρίσκεται ως μέρος σε μια περιοχή πολύ σημαντική για την εξέλιξη των ανθρώπων και από όπου εκτιμάται ότι ξεκίνησε το ανθρώπινο είδος. Είναι στην κορυφή μιας ζώνης με ήπιο κλίμα και γόνιμη γη, μιας ζώνης που εκτείνεται από τον Περσικό Κόλπο μέχρι το Λίβανο, το Ισραήλ, την Ιορδανία και την Αίγυπτο και που εντοπίζονται κάποια από τα σημαντικότερα ευρήματα της προϊστορικής φάσης του ανθρώπου.



Ο ναός αποτελείται από κύκλους, περίπου 20, στους οποίους υπάρχουν μεγαλιθικοί πυλώνες, περισσότεροι από 200. Κάθε πυλώνας έχει ύψος 6 μέτρων και ζυγίζει περίπου 20 τόνους.     

Το Γκόμπεκλι Τεπέ ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά σε ανασκαφές του 1964, από Αμερικανούς αρχαιολόγους με επικεφαλής τον Πήτερ Μπένεκτιτ ο οποίος προσδιόρισε μόνο ότι στην περιοχή υπήρχε δραστηριότητα την νεολιθική εποχή. Το 1994 τις ανασκαφές συνέχισαν Τούρκοι αρχαιολόγοι του Γερμανικού αρχαιολογικού ινστιτούτου υπό την διεύθυνση του αρχαιολόγου Κλάους Σμιθ του Πανεπιστήμιου της Χαϊδελβέργης.
   




 


Οι ανασκαφές συνεχίζονται και οι αρχαιολόγοι είναι φειδωλοί στις εκτιμήσεις και τις δηλώσεις τους για το μέρος. Μια βεβαιότητα έχουν όμως: ότι το Γκιούμπεκλι Τεπέ έχει πολλά κρυμμένα μυστικά και πάρα πολλά πράγματα ακόμη να μας μάθει...Ή να μας αποκαλύψει... 


                                           Αποκαλυπτικό βίντεο του National Geografic


πηγή: thecuriosityofcat

ΓΕΩΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΑΝΤΙΚΗ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ

$
0
0
         

Eλένη Παρτίδα

Αρχαιολόγος Ma, PhD I΄ Eφορεία Π. - K. Αρχαιοτήτων


Η έναρξη της μεγάλης ανασκαφής στους Δελφούς αντιδόνησε τον παλμό μιας αρχαίας κοινωνίας με καταλυτικό ρόλο στην ιστορία του πολιτισμού. Συνδυάζοντας τη συγκλονιστική ομορφιά του φυσικού τοπίου με την καλλιτεχνική δημιουργία και τα χειροπιαστά ανασκαφικά ευρήματα, που αποτελούν σταθμό στην ιστορία τέχνης και τεχνολογίας, το ιερό του Φοίβου Απόλλωνα και της Αθηνάς Προναίας κηρύχθηκε από την UNESCO Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Όμως στην καθιέρωση των Δελφών ως παγκόσμιου προσκυνήματος συνετέλεσε και το ιδεολογικό υπόβαθρο τού εκεί Απολλώνιου μαντείου, δηλαδή η καλλιέργεια εννοιών που παραμένουν επίκαιρες: η πάλη των αντιθέσεων για να επικρατήσουν η αρμονία, η τάξη και η κοσμική ισορροπία, ο αέναος αγώνας του καλού ενάντια στο κακό. Εξίσου διαχρονική και έμφυτη είναι η αγωνία του ανθρώπου για όσα τού επιφυλάσσει το μέλλον, η επιθυμία να προγνώσει τη μοίρα του και να επέμβει ώστε να μην καταλήξει έρμαιο των συγκυριών ή του πεπρωμένου. Έτσι οι αρχαίοι Έλληνες κατέφευγαν στους χαρισματικούς εκείνους διάμεσους, τους προφήτες και μάντεις που μπορούσαν να αφουγκραστούν τη θέληση των θεών και να ζητήσουν τη συμβουλή ή καθοδήγησή τους. 
      
Το προφητικό κέντρο των Δελφών ήταν σημείο αναφοράς για το Πανελλήνιο. Εδώ έκαιγε το ιερόν πυρ, η άσβεστη φλόγα της Εστίας, που είχε ανάψει ο ίδιος ο Απόλλων όταν, αγκυροβολώντας στον κόλπο της Κίρρας, ανηφόρισε μαζί με τους Μινωίτες μελλοντικούς ιερείς του προς την Πυθώ, όπου θεμελίωσε τον ναό του. Ο Ομηρικός Yμνος, που περιγράφει το παραπάνω ταξίδι, θεωρείται από πολλούς η ιδρυτική πράξη του μαντείου. Σύμφωνα με παραλλαγή του μύθου, στην Πυθώ ασκείτο ήδη η μαντική και ο Απόλλων έπρεπε να εκτοπίσει τη Γαία, κατατροπώνοντας τον φοβερό δράκοντα Πύθωνα, φύλακα του μαντείου της. Τα ανασκαφικά δεδομένα παρέχουν έρεισμα για την ύπαρξη ενός μυκηναϊκού οικισμού στην περιοχή, όχι όμως για χώρους λατρείας. Το Κωρύκειο άντρο, σπήλαιο στην κορυφή του Παρνασσού, θεωρείται πως μπορούσε να είχε στεγάσει τις πρώτες προφητικές τελετουργίες.

          Ο θρύλος

Το βραχώδες τοπίο με τις απότομες κλίσεις, που εποπτεύει την ήρεμη κοιλάδα του Πλειστού ώς τον κόλπο της Κίρρας, «ενέπνευσε» τον Απόλλωνα να ιδρύσει εδώ το επιφανέστατο προφητικό κέντρο. Η μυστική ιδιότητα του τόπου πρωτοεκδηλώθηκε σε κοπάδι αιγών και τον ποιμένα τους Κορήτα, που κυριεύθηκαν από ξέφρενο μανιώδη ενθουσιασμό μόλις πλησίασαν ένα άνοιγμα του εδάφους. άλλοι, αργότερα, παραληρώντας, πήδηξαν μέσα στο χάσμα και εξαφανίστηκαν στα έγκατα της γης. Η παράδοση αναγνωρίζει αυτό το γεωλογικό φαινόμενο, τη ρωγμή που προκαλούσε έκσταση, ως την περιουσία όπου οφείλεται η προφητική δράση των Δελφών. 
Κατά πόσο όμως η προφητική δραστηριότητα πρέπει να συνδεθεί αποκλειστικά με τον Απόλλωνα; Πολλοί μελετητές δέχονται τον Ομηρικό ύμνο, που αφηγείται την έλευση του Απόλλωνα μεταμορφωμένου σε δελφίνι να οδηγεί εδώ πλοίο με εμπόρους από την Κνωσό, ως λογοτεχνική αποτύπωση της ίδρυσης του μαντείου των Δελφών. Υπάρχει όμως η εκδοχή πως ο Απόλλων πήρε την πρωτοκαθεδρία από τη Γαία. Το επίθετο Γαία Πρωτομάντιδα, τα πήλινα ειδώλια γυναικείας μορφής όρθιας ή καθιστής σε τριποδικό θρόνο (πρόδρομο του τρίποδα που θα καταστεί σύμβολο του μαντείου) μπορούν να ερμηνευθούν ως κατάλοιπα προϋπάρχουσας λατρείας στους Δελφούς. Φαίνεται πως στον 8ο αι. π.Χ. μια δραστική αλλαγή συμβαίνει στη διοίκηση του μαντείου και τότε τα χάλκινα ανδρικά ειδώλια (κούρων, πολεμιστών, αθλητών ή θεών) υπερτερούν έναντι των γυναικείων.


Η διαδικασία της χρησμοδότησης

Ο Απόλλων, μια σύνθετη προσωπικότητα στο Ολύμπιο πάνθεον, προφέρει τις προβλέψεις του μέσω της Πυθίας, διακατέχοντάς την. Σε αντίθεση με άλλα ιερά του Απόλλωνα, που είχαν άνδρα προφήτη, στους Δελφούς τον ρόλο αναλαμβάνει γυναίκα - ίσως μια ένδειξη επιβίωσης της μητριαρχίας. Αρχικά η Πυθία χρησμοδοτούσε μία φορά τον χρόνο, κάθε άνοιξη στα γενέθλια του Απόλλωνα, δηλαδή στις 7 του μήνα Βύσιου. Αργότερα το μαντείο ήταν προσβάσιμο στις 7 κάθε μήνα, εκτός από τους χειμερινούς, οπότε ο Απόλλων ταξίδευε στη χώρα των Υπερβορείων ή στην κοιλάδα των Τεμπών με σκοπό να καθαρθεί από τον φόνο του Πύθωνα. Με νερό της Κασταλίας εξαγνίζονταν ο ναός, οι ιερείς, η Πυθία, το προσωπικό του ιερού και οι προσκυνητές. Εκτός από καθαρμό, η Κασταλία χάριζε και ποιητική έμπνευση. Η προφητική, όμως, πηγή, η Κασσοτίς, ανέβλυζε μέσα στο άδυτο. Από εκεί έπινε η Πυθία το περίφημο λάλον ύδωρ που - κατά τον θρύλο - μόλις στέρεψε χάθηκαν και οι προφητικές δυνάμεις του τόπου. 
Με κλήρο καθοριζόταν η σειρά μάντευσης, με εξαίρεση όσους είχαν τιμηθεί με το προνόμιο της προμαντείας, δηλαδή προτεραιότητας. Ο ενδιαφερόμενος για χρησμό, ο θεοπρόπος, κατέθετε μια πίτα, τον πέλανο, ενώ οι ιερείς ήλεγχαν την καταλληλότητα της ημέρας ραντίζοντας μια αίγα με νερό. Το σκίρτημα του ζώου σήμαινε ότι η μέρα ήταν ευοίωνη για να σημάνει ο θεός. Μετά τη δοκιμασία, η αίγα γινόταν πλέον θύσιο, μαζί με άλλα ζώα που προσέφεραν οι προσκυνητές.


Η θέση του μαντείου

Για τη χρησμοδότηση στους Δελφούς αντλούμε στοιχεία από διάσπαρτες φιλολογικές μαρτυρίες. Αυτούσιες οι ερωτήσεις και απαντήσεις δεν έχουν σωθεί, αλλά το θέμα και η διατύπωσή τους προκύπτουν από έμμεσες αναφορές. Μιας και οι λεπτομέρειες της διαδικασίας θεωρούνταν πασίγνωστες, κανείς εκείνη την εποχή δεν νοιάστηκε να τις καταγράψει. Στο πανίερο άδυτον, όπου ετελείτο η μυσταγωγική επικοινωνία με τον θεό, επιτρεπόταν να εισέλθει μόνη η προφήτιδα. Οι ιερείς, πολύ μορφωμένοι και ενήμεροι για όσα απασχολούσαν τον τότε γνωστό κόσμο, άκουγαν τις άναρθρες και ακατάληπτες κραυγές της και τις αποκωδικοποιούσαν, μετατρέποντάς τες σε εξάμετρους στίχους. 
Το άδυτο έχει αναζητηθεί στο φαράγγι της Κασταλίας αλλά και στο τέμενος της Αθηνάς Προναίας, η οποία διαδέχθηκε τη Μητέρα Γη. Oμως η μελέτη της αρχιτεκτονικής και τοπογραφίας του ιερού, σε συνδυασμό με αναπαραστάσεις στην αγγειογραφία και νύξεις αρχαίων συγγραφέων, μας οδηγούν να αποκαταστήσουμε το άδυτο μέσα στον ναό του Απόλλωνα, ως ένα μικρό χώρο, βυθισμένο -σε σχέση με τη στάθμη του δαπέδου του σηκού- και τοποθετημένο έκκεντρα προς τον κατά μήκος άξονα του ναού. Οι θεοπρόποι μάλλον περίμεναν σε παρακείμενο θάλαμο μέσα στον ναό, όπως συνάγουμε από φιλολογικές μαρτυρίες, κυρίως του αρχιερέα Πλουτάρχου. Εικάζεται ότι το άδυτο φιλοξενούσε πληθώρα λατρευτικών αντικειμένων, από τα οποία κανένα δεν έχει ώς τώρα εξακριβωθεί ανασκαφικά. Θεωρούμε, πάντως, ότι στο άδυτο πρέπει να στεγάζονταν τα κατ'εξοχήν σύνεργα της μαντικής, δηλαδή ο τρίποδας, ο ομφαλός, η ιερή δάφνη που φυόταν εκεί, η πηγή Κασσοτίς και το περιβόητο χάσμα γης απ'όπου αναδίδονταν οι προφητικές αναθυμιάσεις. 
Η αποκατάσταση του αδύτου μέσα στον ναό του Απόλλωνα υποστηρίζεται τώρα και από την επιστήμη της γεωλογίας. Φαίνεται πως ο οίκος του θεού σκοπίμως ενσωμάτωσε ένα ιδιάζον φαινόμενο του υπεδάφους. Η 15ετής γεωλογική και τοξικολογική έρευνα Ολλανδών και Αμερικανών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι περίπου κάτω από τον Απολλώνιο ναό διασταυρώνονταν δύο ρήγματα, ένα με πορεία παράλληλη προς τον Κορινθιακό κόλπο κι ένα δεύτερο με κατεύθυνση Β/Ν. Η εξέταση του υπεδάφους και η ανάλυση πετρωμάτων και αερίων παγιδευμένων στα νερά της περιοχής έδειξαν πως ο θρύλος μπορεί να επαληθευτεί εργαστηριακά, δικαιώνοντας τους αρχαίους συγγραφείς, που μίλησαν για εκπνοή πνεύματος στους Δελφούς. 
Oπως αναπαριστούν σκηνές της αγγειογραφίας, η Πυθία καθόταν σε τρίποδα που ουσιαστικά γεφύρωνε το χάσμα και προστάτευε από την πτώση. Η Δελφική εικονογραφία συμπεριλαμβάνει τον τρίποδα ακόμη και στη γλυπτική, ως κάθισμα του Απόλλωνα στο ανατολικό αέτωμα (ή το ακρωτήριο) του κλασικού ναού. Σύμφωνα με την παράδοση, η Πυθία μασούσε φύλλα δάφνης ή εισέπνεε καπνό από καιόμενα φύλλα δάφνης, που την οδηγούσαν σε έκσταση, παραλήρημα ή κατάσταση ημιύπνωσης. Αρχαίοι συγγραφείς σχολιάζουν μια ευοσμία να πλημμυρίζει τον χώρο όπου περίμεναν οι θεοπρόποι, χωρίς να τη συσχετίζουν με δάφνη ή θυμίαμα. Η γλυκιά αυτή μυρωδιά ερχόταν από το άδυτο. Η σύγχρονη έρευνα εξηγεί το φαινόμενο ως εκπομπή υπογείων αερίων από το χάσμα. Μετά από πετρολογική και υδρολογική ανάλυση του υπεδάφους στην περιοχή του ιερού, τα συγκεκριμένα αέρια αναγνωρίστηκαν ως αιθάνιο, μεθάνιο και αιθυλένιο, ενώ χημικές αναλύσεις έδειξαν ότι ο συνδυασμός των τριών μπορεί να επιφέρει μέθη έως ύπνωση. Iσως δεν είναι τυχαίο πως χρησμοί δίνονταν μόνο σε θερμές εποχές, αφού τον χειμώνα οι αδύναμες διαφυγές ατμών θα δυσκόλευαν το έργο της Πυθίας.


Η αίγλη του μαντείου

Ο Απόλλων Λοξίας ήταν διφορούμενος και αλληγορικός στις απαντήσεις του, αφήνοντας την ερμηνεία στον ενδιαφερόμενο. Παραδόξως απλός και σαφής ήταν ο χρησμός που εκβιαστικά απέσπασε από την Πυθία ο Μέγας Αλέξανδρος: «Είσαι αήττητος». Κι όμως, παρά τις επιθέσεις των σύγχρονων μελετητών κατά του δήθεν δαιμόνιου και πανούργου ιερατείου, που σκοπίμως έδινε αμφίρροπες απαντήσεις ώστε αυτές να ταιριάζουν σε κάθε περίπτωση, το μαντείο των Δελφών είχε ήδη χαρακτηρισθεί από τον Στράβωνα ως αψευδέστατον πάντων. 
Οι θεϊκές απαντήσεις θεσμοθετούσαν σε μια εποχή που δεν υπήρχαν νόμοι, ιερά βιβλία ή άλλοι κώδικες. Ειδικά το μαντείο των Δελφών έδινε λύσεις σε κοινωνικά ή οικονομικά ζητήματα που αφορούσαν βασίλεια, γενάρχες, οικιστές, πόλεις-κράτη, την αναμόρφωση πολιτεύματος, την έκβαση πολέμου, τις σχέσεις εθνών. Το γόητρο και η πολιτική επιρροή του μαντείου αυξήθηκε κατακόρυφα όταν οι προβλέψεις του Δελφού Απόλλωνα οδήγησαν σε κύμα αποικισμού. Το κύρος και η αξιοπιστία των χρησμών ήταν δεδομένα, εφ'όσον η Πυθία διακατεχόταν από το θεϊκό πνεύμα και γινόταν φερέφωνο του Απόλλωνα. Εκείνος δε, καταγόμενος είτε από την ανατολή είτε από τον Bορρά, ήταν οικουμενικός θεός. 
Αποτιμώντας τη συμβολή του μαντείου στην εξέλιξη της ανθρωπότητας, θα σταθούμε στην ηθική τάξη και στον εκπολιτισμό του ανθρώπου. Η θεϊκή κρίση, η δικαιοσύνη και οι θεόπνευστες υποδείξεις (σε σχέση με πολέμους, λιμούς, καταστροφές, κοινωνικά προβλήματα, πολιτειακές μεταρρυθμίσεις, τον άνθρωπο και τις ανάγκες του) κατήργησαν τις εκδικητικές επιταγές του πρωτόγονου εθιμικού δικαίου, αντικαθιστώντας τες με την κάθαρση και τον εξαγνισμό. Τα νέα ιδεώδη εφαρμόστηκαν στις πάμπολλες απελευθερώσεις δούλων που έγιναν στους Δελφούς, και διαιωνίστηκαν στα αποφθέγματα περί αυτογνωσίας, ενδοσκόπησης και εγκράτειας, που χαράχθηκαν στον ναό του Απόλλωνα.


Ο επίλογος ενός φαινομένου

Την αμφισβήτηση του μαντείου έσπειρε το ρεύμα του ορθολογισμού στον 3ο αι. π.Χ., ενώ το οριστικό κτύπημα στις προφητικές διεργασίες έδωσε ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος το 394 μ.Χ. Το μαντείο, όμως, είχε ήδη πρωτοστατήσει σε πολλά ιστορικά γεγονότα. Eτσι, 15 αιώνες μετά το απαγορευτικό διάταγμα του Θεοδοσίου, οι περιγραφές του Παυσανία παρακίνησαν τους περιηγητές κι εκείνοι με τη σειρά τους τους αρχαιολόγους να αναζητήσουν το ιερό και να πυροδοτήσουν ένα νέο προσκύνημα. Oσο κι αν προσπαθούμε να εκλογικεύσουμε κάποια πράγματα που φαίνονται ανεξήγητα, το κλέος του μαντείου των Δελφών μεταφράστηκε σε τέχνη, φήμη, υστεροφημία. Ο άνθρωπος ανέκαθεν βρίσκει διέξοδο στις αγωνίες του μέσω μιας υπέρτατης, υπερφυσικής δύναμης. Βρίσκει τον θεό αρωγό και πλοηγό. Μια θεϊκή απόκριση ισοδυναμεί με ηθική παρότρυνση. Στο ιερό των Δελφών, όπου έδρευε ο Απόλλων του Φωτός και της Αρμονίας, η μαντική δεν ήταν δεισιδαιμονία μα κινητήρια δύναμη για την κοινωνία και τον πολιτισμό. 



Σημείωση:

Διεξοδική πραγμάτευση του θέματος γίνεται στο πρόσφατο βιβλίο της γράφουσας, «Δελφοί, Δαυλός και Δίαυλος Πολιτισμού», εκδ. Mίλητος,Αθήνα, 2004. Tη λεκτική απόδοση των χρησμών αντλούμε από τα «Eλληνικά Mαντεία» του H.W. Parke, σε μτφρ. Α. Bοσκού (εκδ. Kαρδαμίτσα, aθήνα, 1979).

πηγή:ekivolos 

ΔΗΛΟΣ - Η ΓΕΝΕΤΕΙΡΑ ΤΟΥ ΕΚΗΒΟΛΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ

$
0
0

Delos




















τόσσον ἔπ’ ὠδίνουσα Ἑκηβόλον ἵκετο Λητώ,
εἴ τίς οἱ γαιέων υἱεῖ θέλοι οἰκία θέσθαι.
αἳ δὲ μάλ’ ἐτρόμεον καὶ ἐδείδισαν, οὐδέ τις ἔτλη
Φοῖβον δέξασθαι, καὶ πιοτέρη περ ἐοῦσα:
πρίν γ’ ὅτε δή ῥ’ ἐπὶ Δήλου ἐβήσατο πότνια Λητὼ
καί μιν ἀνειρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:
δῆλ’, εἰ γάρ κ’ ἐθέλοις ἕδος ἔμμεναι υἷος ἐμοῖο,
Φοίβου Ἀπόλλωνος, θέσθαι τ’ ἔνι πίονα νηόν, –
 ~~~
τόσους τόπους ἱκέτευεν ἡ Λητώ κοιλοπονῶντας στόν Ἑκηβόλο,
ποιός θά θελήσει τοῦ γυιοῦ της γενέτειρα νά γίνῃ.
Τρομάζαν ὅμως πολύ καί δείλιαζαν
κι οὔτε κανείς τους τόλμαγε τό Φοῖβο νά δεχτῇ,
κι ἄς ἦσαν εὔφοροι.
Μέχρι πού πάτησε στή Δῆλο ἡ σεβαστή Λητώ,
καί ρώτησε βγάζοντας λόγια φτερωτά:
῎Αχ Δῆλος, δέ θά  ̓θελες νά γίνῃς ἕδρα ἐσύ τοῦ δικοῦ μου γυιοῦ,

τοῦ Φοίβου  ̓Απόλλωνα, καί πλούσιο ναό νά τοῦ ἱδρύσεις;


Ὁ ὁμηρικός ὕμνος στὸν Δήλιο Ἀπόλλωνα δὲν ἔχει τὸ ἀποκλειστικὸ χάρισμα νὰ περιγράφει, μὲ ἀρμονικοὺς στίχους, τὴ γέννηση τοῦ θεοῦ·  ἕνα ἀπόσπασμα, τοῦ ὁποίου τὴν ἀξία εἶχε ἤδη ἀναγνωρίσει ὁ ἱστορικὸς Θουκυδίδης, μαρτυρεῖ τὴ θρησκευτικὴ σημασία τῆς Δήλου, τουλάχιστον ἀπὸ τὸν 7ο  αἰ. π.Χ. Οἱ Ἴωνες, οἱ ὁποῖοι, ἀπὸ τὰ τέλη τῆς πρώτης χιλιετίας π.Χ., εἶχαν ἐγκατασταθεῖ στὰ περισσότερα νησιὰ τοῦ Αἰγαίου πελάγους καὶ στὶς δυτικὲς ἀκτὲς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, εἶχαν ὡς ἔθιμο νὰ συγκαλοῦν σὲ τακτὰ διαστήματα, μεγάλες συναθροίσεις καὶ νὰ ὀργανώνουν στὴ Δῆλο γιορτές ὅπου, σύμφωνα μὲ τὰ προσφιλῆ σὲ ὅλους τοὺς ἑλληνικοὺς πληθυσμοὺς ἔθιμα, ἔκαναν γυμνικοὺς ἀγῶνες καὶ διαγωνισμοὺς μουσικούς. Ὁ ποιητὴς τοῦ ὕμνου τονίζει μὲ ἐνθουσιασμό τὴ λαμπρότητα τοῦ θεάματος ποὺ προσέφεραν αὐτὲς οἱ περιοδικὲς συγκεντρώσεις ὅπου, πρὸς τιμὴν τοῦ θεοῦ, γινόταν ἐπίδειξη μεγάλης πολυτέλειας. Ὅμως, τὰ γοργὰ σκάφη ποὺ ἔφερναν τοὺς Ἴωνες καὶ τὶς γυναῖκες τους ἦταν ἐπίσης φορτωμένα μὲ ἐμπορεύματα: γινόταν μεγάλο ἐμπόριο κατὰ τὴ διάρκεια αὐτῶν τῶν γιορταστικῶν ἡμερῶν.

Στὶς θρησκευτικὲς ἐκδηλώσεις, ποὺ ἦταν τόσο σημαντικὲς στὴ ζωὴ τῶν ἀρχαίων, ἡ Δῆλος ἦταν τὸ ὁμοσπονδιακὸ  ἱερό. Σὲ κάθε περίπτωση, οἱ Δήλιοι δὲν φαίνονται, σὲ καμιὰ χρονικὴ στιγμή, νὰ περιορίζονται στὸ νὰ εἶναι μόνον οἱ πειθήνιοι φύλακες μίας περιοχῆς ὅπου λάμβαναν χώρα, οἱ ὁμοσπονδιακὲς σύνοδοι. Ἐξ αἰτίας τοῦ γεγονότος αὐτοῦ, ἡ ἱστορία τῆς Δήλου, ἀπογυμνωμένη ἀπὸ τὸ μεγαλεῖο, παίρνει δραματικὸ χαρακτῆρα.

Τὰ κράτη, ποὺ ἀλληλοδιαδόχως ἐξασφάλιζαν τὴν ἡγεμονία στὸ Αἰγαῖο πέλαγος, ἤθελαν πάντα νὰ θέτουν τὴ Δῆλο, κατὰ κάποιο τρόπο, ὑπὸ τὴν κηδεμονία τους καὶ ἀπὸ συμφέρον φρόντιζαν τὸ ἱερὸ τοῦ Δηλίου Ἀπόλλωνα, ὡς προστάτη. Κατὰ τὸν 7ο  καὶ τὸν 6ο  αἰ. π.Χ., διαπιστώνουμε ὅτι οἱ Νάξιοι ἀνήγειραν στὴ Δῆλο πολυάριθμα κτίρια καὶ ἐπιβλητικὰ ἀναθήματα, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ἕναν Ἀπόλλωνα κολοσσιαίων διαστάσεων. Αὐτό ἔγινε διότι ἡ Νάξος γνώριζε τότε μεγάλη εὐημερία καὶ ὁ ἰσχυρός της στόλος, τῆς ἐπέτρεπε νὰ ἀσκεί  τὴν ἐπιρροή της στὰ νησιά. Εἶναι πιθανὸ νὰ διατήρησε αὐτὴν τὴν ὑπεροχή, (ἡ ὁποία φαίνεται ὅτι ἦταν εἰρηνική) μέχρι τὴν ἐποχή ὅπου ἡ Αθήνα, παρεμβαίνοντας στὸ παιχνίδι, ἐκδήλωσε βλέψεις, μάλλον ἐπίφοβες.

Diana-Scultori-Ghisi-Leto-Giving-Birth-to-Apollo-and-Diana-on-the-Island-of-Delos
Ἡ γέννηση τοῦ Ἀπόλλωνος στὴ Δῆλο. Diana Scultori Ghisi

Δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ θεωρήσουμε ἐντελώς φανταστικὲς τὶς παραδόσεις ποὺ ἐνώνουν τὴ Δῆλο μὲ τὴν Ἀττικὴ μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ δικαιολογηθοῦν οἱ πολιτικὲς σκοπιμότητες. Οἱ πιὸ ξακουστὲς παραδόσεις θέλουν νὰ καταφθάνουν στὴ Δῆλο ἥρωες, τὴ μνήμη τῶν ὁποίων τιμοῦσαν οἱ Ἀθηναῖοι:  ὁ Ἐρυσίχθονας, γιὸς τοῦ Κέκροπος, εἶχε ὁδηγήσει στὸ νησὶ τὴν πρώτη ἀποστολὴ  ποὺ στάλθηκε ἀπὸ τὴν Ἀττική, ὁ Θησέας, ὁ ὑποτιθέμενος ἰδρυτὴς τῆς Ἀθηναϊκῆς Πόλης-Κράτους, κατὰ τὴν ἐπιστροφή του ἀπὸ τὴν Κρήτη, εἶχε καθιερώσει ἕνα ἱερὸ χορό, ὁ ὁποῖος, στοὺς ἱστορικοὺς χρόνους, συνέχιζε ἀκόμα νὰ ἐξελίσσεται γύρω ἀπὸ τὸ θυσιαστήριο τοῦ Ἀπόλλωνα, μὲ μυστηριώδεις κλυδωνισμούς.

Ἡ Ἀττικὴ ὑπῆρξε τὸ σημεῖο ἐκκίνησης τῆς ἰωνικῆς μετανάστευσης· κι ἀπὸ τὶς δύο πλευρὲς τοῦ Αἰγαίου διατηρήθηκε ἡ ἀνάμνηση ποὺ ἀναβίωνε μὲ τὶς κοινὲς γιορτὲς ποὺ τελοῦσαν στὴ Δῆλο. Ἡ Ἀθήνα προσανατολιζόταν, ὁλοένα περισσότερο, στὸ νὰ παρουσιάζεται ὡς ἡ μητρόπολη τῶν Ἰώνων καὶ ἤδη, ἀπὸ τότε, προσδοκοῦσε νὰ θέσῃ τὴ Δῆλο κάτω ἀπὸ  τὴν κυριαρχία της, ὥστε νὰ εξασφαλίσῃ τὴν πολιτικὴ καὶ  θρησκευτική της ἡγεμονία.

Ἡ πρώτη ἀπόπειρα εἶχε γίνει τὸ δεύτερο μισὸ τοῦ ἕκτου αἰώνα π.Χ., τὴν ἐποχὴ τοῦ τυράννου Πεισίστρατου, μὲ μία ἐξουσιαστικὴ παρέμβαση: ἐξουσιοδοτημένος ἀπὸ τὸ μαντεῖο τῶν Δελφῶν, ἐξάγνισε τὸ κομμάτι τοῦ νησιοῦ, ποὺ εἶναι ὀρατὸ ἀπὸ τὸν ναό, μεταφέροντας ἀλλοῦ ὅλους τοὺς τάφους ποὺ βρίσκονταν ἐκεῖ.  Τὸ μέτρο αὐτὸ ἀνανεώθηκε ἀργότερα, μὲ πιὸ ριζοσπαστικὸ τρόπο. Ὁ Πεισίστρατος, ξαναζωντανεύοντας θρησκευτικὰ  ἔθιμα, ποὺ ἴσχυαν ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Σόλωνος, δὲν παρέλειπε νὰ στέλνει, τακτικά, στὴ Δῆλο ἀποστολὲς ἢ ἐπίσημες θεωρίες.

Αὐτή, ἡ πρώτη κηδεμονία τῆς Ἀθήνας, ἐξαφανίστηκε κατὰ τὴν περίοδο τῶν ταραχῶν, ποὺ ἐπακολούθησαν μετὰ  τὴν πτώση τῆς τυραννίας.

2010EG8599_jpg_l
Ἡ μεγάλη ἐτήσια θυσία στὸ ἱερὸ τοῦ Ἀπόλλωνος στὸ νησὶ τῆς Δήλου. Copyright: © V&A


Κατὰ τὴ διάρκεια τῶν Μηδικῶν πολέμων, οἱ Πέρσες ἐκδήλωσαν εὐλαβέστατο σεβασμὸ πρὸς τὸν Δήλιο Ἀπόλλωνα καὶ  τὸν λαὸ ποὺ ὑπηρετοῦσε τὴ λατρεία του. Ὅμως, σύντομα, οἱ διαδοχικὲς τους ἦττες, τοὺς ὑποχρέωσαν νὰ ἐγκαταλείψουν, στὰ χέρια τῶν Ἑλλήνων, ὅλα τὰ νησιὰ τοῦ Αἰγαίου. Ἔτσι, ἡ Ἀθήνα, ποὺ εἶχε παίξει τὸν μεγαλύτερο ρόλο στὶς ἦττες αὐτές, καρπώθηκε τὰ μεγαλύτερα ὀφέλη.

Ἐπανίδρυσε, πρὸς ὄφελός της, τὴν ἀρχαία συνομοσπονδία ἢ ἰωνικὴ ἀμφικτυονία. Ὑπό τὴν αἰγίδα καὶ κατόπιν ὑπὸ τὴν ἡγεμονία της, οἱ νησιωτικὲς πόλεις μαζὶ μὲ τὶς πόλεις τῆς Μικρασιατικῆς ἀκτῆς, συνενώθηκαν γιὰ νὰ ἀντιστέκονται σὲ κάθε ἐπιθετικὴ ἐπάνοδο τῆς Περσίας, ἐχθροῦ ἔκτοτε κληρονομικοῦ:  εἶναι ἡ Ἀττικο-δήλια ἀμφικτυονία, ὅπου ἡ Ἀθήνα εἶναι ἐπὶ κεφαλῆς καὶ ἡ Δῆλος τὸ θρησκευτικὸ κέντρο (478 π.Χ.). Στὴν πραγματικότητα, ἡ Δῆλος ἔχει περιπέσει σὲ ἄμεση ἐξάρτηση ἀπὸ τὴν Ἀθήνα.

Τὸ ὁμοσπονδιακὸ  ταμεῖο, ἀρχικά, τοποθετήθηκε μέσα στὸν ναὸ τοῦ Ἀπόλλωνος, ὅμως, ἡ διαχείρισή του γινόταν ἀπὸ Ἀθηναίους ὑπαλλήλους τοῦ δημοσίου. Στὰ 454 π.Χ., τὸ μετέφεραν στὴν Ἀθήνα, μὲ τὴν ἀληθοφανὴ δικαιολογία πὼς ἔτσι τὸ προστατεύουν ἀπὸ κάποια ἀπόπειρα ἀρπαγῆς. Ὅμως, οἱ Ἀθηναῖοι δὲν ἔπαψαν νὰ διατηροῦν τὴ διαχείριση τοῦ ἱεροῦ τῆς Δήλου, ὅπως καὶ πρίν.

Στὰ 426 π.Χ., ὅλοι οἱ τάφοι ποὺ ὑπῆρχαν στὸ νησὶ ἐκκενώθηκαν ἀπὸ τὸ περιεχόμενο τους καὶ καταστράφηκαν. Ἔθαψαν τοὺς σκελετούς καὶ τὰ ἐνταφιασμένα μὲ τοὺς νεκροὺς κτερίσματα μέσα σὲ μία τεράστια τάφρο, ποὺ σκάφτηκε στὴν ἀκτὴ τῆς Ρήνειας, τοῦ γειτονικοῦ νησιοῦ.  Ἔκτοτε ἀπαγορεύτηκε νὰ ἀποθέτει κάποιος νεκρὸ στὸ ἔδαφος τῆς Δήλου.  Ἕνας ἀκόμα πιὸ αὐστηρὸς νόμος θεσμοθετήθηκε ἐπίσης: δὲν μποροῦσε κάποιος οὔτε νὰ γεννιέται οὔτε νὰ πεθαίνει στὴ Δῆλο. Οἱ ἔγκυες γυναῖκες ποὺ ἦταν ἔτοιμες νὰ γεννήσουν, οἱ ἐτοιμοθάνατοι ποὺ κόντευαν νὰ ξεψυχήσουν, μεταφέρονταν στὴ Ρήνεια, σὲ οἰκήματα ποὺ τὰ ἐρείπιά τους ὐπάρχουν ἀκόμα.

Οἱ  Δήλιοι μὲ δυσκολία ὑπέφεραν τὶς συνεχεῖς ἐπεμβάσεις, αὐτῶν τῶν ξένων. Ἡ ἐχθρότητά τους, ἐνοχλοῦσε τὴν Αὐτοκρατορικὴ Πόλη – Κράτος, ποὺ δὲν ἀνεχόταν καθόλου τὶς ἀντιρρήσεις. Στὰ 422 π.Χ., μὲ τὸ πρόσχημα τῆς ἱεροσυλίας, ἐξόρισε ὅλο τὸν πληθυσμὸ τῆς Δήλου, ὁ ὁποῖος κατέφυγε στὴ Μικρᾶ Ἀσία. Ἐκεῖ χάθηκαν οἱ ἐπιφανέστεροι τῶν Δηλίων. Οἱ ὑπόλοιποι μπόρεσαν νὰ ἐπιστρέψουν στὴν πατρίδα τους, τὴν ἐπόμενη κιόλας χρονιά· οἱ Ἀθηναῖοι, μᾶς λέει ὁ Θουκυδίδης, ἔδωσαν τὴν ἄδεια γιὰ τὴν ἐπιστροφή τους, τόσο ἐξαιτίας τῶν ἀτυχιῶν τοῦ στρατοῦ τους, ὅσο καὶ γιὰ νὰ ἰκανοποιήσουν τὴ θέληση τοῦ μαντείου τῶν Δελφών.

Ἐκείνη τὴν ἐποχὴ οἰ Ἀθηναῖοι εἶχαν ἐμπλακεῖ στὸν Πελοποννησιακὸ πόλεμο ὅπου καταποντίστηκαν. 

Οἱ Δήλιοι ἐκμεταλλεύτηκαν αὐτὴ τὴν πανωλεθρία γιὰ νὰ κερδίσουν τὴν αὐτονομία τους, μὲ τὴν ὑποστήριξη τῶν Λακεδαιμονίων (γύρω στὰ 403 π.Χ.)· ὅμως, ὴ ἀνεξαρτησία τους εἶχε σύντομη διάρκεια. Ἤδη ἀπὸ τὸ 394 π.Χ., περίπου, ἡ Ἀθήνα, μπόρεσε νὰ ξαναπατήσει πόδι στὴ Δῆλο καὶ νὰ διαχειρίζεται καὶ πάλι τὸ ἱερὸ τοῦ Ἀπόλλωνα.

Κατὰ τὰ 345 π.Χ., οἱ Δήλιοι κάνουν ἔκκληση στὸ μεγάλο δικαστήριο τῶν Ἀμφικτυόνων τῶν Δελφῶν: διεξήχθη μία ἐπίσημη δίκη, ὅπου ὁ διάσημος ρήτωρ Ὑπερίδης ὑποστήριξε τὴ θέση τῆς Ἀθήνας, σὲ ἕνα λόγο ποὺ ἔμεινε ἱστορικός. Ὁ Φίλιππος Β’, βασιλιὰς τῆς Μακεδονίας, ποὺ εἶχε τὴν πρωτοκαθεδρία στὴν Ἀμφικτυονία ἐκείνη τὴν ἐποχή, δὲν ἐπιθυμοῦσε νὰ ἔρθει σὲ ρήξη μὲ τοὺς Ἀθηναίους.  Ἔτσι, μία πολιτική, ποὺ ἐνδιαφερόταν ἐλάχιστα γιὰ τὴ δικαιοσύνη, ἀποστέρησε τοὺς Δήλιους ἀπὸ τὰ δίκαια αἰτήματά τους.

    temenos-dapollon-55-57b
Λεπτομέρεια ἀπὸ λιθογραφία τοῦ 1882. Ὁ Ναὸς τοῦ Ἀπόλλωνος στὴ Δῆλο.

Τέλος, στὰ 315 π.Χ., κατὰ τὴ διάρκεια τῶν ἀγώνων ποὺ προκάλεσαν οἱ διάδοχοι τοῦ Ἀλεξάνδρου, ἡ Δῆλος ἀπελευθερώθηκε ἀπὸ τὴν κυριαρχία τῆς Ἀθήνας, γιὰ ἑνάμιση αἰώνα.

Ἐνσωματώνεται ἀρχικά, ὡς ὁμοσπονδιακὸ ἱερό, σὲ μία Συνομοσπονδία Νησιωτῶν, ἡ ὁποία ἐνώνει τὶς Κυκλάδες, καὶ μετά, στὶς ἀρχὲς τοῦ τρίτου αἰώνα, περνάει στὴν κηδεμονία τῶν βασιλέων τῆς Αἰγύπτου, τῶν Πτολεμαίων, οἱ ὁποῖοι ἔχοντας  συνάψει συμμαχία μὲ τὴ μεγάλη ἐμπορικὴ δημοκρατία τῆς Ρόδου, φρόντισαν  νὰ μὴ βάλουν ἐμπόδια στὸ μονοπώλιο της, καὶ ἔτσι, δὲν ἔκαναν τίποτα γιὰ τὴν οἰκονομικὴ ἀνάπτυξη τὴς Δήλου. Ὅμως, κατὰ τὸ 250 π.Χ., ἡ Συνομοσπονδία τῶν Νησιωτῶν διαλύεται καὶ τὰ νησιὰ θὰ ἔχουν διαφορετικὴ τύχη.

Στὴ Δῆλο, οἱ βασιλεῖς τῆς Μακεδονίας εἶναι ἐκείνοι ποὺ, ἀπό τότε, θὰ ἀσκήσουν τὴν κυρίαρχη ἐπίδραση. Μὲ τὴ συνδρομὴ αὐτῶν τῶν προστατῶν, τῶν ὁποίων ἡ προστασία ὑπήρξε διακριτικὴ καὶ ἐπωφελῆς, ἀλλά, κυρίως μὲ τὴν ἴδια τὴν προσπάθεια τῶν Δηλίων, ἀρχίζει νὰ προετοιμάζεται ὀ μετασχηματισμὸς τῆς ἱερῆς πόλης σὲ πόλη ἐμπορική.

Ἀνάμεσα στὰ μέσα τοῦ τρίτου αἰώνα καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ δεύτερου, ἡ Δῆλος ἔχει ἤδη γίνει ἕνας σημαντικὸς ἐμπορικὸς σταθμός: τὸ λιμάνι ἀνοίγεται σὲ εὐρὺ ἐμπόριο καὶ ἐξυπηρετεῖ μία ἀγορὰ ὁλοένα περισσότερο πολυπληθή.

Τὰ πιὸ διαφορετικὰ στοιχεῖα συνθέτουν τὸν πληθυσμὸ τοῦ νησιοῦ: δίπλα στοὺς μικροέμπορους, μεγάλοι ἐφοπλιστὲς καὶ μεγαλέμποροι ἀρχίζουν νὰ ἐγκαθίστανται στὸ νησί. Οἱ ξένοι τραπεζίτες ἔχουν μία τόσο ἰσχυρὴ θέση, ὥστε ἀκόμα καὶ τὰ ἔσοδα τοῦ ἱεροῦ ταμείου περνοῦν ἀπὸ τὰ χέρια τους. Ὁ πληθυσμὸς αὐτὸς εἶναι κοσμοπολίτικος καὶ εἰσάγει στὸ νησὶ τοῦ Ἀπόλλωνος ξένες θρησκεῖες.

999_fullLightbox
Κάτοψη τεμένους Ἀπόλλωνος biblioteca@ateneodemadrid.es.

Οἱ Δήλιοι διατηροῦν καλὲς σχέσεις μὲ ὅλες τὶς μεσογειακὲς Δυνάμεις. Ὄντας κάτοικοι ἑνὸς ἱεροῦ νησιοῦ, ἔχουν καθῆκον καὶ δικαίωμα νὰ μένουν στὸ περιθώριο τῶν διεθνῶν συγκρούσεων.  Ἔτσι, ἡ Δῆλος, χωρὶς νὰ κόβει τοὺς δεσμοὺς ποὺ τὴν ἐνώνουν μὲ τὸν βασιλικὸ οἶκο τῆς Μακεδονίας, ἔχει καλὲς σχέσεις μὲ τοὺς Ρωμαίους. Στὸ νησὶ ἐμφανίζονται καὶ μερικοὶ μεταπράτες ποὺ ἔρχονται ἀπὸ τὴν Ἰταλία.

Ὡστόσο, τὸ 166 π.Χ., ὅταν ἡ Ρώμη κανόνισε τὴ διαφορά της μὲ τὸν Περσέα, τὸν τελευταῖο βασιλιὰ τῆς Μακεδονίας, ἀφοῦ κατέλυσε τὸ μακεδονικὸ βασίλειο, ἡ Σύγκλητος ξαναδίνει στοὺς Ἀθηναίους τὴν κατοχὴ τοῦ νησιοῦ καὶ τοῦ ἱεροῦ του, χωρίς, ὅμως, τὸ λιμάνι του, ποὺ ἐπρόκειτο νὰ γίνει ἐλεύθερο λιμάνι. Δὲν εἶναι καθόλου χειρονομία ἀδιαφορίας ἑνός νικητὴ ποὺ ἰκανοποιεῖ κάποια, ἐνοχλητικὰ ἴσως, αἰτήματα· εἶναι μία ἐσκεμμένη ἀπόφαση ἐκδίκησης  ποὺ στρεφόταν ἐναντίον τῶν Ροδίων, τῶν ὁποίων ἡ στάση, κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ πολέμου κατὰ τοῦ Περσέα, εἶχε προσβάλλει τὴ Ρώμη. Ἡ δημιουργία ἐλεύθερης ζώνης στὸ λιμάνι τῆς Δήλου ἦταν μέτρο ποὺ στόχευε νὰ πλήξει τὸ ἐμπόριο τῆς Ρόδου.

Λίγο ἀργότερα, ἡ Σύγκλητος ἀποδέχτηκε ἕνα μέτρο, ἀκόμα πιὸ ἀπάνθρωπο·  τὴν ὥρα ποὺ Ἀθηναίοι καὶ Δήλιοι βρίσκονταν σὲ ἀδιέξοδες διαμάχες, διέταξε τοὺς Δήλιους νὰ ἐκκενώσουν τὸ νησὶ παίρνοντας μαζὶ τὶς περιουσίες τους. Οἱ Δήλιοι κατέφυγαν στὴν Ἀχαΐα· γνωρίζουμε ὅτι ἐκεῖ συνέχισαν νὰ ὑποστηρίζουν τὶς διεκδικήσεις τους κατὰ τῶν Ἀθηναίων, ἐνῶ ἀργότερα χάνουμε τὰ ἴχνη τους. Εἶναι πιθανὸ κάποιοι, ἐλάχιστοι ἐκπρόσωποι τοῦ ἀρχαίου πληθυσμοῦ, νὰ κατάφεραν  νὰ  παραμείνουν στὸ νησὶ ἢ νὰ ἐπέστρεψαν ἀργότερα, μὲ κάποια ἔκφραση ἀνοχῆς τῶν κατακτητῶν. Ὅμως, ἡ Δῆλος, ἀπὸ τότε, εἶναι πιὰ μία ἀποικία τῆς Ἀθήνας.

     Τὸ 133 π.Χ., ἡ Μικρὰ Ἀσία μετατρέπεται σὲ ρωμαϊκὴ ἐπαρχία· οἱ Κυκλάδες εἶναι κάτι σὰν κόμβος τῶν θαλασσινῶν δρόμων στὴν ἀνατολικὴ Μεσόγειο. Τὸ ἱερὸ νησί, συγκέντρωσε ὅλο τὸ ἐμπόριο. Οἱ Ρωμαῖοι, λαὸς εὐσεβὴς καὶ πρακτικός, τιμοῦσαν τὸν Δήλιο Ἀπόλλωνα ὅσο καὶ οἱ Ἕλληνες καὶ συμμορφώνονταν μὲ τὰ ἔθιμα ποὺ, πρὶν ἀπὸ αὐτούς, εἶχαν καθιερωθεί.

25679
Ἡ κυκλώπεια καμάρα στὸ ὄρος Κύνθος, στὸ νησὶ τῆς Δήλου.

Μέσα στὰ χρόνια ποὺ ἀκολούθησαν, ἀμέσως μετὰ τὴν ἐκδίωξη τῶν Δηλίων, οἱ Ἀθηναῖοι ἄποικοι, ποὺ τοὺς ὑποκατέστησαν, ἔπαιξαν τὸν κύριο ρόλο.  Στὸ μεταξὺ  διαρκῶς μεγαλώνει ὁ ἀριθμὸς τῶν ξένων, Ἰταλῶν καὶ Ἀνατολιτῶν.

Ὁ ἑλληνο-ανατολίτικος πληθυσμὸς εἶναι ἀπεριόριστα πολύπλοκος· Ἀλεξανδρινοί, Σύριοι, Φοίνικες, Μικρασιάτες, σχηματίζουν μία παράξενη ἀποικία, ἀποτελῶντας ἕνα σταθερὸ πληθυσμὸ ἐγκατεστημένο στὴ Δῆλο, γιὰ ἕνα ἀρκετὰ μεγάλο διάστημα.  Στὸ ἱερὸ νησὶ ὑπάρχουν πιὰ ἐταιρίες, τέτοιας μορφῆς, ὅπου οἱ ἔμποροι τῆς Ἀνατολῆς καὶ τῆς Ἰταλίας συνένωναν τὰ συμφέροντα τους.

Ἡ οἰκονομικὴ δραστηριότητα τῆς Δήλου εἶναι ὁπωσδήποτε ἀναμφισβήτητη· μεταξύ τοῦ 100 καὶ τοῦ 90 π.Χ., φτάνει στὸ ἀποκορύφωμά της.
Ὁ πλοῦτος ὅμως ποὺ συγκεντρώθηκε στὴ Δῆλο καὶ οἱ φιλικὲς σχέσεις τῶν κατοίκων της μὲ τὴ Ρώμη ἦταν ἡ κύρια αἰτία τῆς καταστροφῆς της. Τὸ νησὶ λεηλατήθηκε καὶ ἐρειπώθηκε δύο φορές: τὸ 88 π.Χ. ἀπὸ τὸ βασιλιὰ τοῦ Πόντου Μιθριδάτη, ποὺ ἦταν σὲ πόλεμο μὲ τοὺς Ρωμαίους, καὶ τὸ 69 π.Χ. ἀπὸ τοὺς πειρατὲς τοῦ Ἀθηνοδώρου, συμμάχου τοῦ Μιθριδάτη. Τὸ λιμάνι ἔγινε ἀνασφαλὲς καὶ τὸ ἐμπόριο μεταφέρθηκε στὰ λιμάνια τῆς Δύσης.

Μετὰ τὴ δεύτερη καταστροφὴ ἡ πόλη σιγὰ σιγὰ συρρικνώθηκε, ἐγκαταλείφθηκε καὶ ξεχάστηκε· ὁ ἀπολογητὴς τοῦ χριστιανισμοῦ Τερτυλλιανὸς ἀναφέρει μὲ χαρακτηριστικὴ χαιρεκακία τὸ μεταγενέστερο σιβυλλικὸ χρησμό: «ἔσται καὶ Σάμος ἄμμος, ἐσεῖται Δῆλος ἄδηλος».

Τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς αἰῶνες ὑπάρχει ἀκόμη στὸ νησὶ μία σημαντικὴ χριστιανικὴ κοινότητα, ὅπως μαρτυροῦν τὰ λείψανα ἑπτὰ παλαιοχριστιανικῶν βασιλικῶν καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ἀναφέρεται ὡς ἔδρα ἐπισκόπου. Μετὰ τὸν 7ο  αἰώνα ὅμως φαίνεται πὼς ἐρημώνεται ἐντελῶς καὶ γίνεται γιὰ πολλοὺς αἰῶνες καταφύγιο πειρατῶν…


 «…Ἐάν λοιπὸν πάρα πολλὰ τραγούδια σὲ περιτριγυρίζουν,
μὲ ποιό ἀπ΄ αὐτὰ νὰ συνδέσῳ ἐσένα;
ποιό σοῦ εἶναι εὐχάριστο νὰ άκούσῃς;
Δέν εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ μεγάλος θεὸς  (Ποσειδῶν)
κτυπῶν πρωτίστως τὰ βουνὰ μὲ ξίφος, ποὺ εἶχε τρεῖς ἀκίδας,
τὸ ὁποῖον κατεσκεύασαν δι΄ αὐτόν οἱ Τελχῖνες,
παρεσκεύαζε τὰ θαλάσσια νησιά;
καὶ ὅτι ὅλα τὰ νησιὰ τὰ μετεκίνησε ἀπὸ κάτω ἀπὸ τὰ τελευταῖα 
καὶ τὰ ἐκύλισε μέσα εἰς τὴν θάλασσαν;
καὶ ἄλλα μὲν ἀπ΄ αὐτὰ ἐστερέωσε ἐκ θεμελίων κατὰ βάθος,
διὰ νὰ λησμονήσουν τὴν ἤπειρον (τὴν ξηράν) 
ἐσένα ὅμως δὲν σὲ ἐπίεσεν ἡ ἀνάγκη (νὰ μένῃς ἀμετακίνητος),
ἀλλ΄ ἔπλεες ἐλεύθερα ἐπάνω εἰς τὰ πελάγη
καὶ τὸ ὄνομά σου κατὰ τὴν παλαιὰν ἐποχὴν, ἧτο τὸ Ἀστερία,
διότι ἐπήδησες ἀπὸ τὸν οὐρανὸν ἕνα βαθὺ χανδάκι,
διὰ νὰ ἀποφύγῃς τὸν γάμον μὲ τὸν Δία, καὶ ἧσο ὅμοια μὲ ἄστρο, 
Τότε βέβαια δὲν εἶχε σμίξει μαζί σου ἀκόμη ἡ χρυσὴ Λητώ,
τότε ἧσο ἀκόμη ἡ Ἀστερία, καὶ δὲν εἶχες πάρει ἀκόμη τὸ ὄνομα Δῆλος…» 
 
Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸν Ὕμνον πρὸς τὴν Δῆλον, τοῦ Καλλιμάχου
 
Ἡ παλιὰ μικρὴ Ἀστερία, ποὺ παράδερνε στὰ κύματα, γίνεται Δῆλος (φανερὴ) καὶ στερεώνεται σὲ γερὲς κολῶνες στὸ βυθὸ τῆς θάλασσας καὶ ἡ εὔνοια τοῦ Θεοῦ Ἀπόλλωνος θὰ τὴν μετατρέψῃ σὲ Ἱερὴ…

Ἑλληνικὴ Πομπηία χαρακτηριζόταν ἡ Δῆλος στὶς ἀρχὲς τοῦ 20οῦ αἰώνα

Οἱ Περιηγητὲς

Οἱ περιηγητὲς δὲν ἔλειψαν ἀπὸ τὸ ἱερὸ νησί. Ἀναφορὲς γιὰ τὶς ἐπισκέψεις τους ὑπάρχουν ἤδη ἀπὸ τὸν 15ο  αἰώνα. Στὶς σημειώσεις τους, διαβάζουμε γιὰ τὸ θέατρο, τὸν Κολοσσὸ τῶν Ναξίων, τὴ Στοὰ τοῦ Φιλίππου καὶ τὸ Στάδιο. Ὁ Κυριάκος ἀπὸ τὴν Ἀγκῶνα ποὺ ἐπισκέ­φτηκε τὴν Δῆλο τὸ 1455, εἶναι ὁ πρῶτος ποὺ μιλᾶ γιὰ θέα­τρο καὶ τὸ συσχετίζει μὲ τὴν δεξα­μενὴ ποὺ βρίσκεται στὰ δυτικά του, ὅπως κάνει καὶ ὁ Chevalierde Constantin δύο αἰῶνες ἀργότερα. Πρὶν τὶς ἀνασκαφές, τὸ σκηνικὸ οἰκοδόμημα ἦταν ἐντελῶς σκεπα­σμένο μὲ χῶμα. Οἱ περιγραφὲς τῶν περιηγητῶν περιορίζονται στὸ κοῖλο, ἐνῶ λίγα γράφονται καὶ γιὰ τὰ ἐδώλια, ποὺ ἦταν κατε­στραμμένα ἢ σκεπασμένα μὲ χῶμα. Τὸ 1810 ο Ch.-R. Cockerell ἔκανε ἕνα πολὺ πιστὸ σχέδιο ποὺ περιοριζόταν στὸ μπροστινὸ τμῆμα τοῦ βόρειου ἀναλημματικοῦ τοίχου.

Τὰ ἐρείπια τῆς δεξαμενῆς τοῦ θεά­τρου, τῆς ὁποῖας τὰ τόξα καὶ τὰ στόμια τῶν ἀγωγῶν τροφο­δοσίας νεροῦ ἦταν ὀρατὰ, ἀναφέρονται ἀπὸ ὅλους. Ὁ Κυριάκος ἀπὸ τὴν Ἀγκῶνα τὰ θεώρησε «ve­stigiabalnearum» (ἐρείπια λουτρῶν), ἐνῶ ὁ Spon ἀντιλή­φθηκε ὅτι ἐπρόκειτο γιὰ δεξαμενὴ ποὺ τροφοδοτοῦνταν μὲ βρόχινο νερὸ ἀπὸ ἕναν ἀγωγό. Ὁ σύντροφος του ὅμως, ὁ C. Wheler, πρότεινε μία ἄλλη θεωρία ποὺ σαγήνευε τοὺς ἀνα­γνῶστες του, ὅτι δηλαδὴ ἐπρόκειτο γιὰ κατάλυμα τῶν θηρίων ποὺ προορίζονταν γιὰ τὰ κυνήγια στὸ θέατρο. Αὐτὴ ἡ ἀτυχὴς ὑπόθεση υἱοθετήθηκε καὶ ἀπὸ ἄλλους ὅπως ὁ Ο. Dapper καὶ ὁ J. Pittonde Tournefort, ὁ ὁποῖος ὑπέθεσε ὅτι οἱ ἀγωγοὶ τροφοδοσίας νεροῦ προορίζονταν γιὰ τὸ πότισμα τῶν ζώων. Ὁ κόμης de Sandwich ἐπανέφερε τὴν ἐρμηνεία τῆς δε­ξαμενῆς καὶ τὰ ἐπιχειρήματά του ἔγιναν ἀποδεκτά.

t_001
Κάτοψη τῶν ἀρχαιολογικῶν θέσεων. Ἀπὸ τὴν ἐπίσκεψη τῶν μελῶν
τῆς Expédition Scientifique de Morée στὸ Ἱερὸ Νησί

Οἱ ἀνασκαφές.

Ἡ πρώτη ἀνασκαφὴ στὴ Δῆλο ἔγινε τὸ 1772 ἀπὸ τὸν κόμη Pasch van Krienen, (Ὀλλανδός ὑποπλοίαρχος, στὴν ὑπηρεσία τοῦ ρωσικοῦ στόλου, τοῦ ἐλλιμενισμένου στὴ Nάουσα τῆς Πάρου), τὰ δὲ εὐρήματα κατέληξαν στὴν Ἁγία Πετρούπολη καὶ στὸ Βουκουρέστι. Τὸ 1829 κάποιος Ἰταλός ζήτησε ἄδεια νὰ κάνει ἀνασκαφὲς στὴ Δῆλοἀλλά ὅταν ἐπισκέφθηκε τὸ νησὶ μετάνιωσεπιστεύοντας ὅτι δὲ θὰ εὔρισκε τίποτε ἀξιόλογοΤὴν ἴδια χρονιὰ ἐπίσης τὰ μέλη τῆς Expédition Scientifique de Morée ἔκαναν μικρὲς δοκιμαστικὲς τομὲς σὲ κάποιο οἰκοδόμημα κοντὰ στὴ θάλασσα.

Ἡ γαλλικὴ παρουσία στὴ Δῆλο

Τὸ 1675, ὁ γιατρὸς Σπὸν ἀπὸ τὴ Λυῶν, ἔδωσε μία λεπτομερὴ περιγραφὴ τοῦ νησιοῦ. Τὸν ἀκολούθησε ὁ βοτανολόγος Ζοζὲφ Πιτὸν ντὲ Τουρνεφόρσταλμένος ἀπὸ τὸ Λουδοβῖκο 14οὉ τελευταῖος πραγματοποίησε τέσσερις ἐπισκέψεις στὴ Δῆλο ἀπὸ τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1700 ἔως τὸν Φεβρουάριο τοῦ 1701, σχεδίασε τὸν καλύτερο χάρτη ποὺ ὑπῆρχε γιὰ τὸ νησὶ ἔως τὶς ἀνασκαφὲς τοῦ 19ου αἰκαὶ ἄφησε μία πολὺ ἀκριβὴ περιγραφὴ γιὰ τὸ εἶδος σαύρας ποὺ ἀποκαλοῦμε «κροκοδίλια».

Τὸ θέαμα γιὰ τοὺς πρώιμους ἐπισκέπτες τοῦ νησιοῦ ἦταν ἐντυπωσιακό· παντοῦ μάρμαρα, κολόνες, ἀγάλματα. Στὶς πλαγιὲς τῆς Κύθνου, τὴν προσοχὴ τοῦ ἐπισκέπτη ἔλκυε ἕνα σπήλαιο μὲ στέγη ἀπὸ βράχους, τὸ ὁποῖο, πίστευαν τότε ὅτι ἦταν ἕνας πρωτόγονος ναὸς τοῦ Ἀπόλλωνος. Ἀργότερα ἀπεδείχθη ὅτι ἐπρόκειτο γιὰ ἱερὸ τοῦ Ἡρακλέους, τοῦ 3ου π.Χ. αἰ..

Οἱ λεηλασίες τοῦ ἀπροστάτευτου αὐτοῦ ἀρχαιολογικοῦ χώρου δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ λείψουν. Τὴν κεφαλὴ τοῦ Κούρου τῶν Ναξίων πριόνισε ἕνας Ἰταλὸς, λίγο πρὶν τὸ πέρασμα τοῦ Σπόν. Ἕνα πόδι τοῦ ἴδιου ἀγάλματος μεταφέρθηκε στὸ Βρετανικὸ Μουσεῖο, ὅπου βρίσκεται ἔως σήμερα. Πολλὰ μουσεῖα καὶ ἰδιωτικὲς συλλογὲς περιλαμβάνουν στοὺς θησαυρούς τους ἐπιτύμβιες στῆλες ἀπὸ τὴ Ρήνεια· μεταφέρθηκαν στὴν Εὐρώπη μὲ πλοῖα ποὺ ἀγκυροβολοῦσαν στὸ νησί, σὲ ἐποχὲς κατὰ τὶς ὁποῖες ἀρκοῦσε νὰ περπατήσῃ κάποιος στὴν ἀκτή, γιὰ νὰ κάνῃ πλούσια συλλογή.

Ἡ Γαλλικὴ Ἀρχαιολογικὴ Σχολή (ΓΑΣ), ποὺ ἰδρύθηκε τὸ 1846, ἔστειλε στὸ νησὶ ἕνα μέλος της, τὸν L. Terrier, ὁ ὁποῖος συνέταξε ἕνα ὡραῖο ὑπόμνημα γιὰ τὸ νησὶ τῆς Δήλου, προ­σφέροντας μία σωστὴ περιγραφὴ τοῦ θεάτρου καὶ τῆς δεξαμε­νῆς.

Οἱ συστηματικὲς ἀνασκαφὲς ἄρχισαν τὸ 1873 ἀπὸ τὸν J. Lebègue, μέλος τῆς Γαλλικῆς Ἀρχαιολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν, καὶ τὸν Παναγιώτη Σταματάκη, ὑπάλληλο τοῦ Ὑπουργείου τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καὶ τῆς Δημοσίας Ἐκπαιδεύσεως, καὶ συνεχίστηκαν ἀπὸ τὴ Γαλλικὴ Ἀρχαιολογικὴ Σχολὴ Ἀθηνῶν μὲ ἐπιτήρηση ἀπὸ ὑπάλληλο τοῦ ὑπουργείου.

Μὲ ὁδηγὸ μας τὸν Τύπο τῆς ἐποχῆς, ἄς παρακολουθήσουμε τὴν ἔκρηξη τοῦ ἐνδιαφέροντος ποὺ προκάλεσε ἡ Ἱερὰ Νῆσος στὴν κοινὴ γνώμη τῆς ἐποχῆς, καθῶς καὶ τὴν ἐξέλιξη τῶν ἀνασκαφῶν…

t_010
Κάτοψη τοῦ κοίλου τοῦ θεάτρου καὶ τοῦ ἀναλημματικοῦ τοίχου

Ἀθηνᾶ, ἀρ. φύλ. 1643, 17.12.1849:


ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

Αἱ Κυκλάδες ἔλαβον τὸ ὄνομα ἐκ τῆς λέξεως κύκλος διότι σχηματίζουν εἰς τὰ ὕδατα τοῦ Ἀρχιπελάγους τὸ σχῆμα τοῦτο πέριξ τῆς Δήλου, ἥτις ὠνομάσθη ἡ βασιλὶς αὐτῶν, ὄχι μόνον ἀπὸ τὸν ποιητὴν Καλλίμαχον εἰς τὸν ὡραῖον του περὶ τῆς νήσου αὐτῆς ὕμνον, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς ἰδίους γεωγράφους. [….]

Ὠνομάσθησαν κατ’ ἀρχὰς Μινωΐδες, ἐπειδὴ καὶ ὁ Μίνως, ὁ υἱὸς τοῦ Διὸς καὶ τῆς Εὐρώπης, ἔστειλεν ἀπὸ τὴν Κρήτην, ὅπου ἐβασίλευεν, ἀποικίας εἰς αὐτάς, ἕως τότε ἀκατοικήτους, ἀποικίας αἵτινες ἄφησαν εἰς αὐτὰς ὀνόματα ἐπίσης κοινὰ εἰς τὰς πόλεις τὰς ὁποίας ἔκτιζον. [….]

Τὸ Ἑλληνικὸν Ἀρχιπέλαγος εἶναι πολύτιμος σπουδὴ διὰ τὴν ἀρχαιολογίαν. Εἰς τὴν Δῆλον, κατὰ τὸ μέρος τῆς Ἀνατολικῆς ὄχθης ὑψοῦται ἓν ὄρος ὀνομαζόμενον Κύνθος, ὅπου ἡ Λητώ, ὡς λέγουν οἱ ποιηταί, ἐγέννησε τὸν Ἀπόλλωνα καὶ τὴν Ἄρτεμιν, ἐξ οὗ παρήχθησαν καὶ τὰ ἐπίθετα τῶν δύω περιφήμων θεοτήτων αὐτῶν, Κύνθιος καὶ Κυνθία. Ὁ Κύνθος εἶναι ἀξιοσημείωτος, ὡς εἶναι ὅλοι οἱ βράχοι τοῦ Ἀρχιπελάγους ἐκ τοῦ σχηματισμοῦ του· εἶναι ὅλος ἀπὸ γρανίτην. Πολλαὶ μαρμάριναι βαθμίδες ἐχρησίμευον ἄλλοτε εἰς τὴν μέχρι τῆς κορυφῆς ἀνάβασιν ἀπὸ τὴν βάσιν του μέχρι τῆς κορυφῆς· αἱ ἄλλαι ἦσαν ἐσκαμμέναι εἰς τὸν βράχον. Ἡ πόλις τῆς Δήλου ἐστηρίζετο εἰς τοὺς πρόποδας τοῦ ὄρους αὐτοῦ ἀφιερωμένη εἰς τὸν Ἀπόλλωνα.
***
Αὐγή, ἀρ. φύλ. 3139, 27.04.1872:

Ἀρχαιολογικά ἐν Δήλῳ.

Ἀπὸ ἐπιθυμίαν ὁρμώμενος νὰ ἴδῳ τὴν Δῆλον μετέβην ἐκ τῆς Μυκόνου ἐκεῖσε πρὸ χρόνου τινός· ὁ καιρὸς ἦτο γαλήνιος ἡ δὲ μετάβασίς μου εἰς τὸν ἄλλοτε ἱερὸν τοῦτον τόπον οὐκ ὀλίγην ἐντύπωσιν μοὶ ἐπροξένησεν· ἐδέησε νὰ περιέλθω τὰ μέρη ὅλα ἐκεῖνα ἐπὶ τῶν ὁποίων σώζονται ἄπειρα ἐρείπια καὶ πολλὰ λείψανα τῆς ἀρχαιότητος, ἐκεῖνα δὲ τὰ ὁποῖα διεγείρουσιν αἴσθημα μεγαλείου καὶ θαυμασμοῦ εἰς τὸν ἐπισκεπτόμενον τὴν μικρὰν ταύτην νῆσον εἰσὶν κυρίως, ὁ πλησίον τῆς παραλίας εἰς λείψανα ναὸς τοῦ Ἀπόλλωνος, καὶ ἐν τῇ θέσει τοῦ ὁποίου σώζεται οἰκοδόμημά τι ἐκ κολοσσιαίων μαρμάρων, ἔχον βαθὺ ἐμβαδὸν τρίγωνον, καί οὗ τινος ἡ χρῆσις καθίσταται δυσεξήγητος, τὸ ἐπὶ ὑψώματος τινὸς ὑπάρχον ἐν ἐρειπίῳ ὠδεῖον ἤ θέατρον μεγάλης χωρητικότητος, ἡ λεγομένη ὀρχήστρα κειμένη ἐν τῷ μέσῳ σχεδὸν τῆς νήσου εἰς μέρος κατωφερές, ἔχουσα μεγάλην στρογγύλην περιφέρειαν, καὶ ἡ ὁποῖα ὡς ἐκ τῶν ὑπαρχόντων ὀχετῶν, δι’ ὧν διωχετεύετο θαλάσσιον ὕδωρ, φαίνεται ὅτι ἐχρησίμευεν εἰς γυμνάσια_ πλησιέστατα τῆς Δήλου κεῖται ἡ μεγάλη Δῆλος ‘Ρήνια, ἐπὶ τῆς ὁποίας οἱ Δήλιοι εἶχον τὸ νεκροταφεῖόν των.

Τὸ ἔτος 1828 γεωργός τις σκάπτων εἰς τὸ μέρος τοῦτο τυχαίως εὗρεν ἕν ἄγαλμα, ἡ ἀνεύρεσις τοῦ ὁποίου παρεκίνησε πολλοὺς κατοίκους τῆς Μυκόνου, καθότι ἡ Δῆλος ἀνήκει εἰς τὴν Μύκονον, νὰ μεταβῶσιν ἐπὶ τούτῳ εἰς τὴν Δῆλον καὶ ἔργον ποιήσαντες τὴν ἀνασκαφὴν ἐπὶ τοῦ μέρους τοῦ νεκροταφείου ἀνεκάλυψαν ἀνάγλυφα πλέον τῶν ἑκατὸν καί τινα ἀγάλματα πολλοῦ λόγου ἄξια καὶ οὐκ ὀλίγα κιβώτια μολύβδινα περιέχοντα ὀστᾶ.

Ἡ δημογεροντία Μυκόνου ἐφρόντισε νὰ συλλέξῃ ὅλας τὰς ἀνακαλυφθείσας ταύτας ἀρχαιότητας, καὶ ὁ τότε ἐπὶ Κυβερνήτου Καποδίστρια ἔφορος τῶν ἀρχαιοτήτων κ. Μουσταξύδης ἐπιμελήθη νὰ τὰς μετακομίσῃ εἰς Αἴγιναν, ὅθεν καὶ ὀλίγαι μόνον ἐκ τούτων, καθ’ ἅ λέγουσιν, ἀποτελοῦσιν ἤδη μέρος τῶν ἐν τῷ ἐνταῦθα ναῷ τοῦ Θησέως ὑπαρχουσῶν ἀρχαιοτήτων· κατὰ τὴν τότε γενομένην ἀνασκαφὴν ἀνευρέθη ἕν ζεῦγος χρυσῶν ἐνωτίων παριστανόντων πρόσωπον λέοντος.

Ταῦτα ὁ δῆμος Μυκόνου ἐδωρήσατο εἰς τὴν πρώην βασίλισσαν Ἀμαλίαν δεχθεῖσαν αὐτὰ μετὰ μεγίστης εὐχαριστήσεως. Ὅ,τε ὡς προεῖπον, μετέβην εἰς Δῆλον ἔλαβον ὡς ὁδηγὸν ἕνα ἐκ τῶν αὐτόθι ποιμένων, ὁ ὁποῖος ἀφοῦ μ’ ἐφιλοξένησεν ἐν τῇ πενιχρᾷ καλύβῃ του μοὶ ἐδώρησεν ἕν πήλινον ἀγγεῖον καὶ ἐννέα χάλκινα νομίσματα ἀρχαῖα, μὲ ὑπέδειξε δὲ ἕν μάρμαρον χωμένον ἐν τῇ γῇ τῆς αὐτῆς καλύβης, ὅπερ πιθανὸν νὰ ἦναι  ἀνάγλυφον καὶ τὸ ὁποῖον δὲν ἐτόλμησε ν’ ἀνασκάψῃ φοβούμενος τὴν τιμωρίαν του παρὰ τοῦ δημάρχου Μυκόνου ἀπαγορεύσαντος αὐστηρῶς πᾶσαν ἀνασκαφήν.

Ἀνέκαθεν τὴν Δῆλον ἐπεσκέπτοντο ἄπειροι περιηγηταὶ Εὐρωπαῖοι καὶ πολλὰ πολεμικὰ αὐτῶν πλοῖα ἐλιμενίζοντο ἐπίτηδες ἐκεῖσε καὶ ἐπεχείρουν πρὸ τῆς συστάσεως τοῦ ἑλλην. βασιλείου ἀνασκαφάς, οὐδεμία δὲ ἀμφιβολία, ὅτι πολλὰ κειμήλια τῆς ἀρχαιότητος ἀνήκοντα εἰς τὸ ἔθνος ἡμῶν μετεφέρθησαν εἰς τὰ ξένα κράτη. Πρὸ χρόνων πολλῶν ἀνευρέθη ἐντὸς τῶν ἐρειπίων τῆς Δήλου μαρμάρινος κεφαλή, ἥν ὁ τότε ἐν Μυκόνῳ ὑποπρόξενος τῆς Γαλλίας ἠγόρασε· ἡ κεφαλὴ αὕτη ἦτο τόσον ἐντελὴς καὶ τοσαύτην φυσικότητα παρίστανεν, ὥστε πολλοὶ περιηγηταὶ μαθόντες τὴν ἀνακάλυψιν τοῦ σπανίου τούτου ἀγάλματος μετέβησαν εἰς Μύκονον ὅπως ἴδωσιν καὶ εἰ δυνατὸν ἀγοράσωσιν αὐτό, ἀλλ’ εἰς μάτην καθότι ὁ ὑποπρόξενος ἠρνήθη τὴν πώλησιν. [….]

Ἡ φήμη τοῦ ἀγάλματος τούτου ἔφθασεν εἰς τὰς ἀκοὰς τοῦ Σουλτάνου, ὁ ὁποῖος ἀπέστειλεν εἰς Μύκονον ἕνα πασᾶν καὶ τὸ παρέλαβεν ὅπως τὸ δωρήσῃ εἰς τὸν μέγαν Ναπολέοντα.  [….]

Ἀθῆναι τήν 25 Ἀπριλίου 1872.  Β. Γκίζης

P4230139


Μέριμνα, ἀρ. φύλ. 1485, 25.03.1877:

Ἡ γαλλικὴ ἀκαδημία τῶν ἐπιγραφῶν, ἐπιθυμοῦσα νὰ ἐξακριβώσῃ τὴν τοποθεσίαν τοῦ ἐν Δήλῳ ναοῦ τοῦ Ἀπόλλωνος, ἐζήτησε καὶ ἔλαβε παρὰ τῆς κυβερνήσεως ἄδειαν διὰ τὰς ἐπὶ τούτῳ γεννησομένας ἀνασκαφάς. Κατὰ τὸ ὁρισθὲν διάγραμμα θ’ ἀνασκαφῇ ὁ χῶρος ὁ ἀπὸ τῆς Ἱερᾶς Λίμνης ἀρχόμενος καὶ καταλήγων εἰς τὸ ἀρχαῖον θέατρον. Αἱ ἐργασίαι ἤρχισαν τῇ 13 τρέχοντος ὑπὸ τὴν ἐπιστασίαν τοῦ κ. Homolle, μαθητοῦ τῆς ἐνταῦθα γαλλικῆς σχολῆς, μεγάλαι δὲ ἐλπίδες ὑπάρχουσιν, ὅτι ἡ ἐπιστημονικὴ περιέργεια τῶν γάλλων θ’ ἀποκαλύψῃ πολλὰ ἀρχαιολογικὰ κειμήλια. Ὡς πληροφορούμεθα, τῇ δευτέρᾳ τῶν ἀνασκαφῶν ἡμέρᾳ ὁ κ. Homolle ἀνεκάλυψε δέκα πολλοῦ λόγου ἐπιγραφοφόρους λίθους, ἐπὶ ἑνὸς τῶν ὁποίων εἶναι κεχαραγμένον ψήφισμα ἐκ πεντήκοντα σειρῶν· μεταξὺ δὲ τῶν ἐπιγραφῶν τούτων ὑπάρχει καὶ ἡ μνημονεύουσα τὸ ὄνομα τοῦ Ῥωμαίου Αὐρηλίου Σκαύρου, κατασκευάσαντος ἐν τῇ πρώτῃ πρὸ Χριστοῦ ἑκατονταετηρίδι τὴν μεταξὺ Ἱερᾶς Λίμνης καὶ τοῦ ναοῦ τοῦ Ἀπόλλωνος ἐγειρομένην στοὰν.

Γιὰ τὶς ἐπιγραφὲς ποὺ ἀνακάλυψε ὁ Homolle:  Théophile Homolle, Les archives de l’intendance sacrée à Délos


Παλιγγενεσίαἀρφύλ. 4718, 16.04.1880:

Τὰ πρό τινος διαδοθέντα, ὅτι οἱ ἀξιωματικοὶ τῆς Ἰταλικῆς ναυαρχίδος Palestro, ἐν Δήλῳ, προέβησαν εἰς ἀσεβεῖς πράξεις κατὰ τῶν ἐκεῖσε ἀρχαίων ἡμῶν κειμηλίων δυστυχῶς εἰσὶν ἀληθῆ. Ὁ κΣκόκοςἄρτι ἐπανακάμψας ἐκ Δήλουδι’ ἐκθέσεώς του πρὸς τὸ ὑπουργεῖον βεβαιοῖὅτι οἱ κύριοι οὗτοι ἠκρωτηρίασαν καὶ ἐκρήμνισαν πολλοὺς ἀρχαίους λίθους ἐφ’ ὧν διατηροῦνται τὰ ἴχνη τῆς βίας.

Ἐφημερίςἀρφύλ. 137, 16.05.1880:

Αἰγινῆται σπογγαλιεῖς κατὰ τὸν παρελθόντα χειμῶνα ἁλιεύοντες σπόγγους κατὰ τὴν νῆσον Δῆλον, εὗρον εἰς βάθος 15 ὀργυιῶν ἵππον φυσικοῦ μεγέθους, καὶ πρὸς ἀπόδειξιν τοῦ εὑρήματος ἀπέσπασαν ἕνα τῶν ὀπισθίων ποδῶν τὸν ὁποῖον ἔφεραν εἰς Αἴγιναν. Τελευταῖον εὑρισκόμενοι φίλοι ἐν Αἰγίνῃ εἶδον τὸν χαλκοῦν πόδαὁ ὁποῖος εἶνε ἄξιος θαυμασμοῦ διὰ τὴν τέχνην αὐτοῦ· ἐπιστολαὶ δὲ τῶν σπογγαλιέων κομισθεῖσαι ἐκεῖθεν περὶ τὰ μέσα τοῦ μηνὸς Ἀπριλίου γράφουσινὅτι ἐπεσκέφθησαν τὰ παράλια τῆς Δήλου καὶ ἀπέσπασαν καὶ ἕνα τῶν μηρῶν τοῦ ἵππου.

Συμπληροῦντες δὲ τὰς ἰδιατέρας ἡμῶν πληροφορίας λέγομεν, ὅτι ὁ κάτοχος τοῦ ποδὸς προσῆλθεν εἰς τὴν ἀρχαιολογικὴν ἑταιρίαν αἰτῶν συνδρομήν, ὅπως ἐκ τοῦ πυθμένος τῆς θαλάσσης ἀνασύρῃ τὸν χαλκοῦν ἵππον, ὅστις κατὰ πᾶσαν πιθανότητα φέρει ἀναβάτην, ἂν καὶ δὲν ἦνε δυνατὸν νὰ φανῇ καθαρῶς τοῦτο, διότι χόρτα καὶ ἄμμος ἔχουν καλύψει κατὰ τὸ πλεῖστον τὸν ἵππον. Εἶνε ἀληθέςὅτι οἱ εὑρέται ἐζήτησαν ποσὸν ὑπέρογκονὅπως ἀνασύρωσι τὸ εὑρεθέν,ὁπωσδήποτε ὅμως πρέπει νὰ εὑρεθῇ τρόποςὅπως μὴ καταστραφῇ ἐν τέλει πρᾶγμα τὸ ὁποῖον πιθανὸν νὰ ἔχῃ μεγάλην ἀρχαιολογικὴν ἀξίανἘὰν δὲν δοθῇ ἀμοιβή τις εἰς τοὺς σπογγαλιεῖς πιθανὸν οὗτοι νὰ συνεννοηθῶσι μὲ ἀρχαιοκαπήλους καὶ ἀνασύρωσι αὐτὸ κρυφίως ἢ νὰ ἐγκαταλείψωσιν αὐτόὅπως οὐδέποτε πλέον ἀνευρεθῇ.

Αἰώνἀρφύλ. 3350, 13.10.1880:

Ἀπεφασίσθη νὰ ἱδρυθῇ ἐν Μυκόνῳ ὁριστικὸν μουσεῖον τῶν ἐν Δήλῳ εὑρεθεισῶν ἀρχαιοτήτων. Πρὸς τοῦτο δὲ ἐνῳκιάσθη κατάλληλος οἰκίακαὶ ἤρξατο ἡ μεταφορὰ τῶν ἀρχαιοτήτων καὶ ἡ ἐν τῇ οἰκίᾳ κατάταξις αὐτῶν.

Ἐφημερίςἀρφύλ. 365, 30.12.1880:

Μανθάνομεν μετὰ λύπης καὶ θυμοῦ ἐκ τοῦ Ἀσμοδαίου, ὅτι ἀγγλικὸν ἀτμόπλοιον προσορμισθὲν εἰς τὴν Δῆλον, πανηγυρικῶς ἀπέλυσε λόχον νέων Ἐλγίνων οἵτινες ἁρπάσαντες βάθρον πλῆρες ἐπιγραφῶν τὸ μετέφερον ἐπὶ τοῦ ἀτμοπλοίου, καὶ ἀπέπλευσαν! Τί εἶνε αὐτά;

 
 Στοά, ἀρ. φύλ. 2779 (234), 28.08.1881:

Ἀρχαιολογικὰ

Αἱ τὴν 13 Ἰουλίου ἀρξάμεναι ἐν Δήλῳ ἀνασκαφαὶ ἔφερον εἰς φῶς κατὰ τὸν πρῶτον μῆνα τὰ ἑξῆς εὑρήματα.

α΄) Δύο μαρμάρινα ἀγάλματα Ἀρτέμιδος πανάρχαια καὶ φυσικοῦ μεγέθους. Τούτων τὸ ἕτερον ἐξέχει διὰ τὴν σωζομένην αὐτοῦ κεφαλὴν καὶ εἶνε σχεδὸν ἐπανάληψις τοῦ πρὸ τριῶν ἐτῶν εὑρεθέντος περιφήμου ὁμωνύμου ἀγάλματος, τοῦ φέροντος ἀρχαιοτάτην ἐπιγραφὴν βουστροφηδὸν γεγραμμένην. Παραβαλλόμενον ὅμως τὸ νέον ἡμῶν εὕρημα πρὸς ἐκεῖνο δεικνύει πρόοδόν τινα καὶ βελτίωσιν τῆς τέχνης καὶ οὕτω συμπληροῖ τὰ τῆς βαθμιαίας ἀναπτύξεως καὶ τελειοποιήσεως τῆς ἀρχαίας τέχνης, ὅπερ οὐδὲν Μουσεῖον τῆς Ἑλλάδος διδάσκει ἡμᾶς τόσον ἐναργῶς ὅσον τὸ τῆς Δήλου.
β΄) Κορμὸς ρωμαϊκὸς εὐτελοῦς ἐργασίας.

γ΄) Γυναικεῖος κορμὸς μικροσχήμου ἀγάλματος καλῆς τέχνης.

δ΄) Πλέον τῶν 50 ἐπιγραφῶν, ὧν πολλαὶ σώζονται ὁλόκληροι. Διαιροῦνται δ’ αὗται, ὡς καὶ αἱ κατὰ τὰ παρελθόντα ἔτη εὑρεθεῖσαι εἰς καταγραφὰς τῆς περιουσίας τοῦ ναοῦ, εἰς ἀναθηματικὰς καὶ εἰς ψηφίσματα. Εὑρέθησαν ὅμως ἐφέτος καὶ τρεῖς χορηγικαὶ ἐπιγραφαί.

Μετὰ τὴν εὕρεσιν τῶν ἔργων τούτων οὐδεμία πλέον ἐλπὶς ὑπῆρχεν εὑρέσεως νέων εὑρημάτων ἐν τῷ τεμένει τοῦ Ἀπόλλωνος, οὐδ’ ἦτο δυνατὸν νὰ προχωρήσωσι πλέον αἱ ἀνασκαφαὶ ἐν αὐτῷ ἕνεκα τῶν χωμάτων, ἅτινα ἀπὸ τῶν πρώτων ἐτῶν ἐρρίπτοντο ἔνθεν καὶ ἔνθεν τῶν ἀνοιγομένων τάφρων (!) διὰ τοῦτο ὁ κ. Hauvette ἔσκαψε τελευταῖον ἐν τῷ Σεραπείῳ, ἔνθα εὑρέθησαν κεφαλὴ ρωμαϊκή, κορμὸς ρωμαϊκοῦ ἀγάλματος καὶ τέσσαρες κεφαλαὶ ἀγαλματίων καὶ ἐπιγραφαί τινες· καὶ θὰ εὑρεθῶσι μὲν ἐκεῖ πιθανῶς καὶ ἄλλα πράγματα, ἀλλ’ ἅπαντα θὰ ἦνε (sic) ρωμαϊκὰ καὶ ἐλαχίστην θὰ ἔχωσιν ἐπιστημονικὴν ἀξίαν. Οὕτως, ἂς τὸ ὁμολογήσωμεν, εἰ καὶ δυσάρεστον, ὅτι ἡ Δῆλος πλέον ἐξηντλήθη καὶ ὅτι ἐλαχίστη ἐλπὶς ὑπάρχει εὑρέσεως ἐν αὐτῇ σπουδαίων ἀρχαιολογικῶν καὶ καλλιτεχνικῶν ἔργων. Πρόκεινται ὅμως σπουδαῖα οἰκοδομήματα πρὸς ἀνακάλυψιν. Ἐὰν μάλιστα ἀνασκαφῇ ὁ πρὸς βορρᾶν τοῦ τεμένους τοῦ Ἀπόλλωνος λοφίσκος θέλει ἀποκαλυφθῆ μέγα τμῆμα τῆς ἀρχαίας τῶν Δηλίων πόλεως, αἱ οἰκίαι, ὁδοὶ καὶ πλατεῖαι αὐτῆς· ἴσως δὲ γείνωσι καὶ ἀρκετὰ εὑρήματα, διότι οἱ Δήλιοι ἦσαν πλούσιοι. Οὕτως θὰ ἔχωμεν καὶ ἡμεῖς ἐν Ἑλλάδι νέαν Πομπηΐαν. Ἡ σπουδαιότης τῆς ἐργασίας ταύτης εἶνε ἑκάστῳ καταφανής, δύναται δὲ νὰ ἐκτελεσθῇ μόνον ὑπὸ τῆς ἡμετέρας κυβερνήσεως ἢ τῆς ἀρχ. ἑταιρίας, διότι ἡ Γαλλικὴ Σχολὴ οὐδέποτε διαθέτει πλέον τῶν 3 ἢ 4 χιλιάδων φράγκων κατ’ ἔτος διὰ τὰς ἐν Δήλῳ ἀνασκαφάς.

book_1_03Παλιγγενεσία, ἀρ. φύλ. 5403, 02.07.1882:

Ἐν Δήλῳ ἀνευρέθησαν κατὰ τὰς ἐκεῖ ἐνεργουμένας ἀνασκαφάς, καθ’ ἃ τηλεγραφεῖ ὁ ἔφορος τῶν ἀρχαιοτήτων κ. Καββαδίας, δύο ἀγαλμάτια Ἀφροδίτης ὧν τὸ ἓν ῥωμαϊκὸν ἀντίτυπον τῆς Κνιδίας Ἀφροδίτης τοῦ Πραξιτέλους, τὸ δὲ«ἀγαλμάτιον Οὐρανίας Ἀφροδίτης» μετὰ κεφαλῆς καὶ ἑτέρα κεφαλὴ Ἀφροδίτης καλῆς ἐργασίας, ἐφ’ ἧς διασώζονται ἴχνη χρωματισμοῦ.

Νέα Ἐφημερίς, ἀρ. φύλ. 244, 6.8.1882:

—Τὰ τελευταῖα κατὰ τὰς ἐν Δήλῳ ἀνασκαφὰς ἀρχαιολογικὰ εὑρήματα εἶνε ὄντως σπουδαῖα. Ὡς ἀγγέλει ὁ αὐτόθι ἐπιτηρῶν τὰς ἀνασκαφὰς ἔφορος κ. Π. Καββαδίας, ἀνευρέθησαν ἐν τῷ περὶ τὴν ἱερὰν λίμνην ἀνασκαπτομένῳ χώρῳ ὡραῖον  ἀνεπίγραφον Μωσαϊκόν, ἄγαλμα κολοσσιαῖον θεᾶς Ρώμης, ἔργον Μελάνου τοῦ Ἀθηναίου, καὶ ὑπερμεγέθης πολεμιστὴς ἐγονατισμένος, βάρβαρος ὅμως καὶ οὐχὶ ἕλλην, πιθανῶς δὲ γαλάτης, ἔργον Ἀγασίου τοῦ ἐξ Ἐφέσου, τοῦ ἰδίου ποιήσαντος καὶ τὸν ἐν Παρισίοις Βοργισιανὸν πολεμιστὴν.

Ἤρξατο δὲ ἤδη καὶ ἡ ἀνασκαφὴ τοῦ θεάτρου, ἐν ᾧεὑρέθησαν μεγάλοι μαρμάρινοι τρίποδες, ἀναθήματα κείμενα ἐν τῇ ὀρχήστρᾳ καὶ δύο Τελαμῶνες ἢ Ἄτλαντες ὑποβαστάζοντες τὸ ἔδαφος τ[οῦ] λογείου ἢ ὄροφόν τινα τῶν οἰκοδομημάτων τῆς σκηνῆς. Φαίνεται δέ,ὅτι περὶ τὴν ὀρχήστραν  ὑπῆρχον καὶ ἐκεῖ ἐδώλια μετ’ ἀνακλίσεων, ὡς ἐν τῷ ἐνταῦθα ἐπὶ Ρηγίλῃ Ὠδείῳ Ἡρώδου τοῦ Ἀττικοῦ.

Νέα Ἐφημερίς, ἀρ. φύλ. 170, 23.06.1883:

—Καταρρευσάντων τῶν χωμάτων ἐν τῷ ἀρχαίῳ ναῷ τῆς Ἀρτέμιδος ἐν Δήλῳ, ἀπεκαλύφθη ἐσχάτως ἀρχαϊκὸν ἄγαλμα φυσικοῦ μεγέθους, παριστῶν γυναῖκα βαδίζουσαν καὶ ἀνέχουσαν τὸ ἱμάτιον διὰ τῆς ἀριστερᾶς χειρός. Τὸ ἄγαλμα τοῦτο εἶνε πιθανῶς ἀντίτυπον τοῦ ἐν τῷ ναῷ λατρευτικοῦ ἀγάλματος τῆς Ἀρτέμιδος καὶ διακρίνεται διὰ τὸ ἐπιμεμελημένον καὶ ἔντεχνον τῆς ἀρχαϊκῆς αὐτοῦ ἐργασίας, ὡς λέγει ἡ Ὥρα.

Νέα Ἐφημερίς, ἀρ. φύλ. 351, 21.12.1883:

—Χωρικός τις ἀνασκάπτων ἐν Δήλῳεὗρε δύο ἀγάλματα καλῆς ἑλληνικῆς τέχνης. Τὸ ἓν μετεκομίσθη εἰς Μύκονον ὑπὸ τοῦ κ. δημάρχου· τὸ ἄλλο κεῖται, ἐν ᾗ θέσει εὑρέθη, ἐπειδὴ εἶνε κολοσσιαῖον. Ὦ, ἂν ἦτο καμμία  νέα Ἀφροδίτη δεδηλωμένη, ὡς ἡ πρώτη τῆς Μήλου.

 Νέα Ἐφημερίς, ἀρ. φύλ. 204, 23.07.1885:

Ἐν ταῖς ἐν Δήλῳ ἐνεργουμέναις ἀνασκαφαῖς ἀνευρέθησαν τελευταῖον παρὰ τὸν ναὸν τοῦ Ἀπόλλωνος ταμιακαὶ ἐπιγραφαὶ καὶ προξενικὸν ψήφισμα λόγου ἄξιον, ἐν ᾧ μνημονεύεται Νάβις ὁ βασιλεὺς τῶν Λακεδαιμονίων.

Ἐφημερίς, ἀρ. φύλ. 102, 12.04.1889:


ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΕΝ ΔΗΛΩι

Δύο τῶν ἑταίρων τῆς Γαλλικῆς Σχολῆς, οἱ κ.κ. Δουβλὲ καὶ Λεγράν, ἀπό τινος ἐνεργοῦσιν ἀνασκαφὰς ἐν Δήλῳ. Κατ’ ἐπιστολὴν τοῦ πρώτου τῶν Γάλλων ἀρχαιολόγων, πρό τινων ἡμερῶν ἀνεκαλύφθησαν δύο ἀγάλματα γυναικεῖα, ποὺς χαλκίνου ρωμαϊκοῦ ἀγάλματος, ἐπιγραφὴ ἐξ 139 στίχων, ἀναγράφουσα δαπάνας τοῦ ναοῦ, δύο στῆλαι, ἐφ’ ὧν ὑπάρχουν κεχαραγμένα ψηφίσματα τῶν Δηλίων καὶ Ἀθηναίων, ἐννέα βάσεις ἀναθημάτων καὶ ἀφιερώσεων κτλ.


Ὥρα, ἀρ. φύλ. 267, 05.08.1892:

Σπουδαῖα εὑρήματα ἐγένοντο ἐσχάτως ἐν Δήλῳ, ἐπιστέλλει εἰς τὸ ὑπουργεῖον ὁ κ. Καββαδίας. Ἐν ταῖς ἐπὶ τὴν ἱερὰν λίμνην ἀνασκαφαῖς εὑρέθησαν ὡραῖον ἐνεπίγραφον Μωσαϊκόν, κολοσσιαῖον ἄγαλμα τῆς θεᾶς Ρώμης, ἔργον Μελανοῦ τοῦ Ἀθηναίου, καὶ ὑπερμεγέθης ἐγονατισμένος πολεμιστής, οὐχὶ Ἕλλην ἀλλὰ Βάρβαρός τις, πιθανῶς Γαλάτης, ἔργον Ἀγασίου τοῦ Ἐφεσίου, αὐτοῦ ἐκείνου τοῦ ποιήσαντος τὸν ἐν Παρισίοις περίφημον Βοργεσιανὸν πολεμιστήν. Ἤρξατο δὲ καὶ ἡ ἀνασκαφὴ τοῦ θεάτρου καὶ ἐν αὐτῷ εὑρέθησαν μεγάλοι μαρμάρινοι Τρίποδες, ἀναθήματα κείμενα ἐν τῇ Ὀρχήστρᾳ, καὶ δύο Τελαμῶνες, ἤτοι ἄτλαντες ὑποβαστάζοντες τὸ ἔδαφος τοῦ λογείου ἢ ὄροφόν τινα τῶν οἰκοδομημάτων τῆς σκηνῆς. Ἐκ τῶν μέχρι τοῦδε ἐργασιῶν κατεδείχθη, ὅτι ἡ ἐπίχωσις εἶναι πολὺ μικρὰ καὶ ὅτι περὶ τὴν Ὀρχήστρα ὑπῆρχον εἰδώλια μετ’ ἀνακλίσεων, ὥσπερ ἐν τῷ ἐνταῦθα Ὠδείῳ Ἡρῴδου τοῦ Ἀττικοῦ.

 Ἐφημερίς, ἀρ. φύλ. 160, 09.06.1894:


ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑΙ ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΕΝ ΔΗΛΩ

Η ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ

Ἡ Γαλλικὴ σχολὴ ἐπαναλαμβάνει προσεχῶς τὰς ἐν τῇ νήσῳ Δήλῳ ἀρχαιολογικὰς ἀνασκαφάς, τὰς ὁποίας ἀπὸ 15 καὶ πλέον ἐτῶν εἶχε διακόψει. Κατὰ τὰς προγενεστέρας ταύτας ἀνασκαφὰς εἶχον ἀνακαλυφθῆ ὁ διάσημος ἐν τῇ ἀρχαιότητι ναὸς τοῦ Ἀπόλλωνος, ὁ τῆς Ἀρτέμιδος, καθὼς καὶ πλεῖσται ὅσαι σπουδαῖαι ἐπιγραφαί, διά τινων τῶν ὁποίων καθωρίσθη μάλιστα καὶ ὁ χῶρος ἐν ᾧ ἔκειτο πάλαι τὸ συμμαχικὸν ταμεῖον τῶν Ἀθηναίων, οὗτινος αἱ εἰσπράξεις ἀνήρχοντο μέχρι τῶν 600 ταλάντων καὶ ὅπερ βραδύτερον οἱ Ἀθηναῖοι ἐκραγέντος τοῦ Πελοποννησιακοῦ πολέμου μετεκόμισαν ἐν τῇ πόλει των, πρὸς μείζονα ἀσφάλειαν. Αἱ νῦν ἐνεργηθησόμεναι ἀνασκαφαὶ θὰ γείνωσιν (sic) ἐν τῇ παραλίᾳ πρὸς ἀνακάλυψιν τῆς ἀρχαίας προκυμαίας, ἥτις ἦτο ἡ ὡραιότερα καὶ μεγαλειτέρα πασῶν τῶν ἐν τῇ ἀρχαιότητι, καὶ ὑπὸ τὴν ἐποπτείαν τοῦ ἐκ τῶν ἑταίρων τῆς Γαλλικῆς Σχολῆς κ. Ardaillon. Ἐπιτηρητὴς δὲ τῶν ἀνασκαφῶν τούτων διωρίσθη ὑπὸ τοῦ ὑπουργείου ὁ σχολάρχης Μυκόνου, ὁ ὁποῖος εἶνε συγχρόνως καὶ ἐπιμελητὴς τοῦ ἐν τῇ νήσῳ ταύτῃ ἀρχαιολογικοῦ Μουσείου.

Ἐφημερίς τῶν συζητήσεων, ἀρ. φύλ. 195, 09.06.1894:

Ἀνασκαφαὶ ἐν Δήλῳ.

Ἡ ἐν Ἀθήναις γαλλικὴ ἀρχαιολογικὴ σχολὴ ἀπεφάσισε νὰ ἐνεργήσῃ ἐν τῇ νήσῳ Δήλῳ ἀρχαιολογικὰς ἀνασκαφάς, τὴν διεύθυνσιν τῶν ὁποίων θὰ ἀναλάβῃ ὁ κ. Ἀρταγιόν, ἑταῖρος τῆς σχολῆς ταύτης. Τὸ ὑπουργεῖον τῆς Παιδείας παρεχώρησε τὴν ἄδειαν. Ἐν Δήλῳ πρὸ δεκαπέντε ἐτῶν ἐγένοντο ἀνασκαφαὶ ὑπὸ τὴν διεύθυνσιν τῆς αὐτῆς σχολῆς, ἔκτοτε δὲ οὐδεμία ἀρχαιολογικὴ ἐργασία ἐγένετο αὐτόθι.
Ο Διαδούμενος
Τὸ ἀντίτυπο τοῦ Διαδούμενου τοῦ Πολυκλείτου

Τὸ Ἄστυ, ἀρ. φύλ. 1530, 24.02.1895:

Κατὰ τὴν προχθεσινὴν τοῦ κ. Ὡμὸλλ διάλεξιν τῶν ἀρχαιολογούντων τὸ ἐνδιαφέρον εἵλκυσαν, ὄχι μόνον αἱ περὶ Δελφῶν ἀνακοινώσεις, ἀλλὰ καὶ αἱ περὶ τῶν εὑρημάτων τῆς Δήλου, ὅπου ἔγεινεν  ἀρχαιολογικὴ ἐργασία μεγάλης σημασίας, κατὰ τοῦτο μόνον ὑπολειφθεῖσα τῆς τῶν Δελφῶν, ὅτι δὲν διεφημίσθη ὅπως αὕτη. Ὁ κ. Ὡμὸλλ μεταξὺ ἄλλων ἀνεκοίνωσε τὴν ἀνακάλυψιν ἀντιτύπου τοῦ Διαδουμένου τοῦ Πολυκλείτου, ἀποτελοῦν εὕρημα μεγάλης σημασίας.

Το Άστυ, αρ. φύλ. 1601, 07.05.1895:

ΑΙ ΕΝ ΔΗΛΩι ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ

Πολεμικὸν πλοῖον. – Μεταφορὰ εἰς τὸ Μουσεῖον

Μετὰ προηγηθεῖσαν συνεννόησιν τοῦ γενικοῦ ἐφόρου τῶν ἀρχαιοτήτων καὶ τοῦ διευθυντοῦ τῆς ἐνταῦθα γαλλικῆς σχολῆς κ. Ὡμόλ, ἀπεφασίσθη ἡ μεταφορὰ εἰς τὸ Κεντρικὸν Μουσεῖον τῶν κατὰ τὰς τελευταίας εἰς Δῆλον ἀνασκαφὰς εὑρεθέντων ἀρχαιολογικῶν ἀντικειμένων. Πρὸς τοῦτο τὸ ὑπουργεῖον τῶν Ναυτικῶν διέταξε τὴν ἐν Σύρῳ σταθμεύουσαν ἀτμοημιολίαν «Κέρκυραν» ν’ ἀποπλεύσῃ σήμερον εἰς τὴν νῆσον ταύτην, ἵνα ἐπὶ παρουσίᾳ τῶν ἀντιπροσώπων τῆς Κυβερνήσεως παραλάβῃ τὰ εὑρήματα ταῦτα καὶ μεταφέρῃ εἰς Πειραιᾶ.

Ὡς ἐγκαίρως εἴχομεν ἀναγγείλει, τὰ σπουδαιότερα τούτων εἶνε τρεῖς ἀνδριάντες, οἵτινες παριστάνουν μίαν γυναῖκα, ἕνα Ρωμαῖον καὶ ἕνα διαδούμενον ἀθλητήν, ὅστις εἶνε ἀντίτυπον ἀγάλματος τοῦ Πολυκλείτου. Τὰ ἔργα ταῦτα εἶνε λαμπρᾶς τέχνης, θεωροῦνται δὲ ὡς σπουδαῖον ἀπόκτημα διὰ τὸ Μουσεῖόν μας.

 Ἐφημερίς, ἀρ. φύλ. 140, 20.05.1895:

ΤΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ

Ἐπάνοδος τοῦ «Ἀλφειοῦ». – Διατί δὲν μετέφερε τὰ ἀγάλματα.
Ὑπὸ τοῦ ὑπουργείου διετάχθη ὁ ἀτμοδρόμων «Ἀλφειός», ἵνα μεταβῇ εἰς Δῆλον διὰ Σύρου καὶ μεταφέρῃ ἐκεῖθεν ἐνταῦθα τὰ ἀνευρεθέντα ἀγάλματα, ἐξ ὧν ἓν εἶνε ὑπερφυσικῶν διαστάσεων. Ὁ «Ἀλφειὸς» ἐπανέπλευσεν εἰς Πειραιᾶ χωρὶς νὰ κομίσῃ καὶ τ’ ἀγάλματα. Τοῦτο προῆλθε καὶ διότι ἡ χωρητικότης τοῦ πλοίου δὲν ἐπιτρέπει τὴν μεταφορὰν τόσον βαρέος φορτίου καὶ διότι ἡ μεταφορὰ τῶν ἀγαλμάτων ἀπὸ τοῦ τόπου τῆς ἀνασκαφῆς εἰς τὴν παραλίαν ἀπαιτεῖ πολλοὺς ἐργάτας καὶ ἐργασίαν κοπιώδη.

Ἐφημερίς, ἀρ. φύλ. 233, 23.08.1898:

Εἰς τὴν Δῆλον ὁ φύλαξ τῶν ἀρχαιοτήτων Πολυκανδρίτης ἀνελθὼν ἐπί τινος ὑψώματος ὠλίσθησε καὶ καταπεσὼν ἐφονεύθη, μετηνέχθη δὲ εἰς Μύκονον. Ὁ ἕτερος φύλαξ ἠθέλησε νὰ ἀναγγείλῃ τὸ δυστύχημα εἰς τὸν ἐν Μυκόνῳ ἔφορον τὸν ἀρχαιοτήτων, ἐπιβὰς δὲ λέμβου διηυθύνετο ἐκεῖ, ἀλλ’ ἀνατραπείσης ἐκ τῆς τρικυμίας τῆς λέμβου ὁ δυστυχὴς ἐπνίγη.

delos4
Οἱ Κοῦροι καὶ οἱ Κόρες τῆς Δήλου, ἀναμένουν ἕνα Μουσεῖο…

 Ἀκρόπολις, ἀρ. φύλ. 6053, 13.01.1899:


Μουσεῖον εἰς τὴν Μύκονον

Τὸ ὑπουργεῖον τῆς Παιδείας ἀπεφάσισε τὴν κατασκευὴν Μουσείου εἰς τὴν Μύκονον, εἰς τὸ ὁποῖον θὰ τεθῶσιν ὅλαι αἱ ἐν Δήλῳ ἀνευρισκόμεναι ἀρχαιότητες. Ἡ δαπάνη τοῦ Μουσείου θὰ ἀνέλθῃ εἰς δραχ. 25 χιλιάδας. Αἱ ἐργασίαι πρὸς ἀνέγερσιν αὐτοῦ ἄρχονται προσεχῶς.

Ἀκρόπολις, ἀρ. φύλ. 6352, 10.11.1899:

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ

Ἀνασκαφαὶ παρὰ τὴν Δῆλον. – Μουσεῖον ἐν Μυκόνῳ.
Χθὲς ἀφίκετο ἐκ Μυκόνου ὁ ἔφορος τῶν Ἀρχαιοτήτων κ. Σταυρόπουλος, ὅστις ἐνήργησεν ἀνασκαφὰς εἰς τὴν παρὰ τὴν Δῆλον νησίδα Ρήνειαν. Κατὰ τὰς ἀνασκαφὰς ταύτας, αἵτινες ἐστέφθησαν ὑπὸ μεγάλης ἐπιτυχίας, ἀνεκαλύφθησαν τάφοι Δηλίων διαφόρων ἐποχῶν, ἀπὸ τῶν ἀρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τῶν Ρωμαϊκῶν ἀκόμη.

Αἱ ἀνασκαφαὶ αὗται ἕνεκεν τοῦ ἐπελθόντος χειμῶνος διεκόπησαν, θὰ ἐπαναληφθῶσι δὲ τὴν ἄνοιξιν. Αἱ εὑρεθεῖσαι ἀρχαιότητες μετεφέρθησαν ἐν Μυκόνῳ, ὅπου ἐτοποθετήθησαν προσωρινῶς εἰς τὸ ἐκεῖ ἀνεγειρόμενον Μουσεῖον.

Αἱ ἐργασίαι διὰ τὴν ἀνίδρυσιν τοῦ Μουσείου τούτου ἤρχισαν πρὸ καιροῦ, ἐκτελοῦνται δὲ τμηματικῶς κατὰ πτέρυγας. Ἡ πρώτη πτέρυξ, εἰς τὴν ὁποίαν θὰ τεθῶσιν καὶ αἱ ἀνωτέρω ἀρχαιότητες, θὰ εἶνε ἐντελῶς ἕτοιμος τὸ προσεχὲς θέρος.


Ἀκρόπολις, ἀρ. φύλ. 7190, 06.03.1902:


ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΝ ΜΟΥΣΕΙΟΝ ΕΝ ΜΥΚΟΝΩ
(Ἰδιαίτερον τηλεγράφημα «Ἀκροπόλεως»)

ΜΥΚΟΝΟΣ, 5 Μαρτίου. – Προσεχῶς ἀποπερατοῦται τὸ παρὰ τῆς Ἀρχαιολογικῆς ἐταιρίας ἀνεγειρόμενον ἐνταῦθα Ἀρχαιολογικὸν μουσεῖον, εἰς τὸ ὁποῖον θὰ τοποθετηθῶσι αἱ ἐν Δήλῳ ἀνακαλυφθεῖσαι ἀρχαιότητες. Ἐλπίζεται ὅτι κατὰ τὰς προσεχεῖς γενικὰς ἀνασκαφὰς παρὰ τῆς Γαλλικῆς σχολῆς θέλουν ἀνακαλυφθῇ σπουδαιότατα ἀρχαιολογικὰ εὐρήματα, τὸ δὲ μουσεῖόν μας θέλει καταστῇ ἓν τῶν καλλιτέρων.


Τὸ Ἄστυ, ἀρ. φύλ. 4245, 05.09.1902

ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ ΚΑΙΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ

Ἐπιβάται ἐλθόντες ἐκ Δήλου ἀφηγήθησαν ἡμῖν πρωτάκουστον πρᾶξιν τοῦ ἐν Μυκόνῳ ἀστυνόμου ἀνθυπολοχαγοῦ κ. Κωνστ. Βαρσοπούλου, ἥτις εἴμεθα περίεργοι νὰ μάθωμεν ὁποίαν ἐντύπωσιν ἐνεποίησαν εἰς τὸν ἐκεῖ ἐνεργοῦντα ἀνασκαφὰς διευθυντὴν τῆς Γαλλικῆς Σχολῆς κ. Ὡμὸλ καὶ τοὺς λοιποὺς ξένους, οἵτινες κατέρχονται ἀπὸ περάτων εἰς τὴν χώραν μας μόνον καὶ μόνον, ὅπως θαυμάσωσι τὰ περισωθέντα ἀρχαιολογικὰ κειμήλια καὶ ἀποδώσωσι τὸν εἰς αὐτὰ ὀφειλόμενον σεβασμὸν καὶ λατρείαν.

Ὁ κ. ἀστυνόμος μεταβὰς εἰς Δῆλον καὶ θελήσας νὰ ἀνάψῃ πυράν, ὅπως προετοιμάσῃ τὸ γεῦμα τῶν χωροφυλάκων του,  διέταξεν αὐτοὺς καὶ ἔλαβον μίαν ἐνεπίγραφον πλάκα καὶ ἓν βάθρον ἀγάλματος καὶ ἐσχημάτισε διὰ τῶν ἀρχαιοτήτων πρόχειρο νἑστίαν διὰ τὸ γεῦμα τῶν ἀνδρῶν του!
Εἰς μάτην ἀπέβησαν αἱ παρατηρήσεις τοῦ ἐκεῖ φύλακος τῶν ἀρχαιοτήτων,  ὅστις ἠπειλήθη νὰ δεχθῇ παρὰ τοῦ κ. ἀστυνόμου καὶ μίαν φιάλην κατὰ κεφαλῆς. Ἡ πυρὰ ἤναψε, τὸ γεῦμα ἡτοιμάσθη, ἀλλὰ συγχρόνως κατεστράφη τό βάθρον καὶ ἡ ἐπιγραφή.

Εὐτυχῶς ὁ ἐκεῖ ἔφορος τῶν ἀρχαιοτήτων κατήγγειλε τὴν πρᾶξιν εἰς τὸν εἰσαγγελέα Σύρου, ἴδωμεν δὲ τί θὰ κάμῃ τώρα ὁ κ. Τριανταφυλλάκος καὶ ὁ κ. Καββαδίας διὰ τὸν ἀρχαιόφιλον ἀστυνόμον. Ἀφοῦ προτείνομεν νὰ διορισθῇ καὶ ἔφορος τῶν ἀρχαιοτήτων.


Νέον Ἄστυ, ἀρ. φύλ. 282, 19.9.1902:

Η ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ

Εἰς τοὺς ἐνταῦθα ξένους κύκλους κυκλοφορεῖ αὐτὰς τὰς ἡμέρας χαριτωμένον ἐπεισόδιον, χαρακτηρίζον τὴν ἀντιπάθειαν τὴν ὁποίαν αἰσθάνονται ἐναντίον μας μερικοὶ ἐκ τῶν μεταξύ μας ζώντων ξένων καὶ ἴσως ἐκ τῶν ἀποζώντων ἀπὸ τὸν τόπον μας.

Εἰς τὰς Ἀθήνας διαμένει ἀπό τινος νεαρὰ Ἀγγλὶς ἀρχαιόφιλος καὶ ἐλθοῦσα ἐδῶ νὰ τελειοποιηθῇ εἰς τὴν ἑλληνικὴν ἀρχαιολογίαν. Τὴν νεαρὰν ξένην συνοδεύει αὐστηρὰ παιδαγωγός, ἡ ὁποία φαίνεται δὲν διακρίνεται ἐπὶ μεγάλῳ φιλελληνι σμῷ. Ἀφοῦ αἱ δυὸ Ἀγγλίδες ἐπεσκέφθησαν τὰς ἀρχαιότητας τῶν Ἀθηνῶν καὶ τῶν πέριξ καὶ ἤκουσαν τὰς διαλέξεις μιᾶς τῶν ἐνταῦθα ἀρχαιολογικῶν σχολῶν, ἀπεφάσισαν νὰ μεταβοῦν εἰς τὴν Δῆλον διὰ νὰ ἴδουν τὰ ἐκεῖ ἀρχαῖα. Ἦσαν λοιπὸν ὅλα ἕτοιμα διὰ τὸ ταξείδιον ὅτε ἡ παιδαγωγὸς ἔμαθεν ὅτι κατά τινα παράδοσιν αἱ πίνουσαι ἐκ μιᾶς πηγῆς τῆς νήσου ὕδωρ ὑπανδρεύονται Ἕλληνα. Ἡ πληροφορία αὕτη ἤρκεσε νὰ ματαιώσῃ τὸ ταξείδιον, καὶ μολονότι μία πηγὴ τῆς νήσου ἔχει τὴν ἰδιαιτέραν αὐτὴν ἰδιότητα, ἡ διδασκάλισσα φοβουμένη μήπως διὰ πονηρίας ποτισθοῦν αἱ δυὸ ξέναι ὕδωρ ἀπὸ αὐτὴν εἰδικῶς τὴν πηγήν, ἔπεισε τὴν νέαν νὰ μὴ ἐπιχειρήσουν τὸ ταξείδιον.

Ἡ ἱστορία δὲν ἀναφέρει ἂν καὶ μὲ ὅλην αὐτὴν τὴν ὑδροποσίαν ἦσαν διατεθειμένοι καὶ οἱ Ἕλληνες νὰ πάρουν τὴν ὑπερώριμον διδασκάλισσαν.


Νέον Ἄστυ,ἀρ. φύλ. 454, 13.03.1903:

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΜΠΗΙΑ

ΜΕΓΑΛΗ ΔΩΡΕΑ ΠΡΟΣ ΑΝΑΣΚΑΦΗΝ ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ

ΑΙ ΧΘΕΣΙΝΑΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥ κ. ΩΜΟΛΛ

Ἰδιαίτερον ἐνδιαφέρον εἶχεν ἡ χθεσινὴ συνεδρίασις τῆς Γαλλικῆς Σχολῆς. Ὁ διευθυντὴς αὐτῆς κ. Ὠμὸλλ ὡμίλησε περὶ τῶν ἀνασκαφῶν τῆς Δήλου. Αἱ ἀνασκαφαὶ αὗται ἤρχισαν τὸ 1877 ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ κ. Ὠμόλλ, μὲ πίστωσιν 1300 φράγκων, ἐξηκολούθησαν δ’ ἔκτοτε ὑπὸ τὴν ἐπίβλεψιν διαδοχικῶν γενεῶν ἑταίρων τῆς γαλλικῆς σχολῆς.

Ἕνεκα τῆς ἐλλείψεως μέσων αἱ ἀνασκαφαὶ αὗται διεξήχθησαν μέχρι τοῦδε ἀτελῶς. Ἀλλὰ καὶ οὕτω διεξαχθεῖσαι, ἀπεκάλυψαν σειρὰν οἰκοδομημάτων, ναούς, στοὰς καὶ ἄλλα, ἐκτὸς δ’ αὐτῶν σειρὰν οἰκιῶν, ὁλοκλήρους συνοικίας, αἱ ὁποῖαι, τηρουμένων πάντοτε τῶν ἀναλογιῶν, δίδουν εἰς τὴν Δῆλον ὄψιν ἑλληνικῆς τινος Πομπηίας. Ἀλλὰ καὶ ἐπιγραφαὶ ἐξόχου ἐνδιαφέροντος ἀνεκαλύφθησαν κατὰ τὰς ἀνασκαφὰς καὶ ἔργα γλυπτικά, μεταξὺ δὲ ἄλλων ἀντίτυπον τοῦ Διαδουμένου τοῦ Πολυκλείτου, τὸ ὁποῖον ἀποτελεῖ ἓν τῶν στολισμάτων τοῦ Κεντρικοῦ Μουσείου τῶν Ἀθηνῶν.

Η ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΙΣ ΤΗΣ ΔΩΡΕΑΣ

Ἤδη, καθὰ ἀνεκοίνωσεν ὁ κ. Ὠμόλλ, ὁ δοὺξ τοῦ Λουμπᾶ ἔθηκεν εἰς τὴν διάθεσιν τῆς Γαλλικῆς Σχολῆς, πρὸς ἐξακολούθησιν τῶν ἀνασκαφῶν, 30,000 φρ. χρυσῶν. Τόσον δ’ εἶνε τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ Γάλλου ἀρχαιοφίλου, ὥστε χθὲς ὁ κ. Ὠμὸλλ ἔλαβεν ἐπιστολήν του, παρέχουσαν τὴν ἐλπίδα, ὅτι θὰ θέσῃ εἰς τὴν διάθεσιν τῆς Σχολῆς ὁλόκληρον τὸ ποσόν, τὸ ἀπαιτούμενον πρὸς ἐντελῆ ἐκσκαφὴν τῆς νήσου τοῦ Ἀπόλλωνος.

ΦΡΟΥΡΗΣΙΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Μίαν δυσάρεστον πληροφορίαν ἀνεκοίνωσε μόνον ὁ κ. Ὠμόλλ, ὅτι αἱ ἐπὶ τῆς νήσου ἀρχαιότητες, μένουσαι ἀφρούρητοι, καταστρέφονται δυστυχῶς. Εὐτυχῶς ὁ δήμαρχος Μυκόνου, ἡ Ἀρχαιολογικὴ Ἑταιρία καὶ ὁ κ. Καββαδίας, ὡς ἀνήγγειλεν ὁ διευθυντὴς τῆς Γαλλικῆς Σχολῆς, ἀπεφάσισαν, ἐν συνδυασμῷ, μετὰ τὴν ἀνασκαφὴν νὰ λάβουν μέτρα πρὸς φρούρησιν τῶν ἀρχαιοτήτων τῆς νήσου. Αἱ ἀνασκαφαὶ θ’ ἀρχίσουν προσεχῶς.


Νέον Άστυ, αρ. φύλ. 525, 24.05.1903:

ΔΩΡΕΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΓΑΛΛΙΚΗΝ ΣΧΟΛΗΝ ΑΘΗΝΩΝ
115.000 ΦΡΑΓΚΑ ΕΞ ΕΝΟΣ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΟΣ
ΗΜΙΣΥ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟΝ ΔΙΑ ΤΗΝ ΔΗΛΟΝ
[ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΝ ΤΗΛΕΓΡ. ΤΟΥ ‘N. ΑΣΤΕΩΣ,]
ΠΑΡΙΣΙΟΙ, 23 Μαΐου

Ἡ «Ἐφημερὶς τῆς Κυβερνήσεως» δημοσιεύει Διάταγμα, διὰ τοῦ ὁποίου 115,000 φράγκα παρέχονται εἰς τὴν Γαλλικὴν Σχολὴν τῶν Ἀθηνῶν ἐκ τοῦ κληροδοτήματος τοῦ ἐγκαταλειφθέντος εἰς τὸ Κράτος ὑπὸ τοῦ Ἑρρίκου Ζιφφάρ.
*
Ἐξ ἄλλου ἐγνώσθη, ὅτι ὁ δοὺξ τοῦ Λουμπᾶ, ὅστις, ὡς ἀνηγγείλαμεν ἤδη, διέθεσε 50,000 χρ. φράγκων διὰ τὰς ἀνασκαφὰς τῆς Δήλου, ἀπεφάσισε ν’ ἀναλάβῃ ὁλόκληρον τὴν δαπάνην τῆς ἀνασκαφῆς, ἥτις θὰ διαρκέσῃ ἐπὶ ἱκανὰ ἔτη καὶ θ’ ἀνέλθῃ εἰς ἥμισυ ἑκατομμύριον. Δελφοὶ καὶ Δῆλος οὕτω θ’ ἀποτελέσουν τὰ δύο κατ’ ἐξοχὴν κοσμήματα τῆς Γαλλικῆς Σχολῆς τῶν Ἀθηνῶν, τῆς ὁποίας ἡ ἐπ’ ἀγαθῷ τῆς ἐπιστήμης καὶ τῆς Ἑλλάδος δρᾶσις, ὑπὸ τὴν διεύθυνσιν τοῦ κ. Ὠμόλλ, ἀπέβη ὑπὸ πᾶσαν ἔποψιν τόσον ἔξοχος. Ἴσως εἶνε καὶ ἡ ἀρίστη τῶν ἐκδικήσεων τοῦ κ. Ὠμόλλ, τοῦ ὁποίου ἡ πατρίς, εἰς βαναύσους ἀλλ’ εὐτυχῶς μεμονωμένας κατ’ αὐτοῦ ὕβρεις, ἀπαντᾷ διὰ τοιούτων μεγαλοπρεπῶν δωρεῶν ὑπὲρ τῆς ἀρχαιολογίας.


Νέον Άστυ,αρ. φύλ. 530, 29.05.1903:

ΑΙ ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ

ΠΟΤΕ ΑΡΧΟΝΤΑΙ

Σήμερον ἀφικνοῦνται ἐνταῦθα οἱ κ. κ. Ὠμόλλ, διευθυντὴς τῆς Γαλλικῆς Σχολῆς, καὶ Τουρπάχ, ἑταῖρος τῆς Σχολῆς ταύτης, ὁ μὲν ἐκ Δελφῶν, ὁ δ’ ἐκ Γαλλίας. Οὗτοι ἀπέρχονται τὸ προσεχὲς Σάββατον εἰς Δῆλον, συνοδευόμενοι ὑπὸ τῶν κ. κ. Ζερδαὶ ἑταίρου τῆς Σχολῆς καὶ Ρεπλᾶ, μηχανικοῦ, ἵνα παραστῶσιν εἰς τὴν ἔναρξιν τῶν ἀνασκαφῶν, αἵτινες θὰ διαρκέσουν ἐπ’ ἀρκετὸν χρόνον. Συγχρόνως θὰ μεταφερθοῦν εἰς Δῆλον καὶ τὰ χρησιμοποιηθέντα εἰς τὰς ἀνασκαφὰς τῶν Δελφῶν μηχανικὰ ἐργαλεῖα. Διὰ τὰς ἐργασίας θὰ χρησιμοποιηθοῦν ἐπὶ τοῦ παρόντος ἑκατὸν περίπου ἐργάται.

Νέον Άστυ,αρ. φύλ. 539, 07.06.1903

ΑΙ ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ

Κατὰ χθεσινὰς πληροφορίας ἐκ Δήλου ἤρξαντο ἐκεῖ ὑπὸ τῆς Γαλλικῆς Ἀρχαιολογικῆς Σχολῆς αἱ προκαταρκτικαὶ ἐργασίαι διὰ τὴν ἐνέργειαν τῶν ἀνασκαφῶν. Ἐτοποθετήθησαν αἱ σιδηραῖ γραμμαὶ διὰ τὴν μεταφορὰν τῶν ἀνορυσσομένων χωμάτων, ἀπασχολουμένων εἰς τοῦτο ὑπερεκατὸν περίπου ἐργατῶν. Εἰς τὰς ἀνασκαφὰς παρίστανται ὁ διευθυντὴς τῆς Σχολῆς κ. Ὠμὸλλ καὶ οἱ ἑταῖροι αὐτῆς κ. κ. Τουρπὰχ καὶ Ζιραρδέν. Ἐκ μέρους τῆς ἡμετέρας κυβερνήσεως παρίσταται ὡς ἐπόπτης ὁ κ. Σταυρόπουλος, ἔφορος τῶν Ἀρχαιοτήτων.


Τὸ Ἄστυ, ἀρ. φύλ. 5052, 12.02.1904:

Ὁ διάδοχος τοῦ κ. Ὡμὸλ (Homolle)

Ἐπανῆλθεν ἐκ Παρισίων ὁ τέως διευθυντὴς τῆς Γαλλικῆς Σχολῆς καὶ νῦν διευθυντὴς τῶν Μουσείων τοῦ Λούβρου κ. Ὡμὸλ ὅπως ἐγκαταστήσῃ τὸν διάδοχον αὐτοῦ ἐν τῇ Σχολὴ κ. Ὀλλὼ καὶ κανονίσῃ τὰς ἐν Δελφοῖς καὶ Δήλῳ ἐργασίας τῆς Σχολῆς. Μετὰ δύο ἑβδομάδας ἔρχεται ἐνταῦθα καὶ ἡ κυρία Ὡμὸλ μετὰ τῆς λοιπῆς οἰκογενείας. Θὰ διαμείνωσιν ἐνταῦθα μέχρις Ἀπριλίου ὅτε θὰ ἐπανέλθωσιν εἰς Παρισίους, ὅτε ὁ κ. Ὡμὸλ θὰ ἀναλάβῃ τὴν νέαν αὐτοῦ θέσιν ἐν Λούβρῳ.

Διάδοχος τοῦ κ. Ὡμὸλ διευθυντὴς τῆς ἐνταῦθα Γαλλικῆς Σχολῆς διωρίσθη ὁ ἐν Λυῶνι καθηγητὴς τῆς Ἀρχαιολογίας κ. Ὀλλώ, παλαιὸς ἑταῖρος τῆς Σχολῆς. Ὁ κ. Ὀλλὼ ἔρχεται ἐνταῦθα οἰκογενειακῶς μετὰ ἕνα μῆνα.

220px-Delos_DionysosΝέον Άστυ, αρ. φύλ. 924, 03.07.1904: 2


ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΔΗΛΟΝ

Κατὰ τὰς ἀρχαιολογικὰς ἀνασκαφὰς τὰς ὁποίας ἀπό τινων ἡμερῶν ἐνεργεῖ ἡ Γαλλικὴ Σχολὴ εἰς τὴν βορείαν πλευρὰν τῆς Δήλου, ὅπου ἔκειτο τὸ ἱερὸν τῆς πόλεως, ἀνεκαλύφθησαν δύο ἀγάλματα Σειληνῶν τέχνης τῆς 3ης π. Χ. ἑκατονταετηρίδος.

Τὰ ἀγάλματα ταῦτα φέρουσι στέφανον ἐκ κισσοῦ ἐπὶ δὲ τῶν ἀριστερῶν ὤμων τῶν Σειληνῶν ὑπάρχει ἀσκὸς τὸ στόμιον τοῦ ὁποίου κρατοῦσι διὰ τῆς ἀριστερᾶς χειρός.

Ἀπεκαλύφθησαν ἐπίσης διάφορα οἰκοδομήματα εἰς τὸ βορειοανατολικὸν τῆς νήσου μέρος καὶ κατὰ τὴν μεσημβρινὴν πλευρὰν τῆς ἀρχαίας πόλεως.

Διάφορα ἄλλα οἰκήματα σῳζόμενα ἀβλαβῆ εἰς τῆς στοὰν τοῦ Φιλίππου ὅπου ἐπανελήφθησαν αἱ ἀνασκαφαὶ καὶ ἀποτελοῦντα τὴν μικρὰν λεγομένην ἀγοράν.

NAMA_Aphrodite_Pan_&_ErosΚαὶ τέλος ἀπεκαλύφθη ἓν σύμπλεγμα τοῦ Πανὸς καὶ Ἀφροδίτης ἐπὶ τοῦ ἀριστεροῦ ὤμου τῆς ὁποίας κάθηται ὁ Ἔρως ἀπωθῶν τὸν Πᾶνα τοῦ ὁποίου κρατεῖ τὸ ἓν τῶν κεράτων. Τὸ σύμπλεγμα τοῦτο ἀνάγεται εἰς τὴν τέχνην τοῦ 2ου π. Χ. αἰῶνος.


Νέον  Ἄστυ, ἀρ. φύλ. 985, 02.09.1904:

Αἱ ἀνασκαφαὶ τῆς Δήλου

Ὁ ἐνεργῶν τὰς ἐν Δήλῳ ἀρχαιολογικὰς ἀνασκαφὰς διευθυντὴς τῆς ἐνταῦθα Γαλλικῆς Σχολῆς κ. Ὁλλῶ ἀνεκάλυψε παρὰ τὴν ἀρχαίαν ἐμπορικὴν ἀποθήκην μέγα οἰκοδόμημα θαυμασίως εἰσέτι διατηρούμενον. Πρὸς τούτοις ἀνεῦρε πλείστας ἄλλας μικροτέρας οἰκίας, μίαν δὲ μάλιστα ἐξ αὐτῶν μετὰ περιβόλου ἔχοντος εἰς τὸ κέντρον ψηφιδωτὸν ἀρίστης τέχνης. Ἐπὶ τοῦ ψηφιδωτοῦ τούτου παρίσταται ὁ θεὸς Διόνυσος  κισσοστεφὴς καὶ ὀχούμενος ἐπὶ τίγρεως.

Ἐπίσης ἐν Δήλῳ ἤρχισαν αἱ παρὰ τὸ Θέατρον ἀνασκαφαὶ ὅπου ἀπεκαλύφθησαν οἰκίαι τινὲς καὶ ἓν μέγα ἐργαστήριον γλυπτικῆς.
SEL_190_J


Ἐστία, ἀρ. φύλ. 4002, 28.03.1905:


ΕΞ ΑΦΟΡΜΗΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

ΑΙ ΞΕΝΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΙ

ΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΙ ΤΩΝ

Πρεσβυτάτη τῶν ἐν Ἀθήναις ξένων Σχολῶν εἶνε ἡ Γαλλικὴ (Ecol[e] francais d’ Athenes) ἱδρυθεῖσα τῷ 1846 ὑπὸ τὴν διεύθυνσιν τοῦ Daveluy: Ἐκ τῶν πολλῶν ἐργασιῶν τῆς Σχολῆς ταύτης θὰ καταλήξωμεν ἐνταῦθα τὰς σημαντικωτέρας.

Ἀπὸ τοῦ 1873 ὁ ἑταῖρος τῆς σχολῆς Lebegne ἤρξατο σκαφικῶν ἐργασιῶν ἐν Δήλῳ, ἃς διακοπείσας ἐλλείψει χρημάτων ἐσυνέχισεν ἡ Ἀρχαιολογικὴ Ἑταιρία διὰ τοῦ Σταματάκη, ὅστις ἀπεκάλυψε τὰ ἱερὰ τῆς Ἴσιδος, τοῦ Σεράπιδος καὶ τοῦ Ἀνούβιος. Τῇ χρηματικῇ δὲ βοηθείᾳ τοῦ D[o]m[e]nt ἐπανέλαβεν ὁ κ. Homolle τὰς ἐργασίας, αἵτινες γενόμεναι κατὰ τὰ ἔτη 1877-1880, 1885 καὶ 1888 ἀπεκάλυψαν τὸν ναὸν τοῦ Ἀπόλλωνος μετὰ τῶν προσηρτημένων αὐτῷ οἰκοδομῶν εἰς ἑξήκοντα ἀνερχομένων, τοὺς λιμένας μέγαν ἀριθμὸν γλυπτῶν καὶ δισχιλίας ἐπιγραφάς. Τὰ ἀποκαλυφθέντα εὑρήματα τῇ βοηθείᾳ τῶν ἐπιγραφῶν διδοῦσι τελείαν ἔννοιαν ἀρχαίας πόλεως, ὡς ἡ Πομπηΐα καὶ ἡ Πριήνη καὶ παρέχουσι πλεῖστα διδάγματα περὶ τῆς ἐξελίξεως τῆς Ἑλληνικῆς τέχνης ἀπὸ τοῦ 7ου μέχρι τοῦ 4ου π.Χ. αἰῶνος.

Ἐν τῇ ἐξερευνήσει τῆς Δήλου εἰργάθησαν οἱ Γάλλοι ἀρχαιολόγοι Homolle, Paris, Hauvette-Besnault, Ret[nach], Fougeres, Legrand, Schamonard, Convert καὶ ἄλλοι.  28.03.1905 (ὅλο τὸ ἄρθρο ἐδῶ)


Τὸ Ἄστυ, ἀρ. φύλ. 5519, 21.07.1905:


ΠΕΡΙΕΡΓΟΙ ΕΠΙΓΡΑΦΑΙ

Ὀλίγον κατ’ ὀλίγον μὲ τὰς ἀρχαιολογικὰς ἀνασκαφὰς θὰ γνωρίσωμεν καὶ ὅλας τὰς λεπτομερείας τοῦ βίου τῶν ἀρχαίων. Ἀπὸ τὰς τελευταίας ἀνασκαφὰς τῆς Δήλου οἱ Γάλλοι ἀρχαιολόγοι ἀνεκάλυψαν θησαυρὸν ἑλληνικῶν νομισμάτων, πολλὰ ἀγαλμάτια καὶ μερικὰς περιεργοτάτας ἐπιγραφάς.

Εἰς τὴν Ἀκαδημίαν τῶν Ἐπιγραφῶν εἰς Παρισίους ὁ πολὺς Μάξιμος Κολλινιὸν ἔκαμε πρό τινων ἡμερῶν καὶ τὴν σχετικὴν ἀνακοίνωσιν. Τί νομίζετε δὲ ὅτι ἀπεκάλυψαν μερικαὶ ἐπιγραφαί. Τὴν τιμὴν τῶν ξύλων καὶ τῶν ἀνθράκων! Φαντασθῆτε ὅτι μανθάνομεν πόσα ἐστοίχιζαν τὰ ξύλα καὶ τὰ κάρβουνα παρὰ τοῖς ἀρχαίοις!

Ἀλλ’ ὁ διαπρεπὴς Γάλλος ἀρχαιολόγος ἢ τοὐλάχιστον αἱ ἐφημερίδες αἱ ὁποῖαι ἀναγράφουν τὴν ἀνακοίνωσίν του δὲν μᾶς λέγουν καὶ τοὺς ἀριθμούς. Καὶ κατ’  αὐτὸν τὸν τρόπον ἐξακολουθεῖ νὰ μᾶς βασανίζῃ ἡ περιέργεια.


Νέον Ἄστυ, ἀρ. φύλ. 1348, 05.09.1905:

ΑΙ ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΔΗΛΟΝ

ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΑΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Κατ’ ἀσφαλεῖς ἀνακοινώσεις, διὰ τῶν ἐν Δήλῳ ἐνεργουμένων ἀνασκαφῶν ἦλθον εἰς φῶς εὑρήματα μεγίστης ἀρχαιολογικῆς ἀξίας. Ἐκτὸς τῶν ἄλλων σπουδαιοτάτη εἶνε συλλογὴ ἀρχαίων νομισμάτων τῆς ἐποχῆς τῶν Ἐπωνύμων Ἀρχόντων. Τὰ νομίσματα ταῦτα τὸ ὑπουργεῖον διέταξε νὰ μετακομισθῶσιν ἐνταῦθα καὶ κατατεθῶσιν εἰς τὸ Νομισματικὸν Μουσεῖον.

Αἱ ἀνασκαφαὶ ἐνηργήθησαν ὑπὸ τοῦ διευθυντοῦ τῆς Γαλλικῆς Ἀρχαιολογικῆς Σχολῆς κ. Ὁλλῶ, ὅστις  ἐπεστάτησε καὶ εἰς τὴν ἀνέγερσιν τοῦ ἐκεῖ Μουσείου, τὸ ὁποῖον ἐπερατώθη καὶ ἤρχισαν ἤδη κατατιθέμεναι ἐν αὐτῷ αἱ ἀνευρεθεῖσαι ἀρχαιότητες.
***
Στὶς πρῶτες δεκαετίες τοῦ 20οῦ  αἰ., εἶχαν ἤδη ἀποκαλυφθεῖ τὰ ἱερὰ καὶ ἕνα τμῆμα τῆς ἀρχαίας πόλης. Οἱ ἀνασκαφὲς συνεχίζονται μέχρι σήμερα ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ Ἀρχαιολογικὴ Ὑπηρεσία καὶ τὴ Γαλλικὴ Ἀρχαιολογικὴ Σχολή, ἀλλὰ σὲ πολὺ μικρότερη κλίμακα, ἐπειδὴ κύριο μέλημα τῆς Ἀρχαιολογικῆς Ὑπηρεσίας εἶναι ἡ προστασία, συντήρηση καὶ ἀνάδειξη τῶν μνημείων ποὺ ἔχουν ἤδη ἀποκαλυφθεῖ…

diadumene
Διαδούμενος (1894) © Efa / Guide de Délos 4e éd.



clip_image002

Φυσικὰ εἶναι ἀδύνατον νὰ ἐνταχθοῦν σὲ ἕνα ἄρθρο ὅλα τὰ ἄρθρα ποὺ ἀναφέρθηκαν στὶς ἀνασκαφὲς ποὺ πραγματοποιήθηκαν στὸ Ἱερὸ Νησί. Ὁ ἔχων ὄρεξη μπορεῖ νὰ περιηγηθῇ ἐδῶ:  Ἀριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Ἔκθεση τοῦ κου Καββαδία γιὰ τὶς ἀρχαιολογικὲς ἀνασκαφές: http://invenio.lib.auth.gr/record/93922/files/a15665.pdf


Βιβλιογραφία – Πηγές – Εἰκόνες
 
~Ἡ μετάφραση τοῦ ἀπόσπάσματος (στ. 45-53) τοῦ ὁμηρικοῦ ὕμνου πρὸς τὸν Ἀπόλλωνα εἶναι τοῦ κου  Γιάννη Τριτσιμπίδα    www.tritsibidas.gr
~Pierre Roussel “ΔΗΛΟΣ Η ΠΑΝΙΕΡΗ ΝΗΣΟΣ”
Πολιτιστικὴ Πύλη τοῦ Ἀρχιπελάγους τοῦ Αἰγαίου www2.egeonet.gr
~Χάρτης νήσου Δήλου www.raremaps.com
~Diana Scultori Ghisi, “Leto Giving Birth to Apollo and Diana on the Island of Delos”
~TEMPLE of APOLLO GREEK ISLAND DELOS (εἰκόνα):   www.ebay.com
~Téménos d’Apollon. Fouilles exécutées aux frais du gouvernement par M. Th. Homolle. Plan restauré par M. H. P. Nénot’ (a mano: ‘Plano de las ruinas’), (κάτοψη ναοῦ Ἀπόλλωνος): ateneodemadrid.com
~The great annual Sacrifice at the Temple of Apollo in the island of Delos.  Vivares, Francis, born 1708 – died 1780.  collections.vam.ac.uk
~Cyclopean Arch Delos. Hon. Cap. Devereux del. Dickinson & Co. Lith. grosvenorprints.com
Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸν Ὕμνον πρὸς τὴν Δῆλοντοῦ Καλλιμάχου  http://www.phorum.gr
Blouet, Abel, «Expedition scientifique de Morée: ordonnée par le Gouvernement Français ; Architecture, Sculptures, Inscriptions et Vues du Péloponèse, des Cyclades et de l’Attique» (Band 3), Paris, 1838
http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/blouet1838
http://www.efa.gr/Sites/Delos/c_sites_delos_2_hist_f.htm
> Κοῦροι: http://www.aeria.phil.uni-erlangen.de/photo_html/plastik/archaik/kouroi/kouroi_inseln/delos4.html
> Πληροφορίες γιὰ τὸν κο Homolle: 1. http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Theophile+Homolle
2.  http://www.inha.fr/spip.php?article2367
3.  http://fr.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9ophile_Homolle
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=82239

http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1997/08/03081997.pdf
http://www.kykladesnews.gr/greece-islands-mykonos/34-mikonosnewscategory/47287-2010-01-29%2008-37-19.html

πηγή: anihneftes.wordpress.com

ΖΑΚΛΙΝ ΝΤΕ ΡΟΜΙΓΥ - Η ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΤΡΑΓΩΔΙΑ "ΦΟΙΝΙΣΣΕΣ"ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ

$
0
0
       


Χρησιμοποιώ δυο εικόνες από την αρχαία Ελλάδα, την οποία θαυμάζω. Η πρώτη είναι αυτή δύο αδελφών, εχθρών μεταξύ τους, που αρνούνται να μοιραστούν τα αγαθά τους. Αντίθετα, η άλλη εικόνα είναι εκείνη δύο αδελφών που προωθούν το πνεύμα της κοινοκτημοσύνης και γίνονται σύμβολο. Στην πραγματικότητα, αυτή η δεύτερη εικόνα είναι που με ενδιαφέρει.

Κι αυτό, γιατί η πρώτη περίπτωση αφορά τα υλικά αγαθά που μοιράζουμε μεταξύ διαφορετικών ατόμων, σαν ένα γλυκό, από το οποίο παίρνει ο καθένας ένα κομμάτι, έτσι ώστε στο τέλος δεν απομένει πια γλυκό. Γίνεται σαφές σε αυτή την περίπτωση ότι ο καθένας ήθελε να πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι ή ακόμα και όλο το γλυκό. Είναι το δράμα δύο αδελφών εχθρών που θέλουν να αναλάβουν την εξουσία στη Θήβα και αποτελούν το αντικείμενο του πρώτου παραδείγματος μου. Πρόκειται για τους γιους του Οιδίποδα, τα δύο αδέλφια, τον Ετεοκλή και τον Πολυνίκη, όπως τους συναντάμε στην τραγωδία του Ευριπίδη «Φοίνισσες».

Ο Ευριπίδης προτίμησε να φέρει αντιμέτωπους τους δύο αδελφούς. Ο πιο επικίνδυνος από τους δύο είναι ο Ετεοκλής, που θέλει όλη την εξουσία. Η μητέρα του προσπαθεί να περιορίσει την επιθυμία του για εξουσία, που είναι η μεγαλύτερη θεϊκή ιδιότητα στα μάτια του. Και η μητέρα του στις «Φοίνισσες», στην απολογία της, αντιτίθεται σε αυτή τη φιλοδοξία: «Τη χειρότερη από τις θεϊκές ιδιότητες, τη φιλοδοξία, γιατί να την έχει το παιδί μου;».

 «... Η Ισότητα είναι αυτή που καθορίζει το μέτρο και προσδίδει το ανάλογο βάρος στα ανθρώπινα όντα. Η νύχτα διαδέχεται την ημέρα με σαφή προκαθορισμένη συμμετρία, χωρίς ούτε η νύχτα ούτε η μέρα να καραδοκούν ποια θα κυριαρχήσει πάνω στην άλλη... Όταν λοιπόν η ίδια η μέρα και η νύχτα είναι αιώνια υποκείμενες σε αυτήν την Ισότητα, εσύ δεν θα παραχωρήσεις με τη σειρά σου ίσο μερίδιο κληρονομιάς στον αδελφό σου;».

Η Ιοκάστη έχει παράξενες ιδέες, όπως αυτή, που αποκαλεί την τυραννία «ευχάριστη αδικία», αλλά αυτό που θέλω να σας τονίσω είναι η ευρύτητα της αντίληψης, με την οποία ξεκινά αυτό το κείμενο, ο τρόπος με τον οποίο επικαλείται την εναλλαγή των εποχών και της μέρας με τη νύχτα μέσα στο χρόνο. Όλα αυτά, βασισμένα σε μία τάξη του Σύμπαντος που μας προσκαλεί, εμάς τους ανθρώπους, να σεβόμαστε επίσης την αρχή της ίσης συμμετοχής.     
   
Ο Ετεοκλής δεν έχει πειστεί, γι’ αυτό τα δύο αδέλφια αλληλοσκοτώνονται και η Ιοκάστη θα πεθάνει ανάμεσα στα πτώματα των δύο παιδιών της, που αφού δεν κατάλαβαν την αξία του νέμεσθαι έχασαν την ίδια τους τη ζωή.

… Θα ήθελα να κάνω δύο εισηγήσεις... Η πρώτη είναι μία εικόνα, που αξίζει να χρησιμοποιηθεί και που τη βρίσκουμε σε πολλά σημεία στον Πλάτωνα, ιδιαίτερα στους «Νόμους» του, όταν ξεχωρίζει την αριθμητική ισότητα από τη γεωμετρική. Η αριθμητική ισότητα συνίσταται στο να αποδίδει το ίδιο πράγμα στον καθένα, αντίθετα η γεωμετρική ισότητα καθιερώνει ένα θεσμό, που μπορεί να δώσει περισσότερα είτε στη μεγαλύτερη ανάγκη είτε στη μεγαλύτερη αρετή, και εισάγει μία αδικαιολόγητη αδικία.

Την άλλη υπόθεση την παίρνω από υπάρχουσες πηγές. Είναι η προσφυγή στην κλήρωση και είναι ένα από τα στοιχεία για τα οποία η αθηναϊκή Δημοκρατία μας εκπλήσσει μερικές φορές.

Οι Αθηναίοι προσέφευγαν συχνά στην κλήρωση. Για το αν θα συστηνόταν νέο δικαστήριο, αυτό αποφασιζόταν με κλήρωση, για το ποιος δικαστής θα αναλάμβανε μία υπόθεση, γινόταν και πάλι κλήρωση. Η κλήρωση όμως έπαιζε ένα ρόλο σημαντικό και θα θυμίσω ότι κατά τη δημιουργία αποικιών έριχναν σε κλήρωση, τη γη που ανήκε στον καθένα. 

Θα ήθελα να περάσω σε αυτό που ονομάζω δεύτερη μορφή του νέμειν και του νέμεσθαι. Πρέπει να παρατηρήσω ότι ακόμα και στη δική μας γλώσσα, τη γαλλική, χρησιμοποιούμε το ρήμα «μοιράζω» με αντικείμενα που δεν είναι υλικά αγαθά.

Μοιραζόμαστε ένα συναίσθημα, μοιραζόμαστε μια ευθύνη, μια υποχρέωση, μια ελπίδα. Αγγίζουμε έναν τομέα, ο οποίος είναι ευρύς και τον οποίο δεν καταλαβαίνουμε πολλές φορές. Ακόμα και στις «Φοίνισσες» του Ευριπίδη, υπάρχει ένα ακόμα πρόσωπο της τραγωδίας, ένας νέος άνθρωπος, που, εξαιτίας του χρησμού, δέχεται να πεθάνει για το κοινό καλό και εκφέρει σε όλους ένα λόγο για το πώς, πρέπει να θυσιαζόμαστε για τους συμπολίτες μας.

Τελικά, εκεί βρίσκεται και μία άλλη μορφή του νέμεσθαι. Μοιραζόμαστε τη χαρά και τη λύπη της πόλης. Μοιραζόμαστε τις υποχρεώσεις που μας προσδιορίζει και τα θετικά που μας προμηθεύει.

Η τελευταία αυτή πρωτοτυπία του Ευριπίδη μάς κάνει να καταλάβουμε ότι, αντίθετα με την άρνηση του να μοιραστείς, υπάρχει η αίσθηση του επιμερισμού των ευθυνών ακόμα και της αυτοθυσίας, που λαμβάνει υπόψη της το συμφέρον του άλλου. Οι «Φοίνισσες» αποκαλύπτουν μια πιο βαθιά έννοια της «νομής», η οποία στην πραγματικότητα είναι ένωση, κοινότητα, και, θα έλεγα, αντίθετα με τα αδέλφια-εχθρούς, αδελφότητα.

Υπάρχει και το άλλο παράδειγμα, που σας υποσχέθηκα και το οποίο με ενδιαφέρει, εκείνο των αδελφών που μοιράζονται τα πάντα, μέχρις ακρότητος.

Αυτά τα αδέλφια είναι ο Κάστορας και ο Πολυδεύκης, οι Διόσκουροι, τα παιδιά της Λήδας, που ήταν ίδιοι και μαζί διαφορετικοί. Γιατί η Λήδα ενώθηκε την ίδια νύχτα με, τον Δία αλλά και με το νόμιμο σύζυγό της, το βασιλιά της Σπάρτης, τον Τυνδάρεω.

Ο Πολυδεύκης λοιπόν ήταν γιος του Δία και ο Κάστορας γιος του Τυνδάρεω. Σε μία μάχη, ο Κάστορας χάνει τη ζωή του. Για τον Πολυδεύκη μία ζωή χωρίς τον αδελφό του δεν είναι δυνατή και παρακαλεί τον πατέρα του τον Δία να χαρίσει τη ζωή στον αδελφό του. Και ο Δίας του δίνει την επιλογή. Η μοίρα του Κάστορα δεν μπορεί να αλλάξει γιατί είναι θνητός. Μπορεί ή να ζήσει για πάντα στον Όλυμπο μαζί με τους αθάνατους ή να μοιραστεί την τύχη του αδελφού του και να ζει τη μισή του ζωή κάτω από τη Γη και τη μισή στον ουρανό. Χωρίς άλλη σκέψη ο Πολυδεύκης δέχτηκε τη δεύτερη επιλογή απαρνείται την αιώνια ζωή για χάρη του αδελφού του και από τότε τα δύο αδέλφια ζουν εναλλάξ στον ουρανό.

Ξέρω! Η περίπτωση είναι ιδιαίτερη, αλλά η εικόνα μάς στοιχειώνει και μπορεί να μας κάνει να σκεφτούμε. Τους κανόνες της ισότιμης διανομής μπορούμε να τους βρούμε και να μην καταλήξουμε σαν τους γιους του Οιδίποδα, τον Ετεοκλή και τον Πολυνίκη, που τους ενδιέφερε περισσότερο η γη, από τους εαυτούς τους και τη ζωή τους.

πηγή: ekivolos

ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΝΑΟΙ ΧΤΙΖΟΝΤΑΝ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ

$
0
0
Ναός Αφαίας Αθηνάς στην Αίγινα

Αμερικανός καθηγητής Γεωλογίας εξηγεί πώς επέλεγαν οι Έλληνες τους θρησκευτικούς χώρους τους

Ακόμη και το έδαφος κάτω από τους αρχαίους ναούς στην Ελλάδα ήταν «ιερό». Αυτό πρεσβεύει νέα έρευνα από τον καθηγητή Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο του Ορεγκον κ. Γκρέγκορι Ρίταλακ, ο οποίος θεωρεί ότι το χώμα επάνω στο οποίο εδράζονταν τα κτίρια είχε ειδική σημασία που σχετιζόταν με τη λατρεία του θεού στον οποίο ήταν αφιερωμένος ο ναός. Και, όπως σημειώνει, αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί ο Ομηρος και ο Πλάτων αναφέρονται στα κείμενά τους σε «ιερό χώμα» και σε χώμα το οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει την ψυχή. Αλλά και κάτι ακόμη: έτσι εξηγείται ο τρόπος επιλογής των θέσεων στις οποίες ιδρύονταν τα ιερά.


«Οι τοποθεσίες για την ανέγερση των ναών επιλέγονταν για να τιμήσουν τη θεότητα αλλά και τις προσδοκίες των ανθρώπων από αυτήν, οι οποίες με τη σειρά τους είχαν διαμορφωθεί από την οικονομική βάση των θρησκειών και των τελετουργιών» λέει ο κ. Ρίταλακ. Ο ίδιος πήρε δείγματα εδάφους από 84 ελληνικούς ναούς χρονολογούμενους από την Κλασική Εποχή (από το 490 ως το 338 π.Χ.) και με βάση τις αναλύσεις τις οποίες έκανε δημιούργησε ένα προφίλ με την ονομασία των εδαφών, τα χαρακτηριστικά τους και πώς θα μπορούσαν να έχουν χρησιμοποιηθεί μέσα στον χρόνο.


Η άμεση σύνδεση του εδάφους με τη μυθολογία η οποία είχε αναπτυχθεί γύρω από τη θεότητα που λατρευόταν στον ναό υπήρξε η πρώτη και καθοριστική παρατήρηση του επιστήμονα. Κτίρια αφιερωμένα στην Αθηνά και στον Δία είχαν ιδρυθεί σε εδάφη ακροπόλεων γιατί, όπως εξηγεί ο ίδιος, «πρόκειται για θεότητες κοινωνιών με πολεμιστές και οι ναοί τους ήταν κατά κύριο λόγο επάνω ή πλησίον λόφων τους οποίους μπορούσαν να υπερασπισθούν εύκολα,ενώ σε αυτούς υπάρχουν πάντα αποδείξεις προγενέστερης εγκατάστασης».


Ναοί αφιερωμένοι στην Αρτεμη και στον Απόλλωνα ανεγείρονταν σε κυνηγετικές περιοχές. Ιερά της Ηρας και του Ερμή ιδρύονταν επάνω σε αργιλώδη εδάφη, όπου τα χώματα είναι πλούσια και κατάλληλα για την εκτροφή βοοειδών. Τα ιερά της Δήμητρας και του Διονύσου εξάλλου βρέθηκαν σε εύφορα εδάφη- όπως είναι γνωστό, οι δύο αυτές θεότητες σχετίζονταν με την καλλιέργεια της γης και ειδικότερα των σιτηρών και της αμπέλου. Μεγάλα αγροτεμάχια όμως φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη σχέση με την Εστία, τον Ηφαιστο και τον Αρη. Ο Ποσειδώνας και η Αφροδίτη, από την άλλη, θεότητες που συνδέονται με τη θάλασσα, είχαν τα ιερά τους σε άγονα εδάφη, πλησίον όμως αλιευτικών καταφυγίων. Οσο για τον άρχοντα του Κάτω Κόσμου, τον Αδη, και τη βασίλισσά του Περσεφόνη, λατρεύονταν σε βαθιά, σκοτεινά σπήλαια. Ο κ. Ρίταλακ ανατρέχει στα συγγράμματα των πρώτων Ελλήνων ιστορικών μέσα από τα οποία γίνεται φανερό ότι «οι θρησκευτικοί χώροι προηγούνταν της ανέγερσης ναών για πολλούς αιώνες με υπαίθριες τελετές οι οποίες οδήγησαν στην κατασκευή ναών, ξύλινων αρχικώς, που στη συνέχεια αντικαταστάθηκαν από μαρμάρινους, αναδεικνύοντας τον πλούτο και το κύρος των πόλεων της Κλασικής Εποχής» όπως λέει.


Οι αρχαίοι Έλληνες όμως χρησιμοποιούσαν και τα φυσικά φαινόμενα προκειμένου να ενισχύσουν τις πνευματικές τους εμπειρίες. Είναι γνωστό έτσι ότι ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς ήταν ιδρυμένος «επάνω σε ρήγμα του εδάφους από όπου αναδύονταν ατμοί υδρογονανθράκωνπου ήταν σε θέση να φέρουν σε κατάσταση ύπνωσης την Πυθία, ιέρεια του Απόλλωνα», όπως υπενθυμίζει. Ομοίως διατηρημένα απολιθώματα αμμωνίτου στον περίβολο του ιερού του Απόλλωνα, της Αρτεμης και του Ασκληπιού στην Επίδαυρο δημιουργούν το σχήμα φιδιού υπενθυμίζοντας στους πιστούς ότι η ίαση θα επιτυγχανόταν κατά τη διάρκεια της «εγκοίμησης» από τον θεό μεταμορφωμένο σε όφι.


πηγή: tovima

ΤΟ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟ ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΠΛΟΥΤΩΝΑ ΣΤΟ ΟΡΟΣ ΜΙΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

$
0
0
Όρος Μίνθη: Τα θεμέλια 8χ8 που αποδίδονται σε μεγάλο Προϊστορικό Ιερό, του Πλούτωνα

Ο Βυζαντινός ναϊσκος του προφήτη Ηλεία που έχει χτιστεί πάνω στο πανάρχαιο ιερό

Στην κορυφή του όρους Μίνθης (υψομ.1221 μ.) ανακαλύφθηκαν, από κλιμάκιο του Γερμανικό Αρχαιολογικού Ινστιτούτου το 2010, τα θεμέλια ενός αρκετά μεγάλο κτίσματος, 8x8 μέτρων. Πρόκειται για μεγάλο βωμό ή Ιερό που από την λιθοδομή κατατάσσεται στους Προϊστορικούς χρόνους. Μέρος του Ιερού καλύπτεται από τα ερείπια ενός μικρού Βυζαντινού ναϊσκου, του "προφήτη"Ηλία.

Οι Γερμανοί αναφέρουν ότι κεραμικά ή άλλα ευρήματα δεν βρέθηκαν που να μπορούσαν να βοηθήσουν στην ακριβέστερη χρονολόγηση του προϊστορικού Ιερού.

Βάση λοιπόν των περιγραφών του Στράβωνα, των τοπωνυμίων που διατηρούνται μέχρι σήμερα αλλά και την ύπαρξη του Προϊστορικό Νεκρομαντείο σε κοντινή απόσταση είναι πάρα πολύ πιθανόν το "Ιερό Κορυφής"στό όρος της Μίνθης να είναι το περίφημο Ιερό του Θεού Άδη- Πλούτωνα.

Ιστορία - Μυθολογία της Μίνθης

Το όνομα Μίνθη το βουνό το πήρε από τη νύμφη Μίνθη, κόρη του Κωκυτού. Σύμφωνα με τη μυθολογία. η Μίνθη ήταν όμορφη και γύριζε στους δρυμούς του βουνού αυτού. Εκεί την είδε κάποια μέρα ο Πλούτωνας, ο θεός του Αδη, την αγάπησε παράφορα και την έκαμε ερωμένη του. Η Περσεφόνη, η γυναίκα του όταν το αντιλήφθηκε αυτό παραπονέθηκε στη μάνα της την Δήμητρα, τη θεά της γεωργίας η οποία την μεταμόρφωσε εις "κηπαίαν"Μίνθη, ένα αρωματικό φυτό της οικογένειας των χειλανθών που φυτρώνει εδώ και χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική. Ο περιηγητής Στράβωνας που πέρασε από την περιοχή το 175 μ.Χ αναφέρει τα εξής σε μετάφραση: Ανατολική του Πύλου είναι ένα βουνό με το όνομα Μίνθη, που ο μύθος λέει ότι ήταν παλλακίδα του Αδη και πατήθηκε από την κόρη, οπότε μεταβλήθηκε στη μίνθη του κήπου, αυτοί που λένε μερικοί δυόσμο". Ο Στράβωνας δίνει και άλλες πληροφορίες: Αναφέρει ότι στο βουνό αυτό υπήρχε ναός του Αδη, άλσος αφιερωμένο στη Δήμητρα και ιερό του Μακιστίου Ηρακλή. Οι αρχαιολόγοι μέχρι σήμερα δε μπόρεσαν να ανοίξουν την καρδιά της Μίνθης για να επαληθευτεί η μαρτυρία του περιηγητή.

πηγή: aristomenismessinios

ΑΙΣΘΗΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ - Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΑΣΗ

$
0
0


Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε την έννοια της ύλης που συναντάμε στα Φιλοσοφικά μας κέιμενα από την έννοια της ύλης που έχουμε σχηματίσει σήμερα.

Ουσιαστικά η χρήση της έννοιας "Υλη" (που ειρήσθω εν παρόδω σημαίνει Ξύλο) ξεκινά από τον Αριστοτέλη και χρησιμοποιήθηκε με την έννοια της Πρώτης Υλης.

Σαν παράδειγμα δημιουργού, οι Φιλόσοφοι μας χρησιμοποίησαν κάποιον τεχνίτη :ξυλουργόμεταλλουργό ή λιθοξόο. Ετσι σαν πρώτη ύλη για να περιγράψουν τι παίρνει κάποιος δημιουργός για να δημιουργήσει χρησιμοποίησαν αντίστοιχα την πρώτη ύλη που χρησιμοποιεί ο τεχνίτης το οποίο χρησιμοποίησαν για σύμβολο.


Ετσι, αν χρησιμοποίησαν το σύμβολο του ξυλουργού τότε πρώτη ύλη θα ήταν τοξύλο (Υλη) , αν χρησιμοποίησαν τον μεταλλουργό το μέταλλο και αν χρησιμοποίησαν τον λιθοξόο, τον λίθο.
Καθιερώθηκε λοιπόν σαν Πρώτη ύλη να χρησιμοποιείται ο "τεχνικός όροςΥλη.

Υλη επίσης χρησιμοποιείται για να περιγραφεί η θεία ουσία η οποία έχει αποκτήσει μορφή και είναι αισθητή από τις ανθρώπινες αισθήσεις. Ετσι Υλη με αυτήν την έννοια, δεν θα συναντήσουμε στον Υπερ-αισθητό κόσμο (μιας και εκεί δεν υπάρχουν μορφές). Αν την συναντήσουμε, τότε θα έχει την έννοια της Πρώτης Υλης.

Γενικά Υλη είναι κάθε υπόστρωμα το οποίο χρησιμεύει για να δεχτεί την δημιουργική δράση κάποιου.

Ετσι λοιπόν όταν αναφέρεται ότι ο Πλάτων είναι Ιδεαλιστής ενώ άλλοι Φιλόσοφοι είναι Υλιστές, πρέπει να έχουμε ξεκάθαρα στο μυαλό μας τι εννοούμε.

Ο Πλάτων είναι Ιδεαλιστής με την έννοια ότι χρησιμοποιεί την έννοια της Ιδέας ( Αρχετύπου ) μέσω της οποίας δημιουργούνται τα αισθητά πράγματα. Η Ιδέα όμως δεν είναι κάτι μαγικό, είναι θεία ουσία η οποία είναι υψίστης καθαρότητας.


Αυτή η Ιδέα με τον μηχανισμό που αναφέραμε ήδη, αποτυπώνεται στην παχύτατη θεία ουσία η οποία υπάρχει στον Αισθητό Κόσμο και την οποία λέμε Υλη και τις δίνει μορφές.


Συνεπώς τόσο η Ιδέα όσο και η Υλη είναι θεία ουσία, διαφορετικών πυκνοτήτων θα μπορούσαμε να πούμε. Λόγω της πυκνότητας της αυτής, η θεία ουσία σαν Υλη είναι αισθητή από τις ανθρώπινες αισθήσεις, ενώ η Ιδέα δεν είναι.

Για αυτό και συναντάμε στα κείμενα μας την αναφορά σε άυλο και υλικό, με την έννοια ότι με άυλο αναφερόμαστε στην θεία ουσία που δεν είναι αισθητή από εμάς και σε υλικό σε αυτήν που είναι αισθητή από τις ανθρώπινες αισθήσεις.


πηγή:empedotimos.blogspot.gr

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΖΗΝ (Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ)

$
0
0


Η Φιλοσοφική Ψυχολογία είναι εξέλιξη και η συνέχεια της Υπαρξιακής Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας, ενώ τα θεμέλιά της έχουν ως βάσεις τις Ελληνικές Φιλοσοφικές Σχολές της Αρχαιότητας και το Σωκρατικό "Γνώθι Σ'αυτόν" 


Εισαγωγή
  Η Φιλοσοφική Ψυχολογία είναι σήμερα το πλέον σύγχρονο (και ταυτόχρονα το πιο παλιό) ρεύμα ψυχολογίας το οποίο γιγαντώνεται τα τελευταία χρόνια συνεχώς σε ολόκληρο το δυτικό κόσμο. Αυτό, διαπιστώνοντας την αναποτελεσματικότητα των μέχρι τώρα ψυχολογικών απόψεων στην επίτευξη μιας σταθερής και συνεχώς ανερχόμενης ποιότητας ζωής και αυτοπραγμάτωσης στη ζωή του ανθρώπου, αποτελεί παγκοσμίως εδώ και μια τριακονταετία περίπου τη σαφή “στροφή” της εφαρμοσμένης ψυχολογίας προς τις “ρίζες” της, που είναι ρίζες και κάθε σύγχρονου επιστημονικού κλάδου, τη Φιλοσοφία.
Όταν αναφερόμαστε δε εδώ στη Φιλοσοφία, εννοούμε τις μεγάλες φιλοσοφικές απόψεις (σχολές) οι οποίες εμφανίστηκαν πάνω στη γη. Ιδιαίτερα δε για τον ελληνικό χώρο, εννοούμε κυρίως τις ολοκληρωμένες απόψεις όχι μόνο για τον άνθρωπο (φύση, δομή, λειτουργία και παθογένεση αυτού) αλλά και για το φυσικό περιβάλλον στο οποίο αυτός γεννιέται και ζει, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Ηράκλειτου, των πρακτικών και πάντα σύγχρονων Στωικών φιλοσόφων κ.α. οι οποίες άνθισαν στη μοναδική κλασσική Ελληνική Εποχή.
    Η σύγχρονη φιλοσοφική ψυχολογία και ψυχοθεραπεία αποτελεί εξέλιξη και συνέχεια της Υπαρξιακής ψυχολογίας και ψυχοθεραπείας. Αυτή, μαζί με άλλες απόψεις στο χώρο της ανθρωπιστικής ψυχολογίας, απετέλεσε την αντίδραση στις κυριαρχούσες μέχρι τότε σχολές ψυχολογίας, τη Ψυχανάλυση και το Συμπεριφορισμό.
    Οι παραπάνω απόψεις, παρά τις συνεχείς βελτιώσεις και προσαρμογές που υπέστησαν μέχρι σήμερα προκειμένου να κρατηθούν στη ζωή, εξακολουθούν να “βλέπουν” τον άνθρωπο να διέπεται και να διαμορφώνει τη συμπεριφορά του και γενικά τη ζωή του κατά κύριο λόγο κάτω από μηχανιστικές και ενστικτώδεις παρορμήσεις. Η “θεραπεία” συγκεκριμένα στη ψυχανάλυση επιδιώκεται όχι μετά από συνειδητή δράση του ίδιου του ατόμου κάτω από την καθοδήγηση του θεραπευτή στο παρόν αλλά εμφανίζεται (αν εμφανιστεί) μετά από μακρόχρονη και επίπονη ανίχνευση του θεραπευτή στο χαώδες παρελθόν (υποσυνείδητο και ασυνείδητο), όχι μόνο το ατομικό αλλά και το κοινωνικό και το φυλετικό και το παγκόσμιο...
Α' ΜΕΡΟΣ
Θα μπορούσαμε να πούμε γενικά ότι η φιλοσοφική συμβουλευτική, όπως έχει αυτή διαμορφωθεί σήμερα στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, δεν είναι ψυχολογική ή ψυχιατρική συμβουλευτική ή ψυχοθεραπεία. Η φιλοσοφική συμβουλευτική (φ.σ.) είναι η εφαρμογή φιλοσοφικής συλλογιστικής, νοητικής ανάλυσης και λογικής στα προσωπικά διλήμματα, ηθικά προβλήματα και ανησυχίες που αντιμετωπίζουν καθημερινά τα άτομα.
Τι είδους όμως προβλήματα;
Ενδεχομένως, πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στη ζωή, σύμφωνα με τη ψυχαναλυτική ψυχολογία και ψυχοθεραπεία,  μπορούν να ανιχνευθούν σε ψυχολογικά τραύματα που δημιουργήθηκαν στην παιδική ηλικία και αντιμετωπίζονται με ψυχοθεραπεία ή με φαρμακευτική αγωγή.
Παρ΄ όλ΄ αυτά όμως υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός προβλημάτων που είναι δύσκολο να οριστούν από την ακαδημαϊκή ψυχοπαθολογία και ως εκ τούτου είναι εξ ίσου δύσκολο ν” αντιμετωπιστούν και να λυθούν.
Αυτά τα προβλήματα τελικά εμφανίζονται περισσότερο να είναι ενσωματωμένα στη γενική νοοτροπία του ατόμου παρά σαν ψυχολογικά. Συχνά εμφανίζονται στα πλαίσια γεγονότων της ζωής μας το νόημα των οποίων δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως.
Θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να αναφέρουμε μερικά τέτοια όπως:
-προβλήματα γάμου και γενικά διαπροσωπικών σχέσεων
-δυσκολίες σχετικά με την καριέρα
-ηθικά, συναισθηματικά ή θρησκευτικά προβλήματα και διλήμματα
-γέννηση ανάπηρου παιδιού ή αιφνίδια εμφάνιση σοβαρού ατυχήματος σε μέλος της οικογένειας
-αλλαγή στη σεξουαλική ορμή (ενδιαφέρον) του ίδιου ή του παρτενέρ
-έλλειψη ενδιαφέροντος να γίνει κάποιος γονέας
-έλλειψη γενικά ενδιαφέροντος για τη ζωή κ.α.
Η δουλειά του φιλοσοφικού συμβούλου είναι να εξασφαλίσει τα «νοητικά εργαλεία» που χρειάζεται κάποιος για να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του. Βοηθάει δηλαδή στο να συνειδητοποιήσει ο ενδιαφερόμενος τις λάθος αξίες, τοποθετήσεις, ανασφάλειες και φόβους  που έχουν μπει  εν αγνοία του και έχει υιοθετήσει γενικά στη ζωή του στις οποίες οφείλονται τα προβλήματά του. Ταυτόχρονα δε να «δει» καθαρά τις   σωστές γι΄ αυτόν θέσεις, τοποθετήσεις κλπ.
Ο στόχος του φ. σ.  είναι να σε βοηθήσει να φτάσεις στην αυτοκατανόηση και αυτογνωσία καλλιεργώντας παράλληλα το μυαλό και καθιστώντας δυνατή την ανανεωμένη πνευματική και  ψυχική ανάπτυξη.
Οι φ. σ. γνωρίζουν πως η πλειοψηφία των ανθρώπων είναι ικανοί να λύσουν τα περισσότερα  από τα καθημερινά τους προβλήματα είτε μόνοι τους είτε με τη βοήθεια καλών φίλων. Πολλές φορές όμως τα προβλήματα γίνονται πολύπλοκα (όχι βέβαια από μόνα τους αλλά από δικές μας λανθασμένες θέσεις και αντιδράσεις) και, για παράδειγμα, βλέπουμε κάποιες αξίες μας να έρχονται σε σύγκρουση, γεγονότα να αλλοιώνονται, οι σχέσεις μας με κάποια πρόσωπα να εγκλωβίζονται σε φαύλους κύκλους, η λύση κάποιου προβλήματος να χάνεται, η ζωή μας να φαίνεται ξαφνικά ασήμαντη κλπ. Τότε είναι που ένας εκπαιδευμένος φ. σ. μπορεί να βοηθήσει.
Ο φ. σ. δουλεύει γενικά με άτομα που το μυαλό τους είναι υγιές αλλά η σκέψη τους είναι μπερδεμένη ή μπλοκαρισμένη.
Ο φ. σ. γνωρίζει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν με πολλές ανεξερεύνητες, ανεξέλεγκτες και αυθαίρετες υποθέσεις και αξίες οι οποίες, αναπόφευκτα, επηρεάζουν τη σκέψη και στη συνέχεια τη ζωή και τη συμπεριφορά μας. Δέχεται επίσης ότι η σκέψη του ανθρώπου είναι επηρεασμένη από τις εμπειρίες της παιδικής ζωής του. Όχι όμως ότι είναι καθορισμένη.
Στόχος της δουλειάς ενός φ. σ. δεν είναι μόνο το να λύσει (φωτίσει) ένα πρόβλημα ενός ατόμου που ζητάει τη βοήθειά του και μετά να τον αφήσει. Ο φ. σ. μετά τη λύση του προβλήματος εκπαιδεύει το άτομο σε τρόπο ώστε, όταν τύχει και ξαναπαρουσιαστεί το ίδιο ή κάποιο άλλο παρεμφερές πρόβλημα, να είναι σε θέση  μόνο του να το αντιμετωπίσει.
Παράλληλα δε ο φ. σ. ασχολείται και με την ανακούφιση και την πρόληψη των προβλημάτων. Μ΄ αυτό τον τρόπο προλαβαίνει και αντιμετωπίζει και το δευτερογενές αλλά εξ ίσου σημαντικό πρόβλημα της εξάρτησης που δημιουργείται πολύ συχνά μεταξύ των «ασθενών» και των θεραπευτών τους.
Πολλοί φ. σ. διστάζουν να αποκαλέσουν τη φιλοσοφική θεραπευτική «θεραπεία». Και αυτό γιατί ο φ. σ., σε αντίθεση με τον ψυχοθεραπευτικό κώδικα και πρακτική, δεν κάνει διαγνώσεις σύμφωνα με κάποια αντικειμενικά κανονιστικά πρότυπα (normes) ως προς το «φυσιολογικό » και το «παθολογικό», τη ψυχική και την πνευματική υγεία. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τελικά η φ. σ. δεν είναι «θεραπευτική» με τη γενική έννοια.
Ο Wittgenstein θεωρούσε ότι η φιλοσοφία έχει και μία πρακτική χρήση στο «να λύνει κόμπους της σκέψης μας» γι΄ αυτό τη θεωρούσε «θεραπεία της πνευματικής αρρώστιας».
Για να αναλάβουν μία τέτοια εξερεύνηση, κάποιοι φ. σ. προτιμούν να χρησιμοποιούν τις θέσεις και απόψεις ενός συγκεκριμένου φιλόσοφου ή μιας συγκεκριμένης φιλοσοφικής χολής. Οι περισσότεροι υιοθετούν μια πιο πλουραλιστική προσέγγιση περισσότερων φιλοσοφικών απόψεων, ανάλογα με το συγκεκριμένο πρόβλημα και την προσωπικότητα του ατόμου που ζητάει τη βοήθειά τους.
Το «κλειδί» στη φ. σ. είναι ο πελατοκεντρικός και ανοικτός τρόπος της δουλειάς τουςη οποία δεν καθοδηγεί τη σκέψη των ανθρώπων ώστε να τους κάνει να αποδεχτούν ως «αλήθεια» τη συγκεκριμένη φιλοσοφική άποψη. Η πρόθεση του φ. σ. είναι να βοηθήσει τον άνθρωπο που έχει απέναντί του να φτάσει οπωσδήποτε στον λογικό και ηθικά αποδεκτό στόχο που ο ίδιος έχει βάλει στον εαυτό του.
Για τον φ. σ. η φιλοσοφία δεν είναι απλά η μεταφορά μιας ποσότητας γνώσης. Είναι ηενέργεια του να βελτιώνει κανείς διαρκώς τη γνώση του εαυτού του μέσω της δια-λογικής συζήτησης.
Τι μπορεί να περιμένει κανείς από ένα φιλοσοφικό σύμβουλο:
-πλήρη εχεμύθεια
-ένα ασφαλές πλαίσιο αμοιβαίου σεβασμού και εμπιστοσύνης
-να δουλεύει μαζί σου, καθώς σε βοηθάει να ξεκαθαρίσεις τις αμφιβολίες, τους φόβους σου και τις λανθασμένες αντιδράσεις και τοποθετήσεις σου, μόνο με το διάλογο. Στη φιλοσοφία και συγκεκριμένα στη φιλοσοφική ψυχολογία δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο από τη συζήτηση, την αμφιβολία ή την απορία.
-να περιμένεις να δεχτείς αμερόληπτα σχόλια και λογικο-φιλοσοφικές θέσεις και απόψεις οι οποίες θα σε βοηθήσουν να λύσεις τα προσωπικά σου προβλήματα και διλήμματα καθώς επίσης θα σε βοηθήσουν στο να μάθεις να παίρνεις πιο ορθολογικές  αποφάσεις στο μέλλον.
Τι δεν πρέπει να περιμένει κανείς από τον φιλοσοφικό σύμβουλο:
- να κάνει κρίσεις για σένα και την κατάστασή σου καθώς και για οποιονδήποτε άλλον που έχει κάποια σχέση με σένα.
- να έχει έτοιμες λύσεις (συνταγές) για τα θέματα που τον απασχολούν στη ζωή του. Ο φ. σ. δέχεται ότι ο καθένας είναι μοναδικός, με δική του μοναδική προσωπικότητα. Ως εκ τούτου μόνο ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος μπορεί να γνωρίσει πλήρως το πρόβλημά του καθώς και τη λύση του. Η βοήθεια του φ. σ. είναι να βοηθήσει ακριβώς τον ενδιαφερόμενο σ΄ αυτήν ακριβώς τη διαδικασία.
-µε την έννοια αυτή δεν πρέπει να ενδιαφέρεται να μάθει για τα υιοθετημένα πιστεύω και την ιδεολογία του φ. σ. Ο φιλοσοφικός σύμβουλος είναι εκεί για να σε βοηθήσει να λύσεις τα προβλήματα που βλέπεις ότι έχεις  και τα οποία υποβαθμίζουν την ποιότητα της ζωή σου. Δεν είναι για να σε πείσει ότι οι ιδέες του και οι πεποιθήσεις του είναι σωστότερες από τις δικές σου.
-να μην περιμένεις να σου γράψει φάρμακα ή να διαγνώσει ψυχιατρική νόσο.
Η σύγχρονη φιλοσοφική συμβουλευτική εμφανίστηκε στην Κολωνία της Γερμανίας το 1981 με τον Gerb AchenbachΓρήγορα αυτή επεκτάθηκε στις Κάτω Χώρες, τον Καναδά, τη Νορβηγία, την Αυστρία, τη Γαλλία, την Ελβετία, το Ισραήλ, τη Μ. Βρετανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και φυσικά στις ΗΠΑ  όπου, όπως ήταν αναμενόμενο, απέκτησε τεράστιες διαστάσεις.
Ενδεικτικά σχόλια ατόμων που ήρθαν σ΄ επαφή με τη φιλοσοφική συμβουλευτική:
-Η ζωή δεν είχε κανένα νόημα. Δεν ήξερα γιατί έπρεπε να ζω και να αγωνίζομαι στη ζωή μου…
-Ένοιωθα διαρκώς ένοχος. Κοίταζα στον καθρέπτη και δεν αναγνώριζα τον εαυτό μου. Δεν μου άρεσε αυτό που ήμουν…
-Δεν μπόρεσα να καταλάβω ποτέ γιατί χώρισα με τη γυναίκα μου. Μακάρι να μπορούσα να την κάνω να γυρίσει πίσω ξανά. Ήθελα να την κάνω να με αγαπήσει ξανά αλλά δεν ήξερα πώς…
-Αγαπούσα πολύ την οικογένειά μου αλλά ήθελα να διατηρώ ταυτόχρονα την προσωπικότητά μου. Ήθελα να είμαι ο εαυτός μου…
- Οι άνθρωποι γύρω μου με έβλεπαν πάντα σαν αντικείμενο εκμετάλλευσης. Ήμουν πάντα εκεί για να τους καλύπτω τις ανάγκες τους, κανείς όμως δεν ενδιαφέρθηκε αν είχα κι’  εγώ ποτέ κάποιο πρόβλημα…
-Αγαπάω τη γυναίκα μου, με ελκύουν όμως και άλλες γυναίκες. Ένοιωθα άπιστος…
-Πάντα ήξερα μέσα μου ότι ήμουν ομοφυλόφιλος αλλά δεν ήθελα (ή δεν άντεχα) να το παραδεχτώ. δεν το έχω πει ακόμα στην οικογένειά μου και στους φίλους μου.  Δεν μπορούσα όμως να νοιώθω συνέχεια αυτή την ενοχή…
-Κανείς ποτέ δεν με άκουγε και ενδιαφερόταν για τη γνώμη μου…
-Ο άντρας μου πέθανε. Αναρωτιέμαι ποιος ο λόγος να συνεχίσω  να ζω…
-Είμαι έγκυος όμως δεν θέλω άλλο παιδί. Όμως δεν μου πάει να κάνω έκτρωση. Δεν ξέρω τι να κάνω…
-Η γυναίκα μου είπε πως είχε μία σχέση. Με ενόχλησε πολύ. δεν θέλω όμως και να τη χωρίσω. Δεν ξέρω τι να κάνω…
Β'ΜΕΡΟΣ
Η Φιλοσοφία ήταν πάντα μία “ελιτίστικη” πνευματική δραστηριότητα του ανθρώπου η οποία χαρακτηριζόταν από τη λογική (διανοητική) έρευνα της Αλήθειας.
Στην άλλη πλευρά βρίσκεται η Θρησκεία, μία ανάλογη με τη Φιλοσοφία αρχετυπική πνευματική δραστηριότητα και ανάγκη του ανθρώπου, η οποία όμως απευθυνόταν στο σύνολο των ανθρώπων και η οποία χαρακτηρίζεται από την πίστη στον Θεό (στον έναν ή σε πολλούς).
Αντίθετα από ότι πιστεύουν οι περισσότεροι, η φιλοσοφία δεν είναι μόνο μία αφηρημένη και θεωρητική έρευνα της Αλήθειας. Μία δηλαδή έρευνα και μελέτη του ανθρώπου για τη φύση του, την προέλευσή του και τον προορισμό του καθώς και για τη φύση του κόσμου, ορατού και αόρατου, που τον περιβάλλει.
Η φιλοσοφία, σε πολλές Σχολές της κλασσικής Ελληνικής εποχής, προχωρεί πολύ πιο πέρα από τις αφηρημένες και θεωρητικές ενασχολήσεις της Λογικής και της Φυσικής, (κατά την προσωκρατική κατά κύριο λόγο περίοδο), οι οποίες στοχεύουν πάντα στην έρευνα της Αλήθειας, και εκφράζει και το τρίτο σκέλος της, την Ηθική.
Με αυτό το σκέλος της διαμορφώνει και εκφράζει συγκεκριμένες πρακτικές οδηγήσεις και εφαρμογές στη ζωή του ανθρώπου. Οδηγήσεις και εφαρμογές οι οποίες, στο βαθμό που εφαρμοστούν σωστά και μπορέσει ο άνθρωπος να εκφράσει στη ζωή του το “ζην κατά φύσιν”, εξασφαλίζουν σ’ αυτόν το “ευ ζην”.  Κύριος εκπρόσωπος, μετά το Σωκράτη, τέτοιας φιλοσοφικής σχολής, με διαχρονική εμβέλεια, αποτελεί η Στωική Διδασκαλία.
Το ρεύμα της Φιλοσοφικής Ψυχολογίας το οποίο γιγαντώνεται τα τελευταία χρόνια συνεχώς σε ολόκληρο το δυτικό κόσμο, διαπιστώνοντας την αναποτελεσματικότητα των μέχρι τώρα ψυχολογικών απόψεων στην επίτευξη μιας σταθερής ποιότητας ζωής και αυτοπραγμάτωσης στη ζωή τού ανθρώπου, στρέφει άμεσα τη ψυχολογία, δηλαδή τη μελέτη και την έρευνα της συμπεριφοράς του ανθρώπου, στις «ρίζες» της, τη Φιλοσοφία. Και όταν αναφερόμαστε εδώ για τη Φιλοσοφία, εννοούμε τις μεγάλες φιλοσοφικές σχολές που άνθισαν στην μοναδική κλασσική Ελληνική Εποχή.
Είναι εξέλιξη και η συνέχεια της Υπαρξιακής Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας. Αυτή, μαζί με άλλες απόψεις στο χώρο της ανθρωπιστικής ψυχολογίας, απετέλεσε την αντίδραση στις κυριαρχούσες μέχρι τότε σχολές ψυχολογίας: τη Ψυχανάλυση και το Συμπεριφορισμό (Behaviorisme). Αυτές οι απόψεις, παρά τις συνεχείς βελτιώσεις και προσαρμογές που υπέστησαν μέχρι σήμερα προκειμένου να κρατηθούν στη ζωή, εξακολουθούν να «βλέπουν» τον άνθρωπο να διέπεται και να διαμορφώνει τη συμπεριφορά του και γενικά τη ζωή του κατά κύριο λόγο κάτω από μηχανιστικές και ενστικτώδεις παρορμήσεις. Η «θεραπεία» εδώ επιδιώκεται όχι μετά από συνειδητή δράση του ίδιου του ατόμου κάτω από την καθοδήγηση του θεραπευτή στο παρόν, αλλά εμφανίζεται (αν εμφανιστεί) μετά από μακρόχρονη και επίπονη ανίχνευση του θεραπευτή στο χαώδες παρελθόν (υποσυνείδητο και ασυνείδητο), όχι μόνο το ατομικό αλλά και το κοινωνικό και το φυλετικό και το παγκόσμιο…
Το ρεύμα αυτό στο χώρο της ψυχολογίας έχει έρθει και στην Ελλάδα εκπροσωπούμενο από την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. Πρόκειται για μία επιστημονική μη κερδοσκοπική οργάνωση που δημιουργήθηκε το 2000.Ο σκοπός της, σύμφωνα με το καταστατικό της είναι η διάδοση στην Ελλάδα της νέας παγκόσμιας τάσης (ρεύματος) στο χώρο της ψυχολογίας. Μία τάση που έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια και η οποία, σκοπεύοντας μέσω της συμβουλευτικής στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των πολλών  προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος, «τολμάει» και στρέφεται για βοήθεια πίσω στις «ρίζες» της, στη «Μητέρα» όλων των επιστημών, στη φιλοσοφία. (Και εδώ νοείται κατά κύριο λόγο η κλασσική ελληνική φιλοσοφία)
Απώτερος σκοπός της Εταιρείας είναι η ουσιαστική αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής του σημερινού ανθρώπου.
Τα περισσότερα και σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σημερινός άνθρωπος ο οποίος ζει σε κοινωνίες «δυτικού» τύπου (κοινωνίες δηλαδή που χαρακτηρίζονται από τονεγωκεντρισμό, τον υπερκαταναλωτισμό και την πρόσκαιρη ευχαρίστηση), είναι κατά κύριο λόγο «υπαρξιακού τύπου». Προβλήματα δηλαδή που σχετίζονται όχι με την επιβίωση αλλά με την ποιότητα της ζωής που ζει. Προβλήματα τα οποία συνδέονται άμεσα ή έμμεσα όχι πλέον με την ανέχεια βασικών αγαθών αλλά, αντίθετα, με το στρες και το άγχος για πρόσκαιρη ευχαρίστηση και απόκτηση περισσότερων και όχι πάντα βασικών και ωφέλιμων αγαθών, πολύ συχνά δε τελείως περιττών ή και βλαβερών, τα οποία πιστεύει ότι θα του βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής του και θα τον οδηγήσουν πλησιέστερα προς την ευδαιμονία.
Μ΄ αυτή την έννοια, η Ε.Ε.Φ.Ψ.& Ψ/θ, μαζί με άλλους φορείς και μεμονωμένους επιστήμονες από το χώρο της ψυχολογίας σ” όλον τον κόσμο, συμπράττει σε μία προσπάθεια «αναβάπτισης» της επιστήμης της ψυχολογίας μέσα στα «νάματα» της  φιλοσοφίας από την οποία ξεπήδησε.
Για την επίτευξη αυτού του σκοπού έχει διαμορφώσει ένα ολοκληρωμένο φιλοσοφικό μοντέλο για τον άνθρωπο, κάτι που ισχύει για πρώτη φορά σ’ αυτή την έκταση στην παγκόσμια ψυχολογική γραμματεία. Ένα μοντέλο και μία κοσμοθεωρία η οποία προσπαθεί να δώσει πλήρεις φιλοσοφικές απαντήσεις σε θεμελιώδη φιλοσοφικά ερωτήματα που απασχολούσαν τον άνθρωπο σε όλη την ιστορία του πάνω στη γη όπως, ποια είναι η φύση του και ο προορισμός του πάνω στη γη κ.α.
Τα στοιχεία για τη δημιουργία της κοσμοθεωρίας αυτής αντλήθηκαν κατά κύριο λόγο από τις απόψεις για τη φύση και τον άνθρωπο της Στωικής Φιλοσοφίας, του τελευταίου μεγάλου «κρίκου» της «φιλοσοφικής αλύσου» της κλασσικής Ελλάδας πριν την έλευση του Χριστιανισμού. Ταυτόχρονα όμως αυτή λαμβάνει υπ” όψη της και όλη τη μέχρι σήμερα επιστημονική εμπειρία των κυριότερων επιστημονικών ψυχολογικών απόψεων για την ερμηνεία της συμπεριφοράς του ανθρώπου.
Η εφαρμοσμένη αυτή ψυχο-φιλοσοφική άποψη δεν περιορίζεται μόνο στην αντιμετώπιση των διαφόρων κοινώς αποδεκτών ψυχολογικών διαταραχών που έχουν καθοριστεί και αντιμετωπίζονται από την πρακτική των κυριότερων ψυχολογικών απόψεων. Η Φ.Ψ. & Ψ/θ προχωράει ακόμα περισσότερο και ασχολείται κυρίως με την αντιμετώπιση των λεγόμενων «ασυμπτωματικών διαταραχών«. Ασχολείται με άλλα λόγια με την προαγωγή της υγείας του ανθρώπου, όπως την εννοεί η εν λόγω άποψη. Με τηφυσιολογική δηλαδή λειτουργία (το «Ζην κατά φύσιν» των Στωικών) σε όλες τις υποστάσεις και πτυχές της ύπαρξής του. Αυτή η κατάσταση, και στο βαθμό που αυτή υπάρχει, αποτελεί για τη Φ.Ψ. & Ψ/θ τις καλύτερες συνθήκες ανάπτυξης και ενδυνάμωσης του «πυρήνα» του ανθρώπου, του καθαυτού ανθρωπίνου όντος, του Εγώ. Αυτή η ανάπτυξη αποτελεί για τη Φ.Ψ. & Ψ/θ τον απώτερο σκοπό ύπαρξης του ανθρώπου, του κάθε ανθρώπου, σ΄ αυτή τη ζωή. Το «Ζην κατά φύσιν» των υποστάσεών του (του σώματος, της ψυχής και του πνεύματός του), αποτελεί την προϋπόθεση για την επίτευξη αυτού του σκοπού, κυριολεκτικά σκοπού ζωής, του ανθρώπου.
Με τα παραπάνω διαπιστώνει κανείς ότι η παρούσα άποψη βρίσκεται και κινείται απόλυτα στο χώρο της επιστήμης της ψυχολογίας. Βασίζεται δε σ’ ένα συγκεκριμένο ολοκληρωμένο μοντέλο που αναφέρεται στη δομή, τη λειτουργία, την παθογένεση και τη θεραπευτική αντιμετώπιση σε αιτιατό επίπεδο των  διαταραχών του ανθρώπινου οργανισμού.
Η κύρια διαφοροποίησή του ρεύματος της φιλοσοφικής συμβουλευτικής, όπως αυτό εκφράζεται από την  «Ελληνική Εταιρεία Φιλοσοφικής Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας, από τους  αντίστοιχους φορείς και εκφράσεις του «εξωτερικού», και ιδίως στις ΗΠΑ, είναι ότι οι εκτός ελληνικού χώρου φ. σ. είναι κατά κανόνα Καθηγητές Φιλοσοφίας και γενικά καλοί γνώστες της κλασσικής αλλά και της νεώτερης φιλοσοφίας. Αντίθετα, στα καθ’ ημάς,οι φ. σ. δουλεύουν «πατώντας» πάνω σ’ ένα συγκεκριμένο ψυχο-φιλοσοφικό μοντέλο για τον άνθρωπο (φύση, δομή, λειτουργία, παθογένεση και ψ/θεραπευτική αντιμετώπισή του) το οποίο έχει διαμορφωθεί και εκφράζεται από την Ε.Ε.Φ.Ψ. & Ψ/θ. Αυτό έχει προέλθει από τη συνάντηση της Υπαρξιακής Ψυχολογίας και Ψ/θεραπείας, της πλέον ανθρώπινης ψυχολογικής Σχολής, της Γνωσιακής μεθοδολογίας και της άποψης τηςΣτωικής Φιλοσοφίας –κυρίως- για τη Φύση και τον Άνθρωπο.
Οι ομάδες αυτογνωσίας της «Ελληνικής Εταιρείας Φιλοσοφικής Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας» απευθύνονται σε γονείς, ζευγάρια, νέους και γενικά σε κάθε άτομο που θέλει να αναβαθμίσει την ποιότητα επικοινωνίας με ανθρώπους με τους οποίους συμβιώνει, (τους λεγόμενους «δικούς μας«) μέσω της καλύτερης γνώσης και επικοινωνίας με τον εαυτό μας.
Είναι κοινή πεποίθηση ότι το υπ” αριθμόν 1 πρόβλημα της οικογένειας σήμερα όπως και της κοινωνίας γενικότερα, (και όχι μόνο της Ελληνικής), είναι η ανυπαρξία ουσιαστικήςεπικοινωνίας μεταξύ των μελών της. Πρόβλημα το οποίο, αν και κρύβεται καλά πίσω από τους τοίχους του σπιτιού τής κάθε οικογένειας, εκδηλώνεται εν τούτοις  καθαρά τόσο στην ποιότητα της ζωής που ζει και νοιώθει μέσα του το κάθε μέλος της όσο και στην ποιότητα των μεταξύ τους σχέσεων. Εκδηλώνεται ακόμα και στις διάφορες δραστηριότητες στις οποίες δραστηριοποιείται και εκφράζεται το κάθε μέλος εκτός σπιτιού, (τα παιδιά στο σχολείο τους και στις παρέες  τους και οι γονείς στον επαγγελματικό χώρο και στις κοινωνικές τους συναναστροφές).
Για τη Φιλοσοφική ψυχολογία και Ψ/θεραπεία θεωρείται αυτονόητο  ότι, η ουσιαστική επικοινωνία με τους άλλους περνάει απαραίτητα μέσα από την ουσιαστική επικοινωνία με τον εαυτό μας. Και αυτή, η δεύτερη επικοινωνία, προϋποθέτει απαραίτητα την ουσιαστική γνώση του εαυτού μας (αυτοσυνείδηση).
Γιατί άραγε, για παράδειγμα, να θεωρείται δεδομένο ότι ένας γονέας είναι πάντοτε σε θέση να καταλαβαίνει και να έχει πραγματική επαφή (αμφίδρομη θετική και δημιουργική επικοινωνία) με τα παιδιά του; Μήπως επειδή και μόνο τα γέννησε και ζουν μαζί από την αρχή;
Για τον ισχυριζόμενο κάτι τέτοιο, η πραγματικότητα που ζουν καθημερινά τόσο οι γονείς όσο και τα παιδιά, τον διαψεύδει πλήρως.
Όταν ένα ζευγάρι, υπακούοντας στον πανίσχυρο νόμο της διαιώνισης του είδους, όπως αυτός εκφράζεται στον άνθρωπο, γεννάει έναν άλλον άνθρωπο και αναλαμβάνει την υποχρέωση να του συμπαρασταθεί και να τον βοηθήσει μέχρι αυτός να αναπτυχθεί (ωριμάσει) ψυχοβιολογικά, δεν σημαίνει καθόλου ότι είναι αναγκαστικά και σε θέση να γνωρίζει και την ιδιαίτερη προσωπικότητά του και τις ιδιαίτερες ανάγκες του.
Εφόσον, επομένως, αγνοεί κατ” ουσία ένας γονέας τον άνθρωπο που γέννησε, οφείλει να τον γνωρίσει.
Πώς όμως είναι δυνατό να γνωρίσει κάποιος πραγματικά έναν άλλον άνθρωπο, είτε τον γέννησε είτε όχι, αν αγνοεί ουσιαστικά τον ίδιο του τον εαυτό;
Με τα παραπάνω, εννοούμε την αναγκαιότητα της γνώσης των πραγματικά δικών μου στοιχείων που συνθέτουν τη δική μου ιδιαίτερη Προσωπικότητα και όχι την εξωτερική (κοινωνική, κοσμική) συμπεριφορά, (νοοτροπία, τρόπο ζωής, αντιδράσεις) που έχω διαμορφώσει ζώντας σ” ένα συγκεκριμένο περιβάλλον.
Τα παραπάνω συνθέτουν ακριβώς την έννοια της αυτογνωσίας όπως αυτή νοείται εδώ.
Όταν, επομένως, πιστεύει και λέει κάποιος ότι, «γνωρίζω και, επομένως, επικοινωνώ με το παιδί μου» ή «γνωρίζω και, επομένως, επικοινωνώ με τον (τη) σύζυγό μου κλπ.»,έχοντας διαμορφωμένη μία συμπεριφορά (προσωπικότητα) η οποία έχει ελάχιστα, και αυτά διαστρεβλωμένα, από τα πραγματικά (φυσικά) στοιχεία που συνθέτουν τη μία και μοναδική, τη δική του Προσωπικότητα, η γνώση αυτή προφανώς είναι πολύ σχετική. Είναι δηλαδή υποκειμενική.
Αν δεν απελευθερώσωαποκαλύψω και γνωρίσω αυτά τα φυσικά στοιχεία που συνθέτουν την αληθινή Προσωπικότητά μου, δε γνωρίσω δηλαδή τον πραγματικό(αληθινό) εαυτό μου και  επικοινωνήσω πραγματικά µε αυτόν, δεν είναι δυνατό να γνωρίσω πραγματικά τον άλλον και να επικοινωνήσω επομένως πραγματικά με αυτόν.
Σ” αυτόν ακριβώς το στόχο στοχεύουν τα εν λόγω ομάδες αυτογνωσίας της Ε.Ε.Φ.Ψ. & Ψ/θ..
Επίσης, γιατί να θεωρείται δεδομένη η επικοινωνία δύο ανθρώπων (ζευγαριού ή μη) οι οποίοι, στερούμενοι μιας ουσιαστικής αυτογνωσίας, όπως αυτή εννοείται παραπάνω, αποφάσισαν κάποια στιγμή ότι μπορούν να ζήσουν για πάντα μαζί δημιουργικά και ωφέλιμα και για τους δύο;
Το ζητούμενο και εδώ, όπως και στην πρώτη περίπτωση, είναι η ικανότητα που πρέπει να αναπτύξει ο άνθρωπος να επικοινωνεί με τους άλλους. Μία επικοινωνία με την έννοια του να μπορέσει να δεχτεί, να γνωρίσει και, τελικά, να αγαπήσει τον άλλον.
Και μία δυνατότητα επικοινωνίας με αυτή την έννοια, µόνο η αυτογνωσία μπορεί να του εξασφαλίσει
_______________________
Σημ.1 -Οι περισσότερες από τις παραπάνω πληροφορίες ανήκουν 1) στον MauriceFriedman, Καθηγητή Φιλοσοφίας στο Institut of Dialogical Psychotherapy tου San DiegoUniversity, 2) στον Peter AttertonPh.D in Philosophy from the University of Essex,England, 3) stο La JollaCenter for Philosophical Counseling.), 4) στον Peter Raabe από την Canadian Society for Philosophical ο οποίος έχει πάρει ph.D. στη Φιλοσοφική Συμβουλευτική και 5) στην American Society for PhilosophyCounseling &psychotherapy.
Σημ.2 -Στο τέλος του βιβλίου του Lou Marinoff, Πλάτωνας, όχι Πρόζακ (Plato, not Prozac), που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Λιβάνη, θα βρείτε πλούσια βιβλιογραφία για τη φιλοσοφική συμβουλευτική καθώς και ονόματα Αμερικανών και Ευρωπαίων φιλοσοφικών συμβούλων (ή κλινικών φιλοσόφων) και διευθύνσεις Αμερικανικών και Ευρωπαϊκών Εταιρειών φιλοσοφικής συμβουλευτικής.
-Όλο το θεωρητικο-φιλοσοφικό υπόβαθρο της Φ.Ψ. & Ψ/θ όπως αυτό εκφράζεται κι εφαρμόζεται στην Ελλάδα από την Ελληνική Εταιρεία Φιλοσοφικής Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας, εμπεριέχεται σε δύο βιβλία του Γ. Ρίζου, Δρ ψυχολογίας Παν/μίου Στρασβούργου,, ιδρυτικού μέλους της Εταιρείας: 1) Εισαγωγή στη ψυχολογία του ενιαίου ανθρώπου (εξαντλημένο στα βιβλιοπωλεία), και 2) Εισαγωγή στη φιλοσοφική ψυχολογία και ψυχοθεραπεία, τα οποία αναφέρονται και στην ενδεικτική βιβλιογραφία του παρόντος σημειώματος. Κεντρ. διάθεση: Βιβλιοπωλείο Πύρινος Κόσμος.
Βιβλιογραφία (ενδεικτική)
- Επίκτητου, Εγχειρίδιο, Εκδ. Κάκτος
- Επίκτητου, Διατριβαί, (4 τόμοι), Εκδ. Κάκτος
- .J. Brun, Ο Στωικισμός, Εκδ. Ι. Ζαχαρόπουλου, Σειρά Que sais je?
- J. B. Gourinat, Οι Στωικοί για τη ψυχή, Εκδ. Α. Καρδαμίτσα
- Α. Α. Long Η Ελληνιστική Φιλοσοφία, Εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
- Ζαν Βαλ, Εισαγωγή στις Φιλοσοφίες τον Υπαρξισμού, Εκδ. Δωδώνη
-Lou Marinoff, Πλάτωνας όχι Πρόζακ, Εκδ. Λιβάνη, Αθήνα 200
-Ι. Γ. Δελλή, φιλοσοφική συμβουλευτική, Εκδ. Τυπωθήτω Γ. Δαρδανός, Αθήνα 2005
-Marie de Hennezel, Ο μύχιος θάνατος, Εκδ. KOAN / Synergie, Αθήνα 2007
-Φώτη Αναγνωστόπουλου, Δ. Παπαδάτου, Ψυχολογική προσέγγιση ατόμων με καρκίνο, Εκδ. Φλόγα
-Irving D. Yalom, Όταν έκλαψε ο Νίτσε, Εκδ. ΑΓΡΑ, Αθήνα 2000
-Irving D. Yalom, Στο ντιβάνι, Εκδ. ΑΓΡΑ, Αθήνα 2002
-Irving D. Yalom, Θρησκεία και Ψυχιατρική, Εκδ. ΑΓΡΑ, Αθήνα 2003
-Irving D. Yalom, Το δώρο της ψυχοθεραπείας, Εκδ. ΑΓΡΑ, Αθήνα 2004
-Irving D. Yalom, Η θεραπεία του Σοπενάουερ, Εκδ. ΑΓΡΑ, Αθήνα 2005
-Irving D. Yalom, Στον κήπο του Επίκουρου, Εκδ. ΑΓΡΑ, Αθήνα 2008
-Μάθιου Άλπερ, Ο Θεός στον Εγκέφαλο, Εκδ. ΑΒΓΟ, Αθήνα 2007
-Richard Dawkins, Η περί Θεού αυταπάτη, Εκδ. κάτοπτρο, Αθήνα 2007
- Γ. Ρίζου, Εισαγωγή στη ψυχολογία του ενιαίου ανθρώπου, Αθήνα 1997
- Γ. Ρίζου, Εισαγωγή στη φιλοσοφική ψυχολογία και ψυχοθεραπεία, Αθήνα 2002
-Άλλαν Πέρσυ, «Νίτσε: 99 μαθήματα καθημερινής φιλοσοφίας» Εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2011

πηγή: psychophil.gr

ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

$
0
0

Ο Διόνυσος και οι Ώρες

Η εγκόσμιος δημιουργία είναι για τους Θεούς ένα παιγνίδι!

Τα γεννήματα της νέας δημιουργίας αποκαλούνται παιγνίδια των Θεών και μοιάζουν με τους μύθους - γιατί είναι εικόνες των αληθινών όντων και μετέχουν στα είδη, με τον πιο υποβαθμισμένο τρόπο - ενώ αυτά που λαμβάνουν υπόσταση από τα νοητά είναι νοεράαιώνια και μόνιμα και έχουν κρυμμένη την ουσία τους.

Πρόκλος - Σχόλια στον Τίμαιο Α 127.14-16



Οπως ανεφέρθη σε προηγούμενη ανάρτηση, το γέλιο των Θεών προσδιορίζει την αφθονία ενέργειας που κατευθύνεται προς το Σύμπαν και την αιτία της ευταξίας των εγκοσμίων πραγμάτων.

Ο Ερμείας ερμηνεύει το χωρίο του Ομήρου, στο οποίο οι Θεοί μόλις είδαν τον Ηφαιστο, γέλασαν ασυγκράτητα, ως απεικόνιση της εγκοσμίου δημιουργίας.


Όπερ επί της εγκοσμίου δημιουργίας τοις θεοίς έχει το παίγνιον αυτών
είναι τον πάντα κόσμον, ως και ο ποιητής φησι·
άσβεστος δ’ άρ’ ενώρτο γέλως μακάρεσσι θεοίσιν
ως ίδον Ήφαιστον·
(τουτέστιν, ως ίδον τα δημιουργήματα, ηυφράνθησαν και εγέλασαν), όπερ ουν τοις θεοίς ο κόσμος, τούτο και τω σπουδαίω η περί τάξεως ενέργεια· παιδιά γαρ έοικεν, η δε εν ταις ψυχαίς σπουδή.΄


Ερμείας - Σχόλια στον Φαίδρο 260.22-28


Οπως λοιπόν τα παιγνίδια των Θεών συμβολίζουν την εγκόσμιο δημιουργία, έτσι και στην περίπτωση του Διονύσου - που σύμφωνα με τον μύθο οι Τιτάνες, που είναι τελικά οι "βοηθοί" του στην μερική δημιουργία της οποίας προίσταται, τον κατασπαράσσουν, καθώς εκείνος είναι απασχολημένος να παίζει με κάποια παιγνίδια - τα παιγνίδια αλληγορούν τις διάφορες "λειτουργίες"που αφορούν την μερική δημιουργία.

Τα παιγνίδια με τα οποία έπαιζε ο Διόνυσος, αναφέρονται στα Ορφικά Αποσπάσματα 31 και 34 και ήταν τα εξής : ΑστράγαλοςΜπάλαΣβούραΜήλαΡόμβοςΚαθρέφτης και Τουλούπα Μαλλιού.

Μέχρι στιγμής αναφερθήκαμε στον καθρέφτη, ο οποίος όπως είπαμε συμβολίζει την απαθή ύλη που δέχεται τις εικόνες και τις μορφές οι οποίες αλληγορούνται ως είδωλα.


( Για τον τρόπο "υλοποίησης"των Ιδεών, βλέπε εδώ: http://ellinikoskoinotismos.blogspot.gr/2015/05/blog-post_8.html)

Η απαθής αυτή ύλη είναι η ύλη του λεγόμενου Αστρικού, το οποίο συμπεριφέρεται όπως ακριβώς ένας καθρέφτης. Για περαιτέρω ανάλυση, ο μελετητής παραπέμπεται σε σχετικά βιβλία που περιγράφουν την λειτουργία του Αστρικού πεδίου.

πηγή: empedotimos.blogspot.gr

ΤΑ ΕΦΤΑΡΙΑ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

$
0
0

             Ο αστερισμός του Ωρίωνα


Του Διονύση Σιμόπουλου
Αστροφυσικού και Διευθυντή του Ευγενιδείου Πλανηταρίου

Στις αρχές Οκτωβρίου του 2015 αναβιώνει στη χώρα μας, για μιαν ακόμη φορά, ο θεσμός του «Συμποσίου των 7 Σοφών» αυτή τη φορά με θέμα την Κοσμολογία. Ως γνωστόν οι 7 σοφοί της αρχαίας Ελλάδας ήσαν οι Θαλής ο Μιλήσιος, Βίας ο Πριηνεύς, Κλεόβουλος ο Ρόδιος, Περίανδρος ο Κορίνθιος, Πιττακός ο Μυτιληναίος, Σόλων ο Αθηναίος και Χείλων ο Λακεδαιμόνιος αν και υπάρχουν διαφοροποιήσεις στις διάφορες σχετικές λίστες. Το ίδιο συμβαίνει άλλωστε και στην προκειμένη περίπτωση αφού οι συμμετέχοντες στο  Συμπόσιο του 2015 δεν είναι οι μοναδικοί στην ειδικότητά τους που θα μπορούσαν να περιληφθούν σ'έναν παρόμοιο κατάλογο. Είτε έτσι είτε αλλιώς είναι επίσης γεγονός ότι με την ευκαιρία του Συμποσίου πολλοί αναγνώστες έχουν ήδη αναρωτηθεί σχετικά με τον περίφημο αυτόν αριθμό «επτά» και το γιατί αυτός ο αριθμός είναι τόσο πολύ διαδεδομένος και τόσο προσφιλής από αρχαιοτάτων χρόνων. Γιατί αναμφισβήτητα ο αριθμός αυτός είχε διαχρονικά μιαν ιδιαίτερη «γοητεία» στους ανθρώπους όλων σχεδόν των πολιτισμών και των ηπείρων.

Η απάντηση σ'αυτή την εύλογη ερώτηση είναι βέβαιο ότι θα σας ξαφνιάσει ακόμη περισσότερο, γιατί η ιδιαίτερη σημασία του αριθμού αυτού οφείλεται κατά κύριο λόγο στο γεγονός ότι ανάμεσα στους απλανείς αστέρες του ουράνιου θόλου τα μόνα αντικείμενα που φαίνονταν να μετακινούνται στον ουρανό ήσαν τα εξής επτά: ο Ήλιος, η Σελήνη και οι πέντε ορατοί με γυμνό μάτι πλανήτες (ο Ερμής, η Αφροδίτη, ο Άρης, ο Δίας και ο Κρόνος). Στην ίδια αυτή αντίληψη οφείλεται και η συγκέντρωση επτά ημερών σε μία εβδομάδα, όπως και οι ονομασίες των ημερών που σε πολλές γλώσσες βασίζονται σ'αυτούς τους επτά ορατούς με γυμνό μάτι «πλανήτες αστέρες». Οι κινήσεις των «επτά πλανητών» θεωρούνταν ότι είχαν ξεχωριστή σημασία για τις ζωές των ανθρώπων. Έτσι ταυτίστηκαν με τους θεούς τους, πλασμένοι «κατ'εικόνα και ομοίωση», και με τις ίδιες αδυναμίες και ελαττώματα που είχαν οι άνθρωποι.
Η «παρουσία» του επτά όμως στον ουρανό δεν σταματάει στους πλανήτες αλλά έχει κι άλλους εκπροσώπους όπως είναι και τα επτά κύρια άστρα των Πλειάδων, ένα λαμπερό ανοιχτό σμήνος στην πλάτη του αστερισμού του Ταύρου, που αντιπροσωπεύουν τις επτά αδελφές που κυνηγιόνται από τον Ωρίωνα, και στο οποίο ο λαός μας έχει δώσει το όνομα Πούλια. Οι Πλειάδες ήσαν κόρες της Πλειόνης και του Άτλαντα γι'αυτό ονομάζονταν επίσης και Ατλαντίδες. Με γυμνό μάτι μπορεί κανείς να ξεχωρίσει εύκολα την Αλκυόνη, την Ηλέκτρα, την Μαία, την Ταϋγέτη και την Μερόπη, ενώ η Κελαινώ και η Αστερόπη είναι δυσκολότερα αναγνωρίσιμες. Στην πραγματικότητα ένα μεγάλο τηλεσκόπιο μας αποκαλύπτει ότι οι Πλειάδες είναι πολύ περισσότερες αφού μπορούμε να διακρίνουμε εκατοντάδες γαλαζωπά, νέα και υπέρθερμα άστρα να κολυμπάνε μέσα σ'ένα νεφέλωμα που τα περιβάλλει.
Εκεί κοντά, στην κεφαλή του Ταύρου, βρίσκεται κι άλλο ένα ανοιχτό αστρικό σμήνος, οι Υάδες. Στην αρχαιότητα οι Υάδες ήσαν κι αυτές επτά, αν και τα ονόματα που διασώθηκαν είναι πέντε: Κλαία, Ευδώρα, Κορωνίς, Φαιώ και Φαισύλα. Τα άστρα του σμήνους φαίνονται να σχηματίζουν ένα αναποδογυρισμένο κεφαλαίο «Λ» και βρίσκονται σε απόσταση 130 ετών φωτός από τη Γη. Με βάση σύγχρονους υπολογισμούς το αστρικό σμήνος απομακρύνεται από 'μάς με ταχύτητα 150.000 χιλιομέτρων την ώρα, μ'αυτή την ταχύτητα ένα διαστημόπλοιο θα κάλυπτε την απόσταση Γης-Σελήνης σε λιγότερο από δυόμισι ώρες. Σύμφωνα με την μυθολογία ήσαν κόρες του Άτλαντα και της Αίθρας και αποτελούσαν τις Δωδωνίδες νύμφες στις οποίες ο Δίας είχε εμπιστευθεί την ανατροφή του Βάκχου. Όταν ο Λυκούργος, βασιλιάς ενός λαού που κατοικούσε στις όχθες του Στρυμώνα, τις καταδίωξε και τις έριξε στη θάλασσα, το μεν μωρό κατατρομαγμένο κατέφυγε στην αγκαλιά της Θέτιδας, ενώ οι Υάδες διασώθηκαν από τον Δία ο οποίος τις τοποθέτησε στον ουρανό.
Επί πλέον των ανοιχτών αυτών αστρικών σμηνών στον ουρανό έχουμε επίσης και τα επτά άστρα που σχηματίζουν τον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου αλλά και της Μικρής Άρκτου. Σε παλαιότερες εποχές τα επτά κύρια άστρα της Μικρής Άρκτου θεωρούνταν ότι αντιπροσώπευαν τις Εσπερίδες, τις επτά αδελφές κι αυτές κόρες του Άτλαντα. Σ'αυτή την εκδοχή ο αστερισμός αυτός, μαζί με άλλους γειτονικούς αστερισμούς (όπως τον Ζυγό, τον Βοώτη, την Μεγάλη Άρκτο και τον Δράκο), συνδέεται με τον μύθο για τα «Μήλα των Εσπερίδων», που ήταν ως γνωστόν ένας από τους δώδεκα άθλους του Ηρακλή. Ένα από τα επτά αυτά άστρα της Μικρής Άρκτου είναι ιδιαίτερα σπουδαίο. Πρόκειται για τον Πολικό γύρω από τον οποίο στριφογυρίζουν όλα τα άλλα άστρα. Σ'οποιαδήποτε ώρα της νύχτας, ή και της ημέρας ακόμη (έστω κι αν δεν φαίνεται στα μάτια μας), και σ'οποιαδήποτε εποχή, ο Πολικός λάμπει ακίνητος σχεδόν στην ίδια πάντα θέση σημαδεύοντας με την παρουσία του τον βορρά.
Τα επτά λαμπρότερα άστρα της Μεγάλης Άρκτου ταυτίστηκαν με τους επτά σοφούς της αρχαιότηταςτους επτά κύκνους που έσερναν τον ουράνιο θόλο, και τα επτά βόδια των Ρωμαίων (septem triones), εξ ου και η ονομασία Septentrio που είχαν δώσει οι Λατίνοι στον βορρά. Δύο από τα επτά αυτά άστρα μας πλησιάζουν και τα άλλα πέντε απομακρύνονται από εμάς, ενώ μερικά απ'αυτά αποτελούν μέλη ενός μικρού αστρικού σμήνους. Τα άστρα του σμήνους βρίσκονται σε μια μέση απόσταση 75 ετών φωτός από τη Γη και καταλαμβάνουν μια έκταση 30 επί 18 έτη φωτός. Ο αστερισμός της Μεγάλης Άρκτου είναι τόσο γνωστός σε όλους ώστε δεν χρειάζονται ιδιαίτερες οδηγίες για να αναγνωριστεί εύκολα στο βόρειο νυχτερινό στερέωμα. Επειδή μάλιστα είναι ορατός σε οποιαδήποτε ώρα της νύχτας και σε οποιαδήποτε εποχή μπορεί άνετα να γίνει ο καλύτερος οδηγός μας στην προσπάθεια να μετακινηθούμε εύκολα στην βόρεια ουράνια περιοχή και να επισκεφτούμε έτσι και αρκετούς άλλους αστερισμούς.
Εκτός όμως από τον ουρανό ο αριθμός επτά, ήταν ιδιαίτερα προσφιλής, από την αρχαιότητα και σε άλλες εκφάνσεις της ζωής. Πάρτε για παράδειγμα την Ελληνική μυθολογία που είναι γεμάτη με αναφορές στον περίφημο αυτόν αριθμό. Στο μύθο του Μινώταυρου οι επτά νέοι και οι επτά νέες ήταν το τίμημα που πλήρωνε η Αθήνα προς την Κρήτη του Μίνωα, ενώ ο Όμηρος μας αναφέρει ότι οι αγέλες των βοδιών του Απόλλωνα ήσαν κι αυτές επτά, όπως επτά ήσαν και οι χορδές της λύρας που του χάρισε ο Ερμής. Στον θεό της μουσικής και του Ήλιου οι Σπαρτιάτες έκαναν θυσίες την έβδομη ημέρα κάθε μήνα, ενώ ονομάτιζαν τα νεογέννητα μωρά την έβδομη ημέρα από την γέννησή τους. Η διδασκαλία του Πυθαγόρα θεωρούσε ότι ο αριθμός αυτός ήταν «αμήτωρ» επειδή δεν είναι γινόμενο παραγόντων, και «σύμβολο της τελειότητας» επειδή τον αποτελούσαν οι αριθμοί τρία και τέσσερα που εκπροσωπούν δύο τέλεια σχήματα, το ισόπλευρο τρίγωνο και το τετράγωνο. Αιώνες αργότερα ο Νεύτωνας «είδε» κι αυτός με τη σειρά του επτά χρώματα στο ορατό φάσμα και στο ουράνιο τόξο, αντί για τα πιο εμφανή χρώματα που είναι έξι.
Προεκτάσεις παρόμοιων αντιλήψεων συναντάμε άλλωστε και σε πάρα πολλές άλλες εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στην κοινωνία, τη λογοτεχνία και τη θρησκείαοι επτά νάνοι, τα επτά μέταλλα των αλχημιστών, η επτάφωτος λυχνία, οι επτά ημέρες της Δημιουργίας, οι επτά σφραγίδες και οι επτά σάλπιγγες στην «Αποκάλυψη» του Ιωάννη, ενώ στην Παλαιά Διαθήκη ο αριθμός επτά αναφέρεται 77 φορές! Ακόμη και η Ορθόδοξη Εκκλησία αναγνωρίζει επτά μυστήρια: τον Γάμο, την Βάπτιση, το Ευχέλαιο, την Μετάληψη, την Εξομολόγηση, το Χρίσμα και την ΙερωσύνηΕπτά είναι επίσης και οι αρετές: η ταπεινότητα, η ευσπλαχνία, η αγνότητα, η φιλαλληλία, η επιείκεια, η καλοσύνη και η εργατικότητα. Επίσης επτά ήσαν κι αυτοί που εκστράτευσαν κατά της Θήβας: ο Άδραστος, ο Πολυνείκης, ο Τυδεύς, ο Αμφιάραος, ο Καπανέας, ο Ιππομέδοντας και ο Παρθενοπαίος, ενώ επτά ήσαν και οι ήρωες που την υπερασπίστηκαν: ο Ετεοκλής, ο Πολυφόντας, ο Μελάνιππος, ο Μεγαρέας, ο Ύπερος, ο Λασθένης και ο Άκτορας. Επτά ήσαν επίσης και οι λόφοι που περιέβαλαν την αρχαία Ρώμη, ενώ επτά ήσαν επίσης και οι Εκκλησίες της Αποκάλυψης: της Εφέσου, της Σμύρνης, της Περγάμου, των Θυατείρων, των Σάρδεων, της Φιλαδέλφειας και της Λαοδικείας.
Ακόμη και στη σειρά των μυθιστορημάτων του «Χάρυ Πότερ» ο αριθμός επτά παρουσιάζεται ως ο πιο «μαγικός» από τους αριθμούς, ενώ μεταξύ άλλων επτά είναι τα βιβλία της σειράς, η φοίτηση στη Σχολή των μάγων είναι επταετής και ο Χάρυ Πότερ γεννήθηκε τον Ιούλιο, τον έβδομο μήνα του έτους. Ο άνθρωπος τέλος χρειάζεται επτά ώρες ύπνου, τα ψηφία στους τηλεφωνικούς αριθμούς (μετά τον κωδικό της περιοχής) είναι επτά, η πασχαλίτσα έχει επτά βούλες στην πλάτη της, ενώ το άθροισμα δύο αντίθετων πλευρών σ'ένα ζάρι είναι πάντοτε επτά.
Παρόλα αυτά ο αριθμός επτά δεν σημαδεύει πάντα τα καλότυχα, αφού συνδέεται επίσης και με όσους έχουν «εφτά παπάδων νου», με αυτούς που τους «ζώνουν εφτά φίδια», με τα επτά κακά της μοίρας μας, με τα επτά χρόνια φαγούρας των παντρεμένων, με τα επτά χρόνια γρουσουζιάς, με τον εφτάγλωσσο (=αθυρόστομο), με τα επτά χρόνια της χούντας, καθώς και με τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα: την λαιμαργία, την οκνηρία, την λαγνεία, την αλαζονεία, την οργή, τον φθόνο και την φιλαργυρία.
Και τέλος, ακόμη και τα Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου, ήσαν κι αυτά επτά: η Πυραμίδα του Χέοπα, οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας, το Άγαλμα του Δία στην Ολυμπία, ο Ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο, το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού, ο Κολοσσός της Ρόδου και ο Φάρος της Αλεξάνδρειας. Θαύματα των οποίων η θύμηση και ο θαυμασμός που αισθανόμαστε γι'αυτά ακόμη και σήμερα, μας ανεβάζουν πράγματι στον «έβδομο ουρανό»!
πηγή: Huffingtonpost.gr

Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ ΩΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΡΕΥΜΑ

$
0
0

Γιάννης Νίκου: Μαγικός ρεαλισμός έτσι όπως μας αρέσει
Πίνακας του ζωγράφου Γιάννη Νίκου, ο οποίος αποτυπώνει 
την τεχνοτροπία του μαγικού ρεαλισμού

Ο μαγικός ρεαλισμός αποτελεί μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αφηγηματική τεχνική, η οποία αναιρεί με μοναδικό τρόπο τα σύνορα μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας και χαρακτηρίζεται από μια ισότιμη αποδοχή του καθημερινού και του απίθανου, του συνηθισμένου και του εκπληκτικού. Ο μαγικός ρεαλισμός αναμιγνύει το λυρικό, το μυθικό και φανταστικό με την κατά βάθος διερεύνηση της ανθρώπινης ύπαρξης και την έντονη κοινωνική κριτική.

Ο όρος «μαγικός ρεαλισμός» προέρχεται από τις εικαστικές τέχνες και πιο συγκεκριμένα από τη ζωγραφική. 



Τον επινόησε το 1925 ο Γερμανός τεχνοκριτικός Franz Roh, στην προσπάθειά του να χαρακτηρίσει την τάση ορισμένων Γερμανών εξπρεσιονιστών ζωγράφων (Georg Grosz, Otto Dix, Max Beckmann κ.ά.), οι οποίοι παρουσίαζαν την πραγματικότητα με υπερβολική ακρίβεια και ταυτόχρονα με μια επιθετικότητα και μια ωμότητα, που οδηγούσε στην παραμόρφωση. 




Σε ό,τι αφορά τη λογοτεχνία, η χρήση του όρου είναι πιο πρόσφατη και το περιεχόμενό του κάπως διαφορετικό. Συγκεκριμένα, λέγοντας «μαγικός ρεαλισμός» στη λογοτεχνία, και κυρίως στην πεζογραφία, εννοούμε ένα μίγμα φαντασιακών στοιχείων από τη μια πλευρά, και ρεαλισμού από την άλλη. Μ'άλλα λόγια, στα πεζογραφικά έργα του μαγικού ρεαλισμού, υπάρχουν άφθονα μη ρεαλιστικά στοιχεία, τα οποία προβάλλονται πάνω σ'ένα ρεαλιστικό φόντο.




Μακρινός πρόγονος του μαγικού ρεαλισμού μπορούν να θεωρηθούν τα φανταστικά ή υπερβολικά στοιχεία που συναντάμε σε ορισμένα έργα του ρομαντισμού. Σήμερα, όμως, ο όρος «μαγικός ρεαλισμός» αναφέρεται κυρίως στη λατινο-αμερικανική πεζογραφία, με πιο διάσημο εκπρόσωπο τον μεγάλο Κολομβιανό συγγραφέα Gabriel Garcia Marquez. Το πιο γνωστό μυθιστόρημά του, με τον τίτλο Εκατό χρονιά μοναξιά είναι το πιο χαρακτηριστικό δείγμα μαγικού ρεαλισμού: ο μύθος του έχει υπόβαθρο ρεαλιστικό αλλά συναντάμε πολλά στοιχεία εντελώς εξωπραγματικά: ήρωες με ακαθόριστη ηλικία που φαίνεται να ζουν μέχρι και διακόσια χρόνια, άνθρωποι που ζουν δεμένοι σ'έναν κορμό δέντρου για χρόνια ολόκληρα κτλ. Πέρα από τον Marquez, πολλά στοιχεία μαγικού ρεαλισμού μπορούμε να εντοπίσουμε σε αρκετούς ακόμη πεζογράφους από τη Λατινική Αμερική (Ernesto Sabbato, Mario Vargas Llossa, Carlos Fuentes, Isabelle Allende κ.ά), καθώς και σε αρκετούς Ευρωπαίους, όπως για παράδειγμα στο Γερμανό Günther Grass. Τέλος, σε πιο πρόσφατα χρόνια, μυθιστορήματα όπως το Άρωμα του Patrick Süskind ή το Πάθος της νέας Εύας της Αγγλίδας φεμινίστριας Angela Carter, καταδεικνύουν ίσως την ισχυρή επίδραση που έχει δεχθεί η ευρωπαϊκή πεζογραφία από τη λατινοαμερικανική λογοτεχνία γενικά και το μαγικό ρεαλισμό ειδικότερα. Ακόμη, ένας διάσημος συγγραφέας της εποχής μας που κινείται πολύ κοντά στα όρια του μαγικού ρεαλισμού είναι ο πακιστανικής καταγωγής Salman Rushdie.




Παρόμοιες επιδράσεις μπορούμε ίσως να αναζητήσουμε και στην πρόσφατη νεοελληνική πεζογραφική παραγωγή. Φυσικά, στην περίπτωση αυτή δεν μπορούμε να μιλάμε πραγματικά για «μαγικό ρεαλισμό» αλλά για κάποια δάνεια στοιχεία, τα οποία άλλωστε δε χρησιμοποιούνται πάντοτε με τον πιο επιτυχημένο τρόπο. Σχετικά επιτυχημένη εκμετάλλευση φαντασιακών στοιχείων επάνω σ'έναν κατά τ'άλλα ρεαλιστικό ιστό έχουμε στα μυθιστορήματα Ο υπνοβάτης της Μαργαρίτας Καραπάνου και Με το φως του λύκου επανέρχονται της Ζυράννας Ζατέλη, που μοιάζει αρκετά επηρεασμένη από τον Marquez.


πηγή: tff.gr

Η ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΩΣ ΝΑΡΘΗΚΑΣ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΚΗΝΙΚΟ

$
0
0


Η στάση του αρχαίου σκεπτικισμού είναι χρήσιμη για την αποδόμηση δογματικών τοποθετήσεων που λειτουργούν ως νάρθηκας της σκέψης και αναστέλλουν τη διερεύνηση. Ένα πλαίσιο βεβαιοτήτων είναι χρήσιμο κατά πως φαίνεται (βλ. Παραβάντης 2014) και δεν είναι σωστό να απορρίπτουμε ό,τι μπορεί να μην κατανοούμε. Ωστόσο το θέμα της ιδεολογίας (μη-γνώσης) ως νάρθηκα της σκέψης είναι πολύ σοβαρό, γιατί η σκέψη είναι το βασικό όπλο του ανθρώπινου είδους για την επιβίωση. Ιδιαιτέρως όταν η ιδεολογία, ως μη-γνώση και σύνολο αυθαίρετων (ή μερικώς στηριζόμενων στα δεδομένα) βεβαιοτήτων, λειτουργεί διχαστικά και πολυδιασπαστικά, όπως συμβαίνει στον χώρο της πολιτικής παγκοσμίως. Η κατάσταση αυτή αποτελεί βελτίωση από την αυθαιρεσία απολυταρχικών καθεστώτων. Η διαμαρτυρία ως έκφανση της ελευθερίας του λόγου και ο έλεγχος μεταξύ των ιδεολογικών χώρων στάθηκαν ευεργετικά για τον πολύ κόσμο. Δεν είναι όμως επαρκή, είναι σίγουρα είναι επιδεκτικά βελτίωσης, δεδομένου ότι εξίσου σημαντική είναι και η ελευθερία της σκέψης.


Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΑΙΤΙΩΝ ΣΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ: ΤΟ ΚΑΚΟ ΩΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ
Και με άλλη ευκαιρία είχαμε αναφέρει πως χρήσιμη προσέγγιση των προβλημάτων είναι η αναζήτηση των παραγόντων. Η επιστήμη αναζητά αιτίες και όχι υπαιτιότητες, γιατί επιθυμία είναι να υπάρξει μόνιμο ή προοδευτικά βελτιούμενο αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, όσον αφορά την διακυβέρνηση, τοπική και ευρύτερη, έχουμε ένα σύστημα που εξαντλεί και επιβραβεύει τους υποψηφίους πριν το έργο. Επιβράβευση είναι το πότε θα νιώσει κανείς τη νίκη. Επιπλέον το σύστημα αυτό θέτει ανθρώπους με κοινό στόχο σε αντιπαλότητα. Επομένως:
  1. η εξάντληση των ανθρώπων που θέλουν να προσφέρουν πριν το έργο και όχι για το έργο,
  2. η εκ των πραγμάτων καλλιέργεια αντιπαλότητας μεταξύ ανθρώπων με κοινό ευρύτερο στόχο
  3. η επιβράβευση πριν το έργο (το αίσθημα της νίκης και ο πανηγυρισμός έρχεται με την ανάληψη του καθήκοντος και όχι με την εκπλήρωσή του),
είναι τρεις βασικοί και σοβαροί παράγοντες που μπορούμε να εντοπίσουμε που μας κάνουν να νιώθουμε ευγνωμοσύνη για το ότι τα πράγματα δεν είναι χειρότερα.
Είναι λοιπόν το σύστημα που δημιουργεί δυσκολία, το οποίο είναι καλύτερο από παλαιότερα, αλλά επιδέχεται προφανώς βελτίωση.

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ
Για να μιλήσουμε για βελτίωση, να την επιδιώξουμε και να την επιτύχουμε είναι απαραίτητο να δεχτούμε πως αυτό που έχουμε είναι ήδη έστω λίγο καλό, διαφορετικά ψευδόμαστε, αδικούμε με την υπερβολή, δεν δεχόμαστε την πραγματικότητα. Για αυτό μιλάμε για βελτίωση και όχι για αλλαγή.
ΑΛΛΑΓΗ = τροποποίηση χωρίς να εξετάζουμε τι είναι καλό και τι δεν είναι, τι αποτελεί αίτιο και τι είναι συγκυριακό [γκρεμίζω αυθαίρετα], άρα η αλλαγή μπορεί να είναι και προς το καλύτερο και προς το χειρότερο.

ΒΕΛΤΙΩΣΗ = δεχόμαστε ότι κάτι είναι ήδη καλό από κάποιες απόψεις και τροποποιούμε επιλεκτικά απομακρύνοντας τους παράγοντες προβλημάτων και ενισχύοντας τα θετικά του συστήματος με υπευθυνότητα, σταθμίζοντας το κόστος και το όφελος κάθε κίνησης.
Η έννοια της αλλαγής έχει απήχηση στους κοινωνικά δυσαρεστημένους, γι αυτό παγκοσμίως είναι βασική πολιτική τακτική η καλλιέργεια και προώθηση της δυσαρέσκειας με τον προσανατολισμό της κοινής γνώμης σε υπαρκτά ή/και διογκωμένα αρνητικά και τον παράλληλο μεταφυσικό/μελλοντολογικό πολιτικό λόγο των υποσχέσεων, για τις οποίες δεν προβλέπεται καμία δέσμευση από τα συστήματα ή δεν υπάρχει ρεαλιστική βάση. Η έννοια της βελτίωσης, που υπονοεί ότι κάτι είναι ήδη εν μέρει καλό, δημιουργεί ένα πιο πολιτισμένο κλίμα και αναστέλλει τη στάση του πολιτικού μηδενισμού. Ο πολιτικός μηδενισμός επέρχεται με την τακτική της σταθερής αποδόμησης (του έργου, των προθέσεων ή των αποτελεσμάτων). Ανεξάρτητα λοιπόν από τον όποιο ιδεολογικό προσανατολισμό των μελών του κοινωνικού ιστού, η εκτίμηση των άλλων είναι αλληλένδετη με την εκτίμηση του εαυτού. Η αυτοεκτίμηση συμπορεύεται με την ετεροεκτίμηση. Είναι απαραίτητο λοιπόν να εκτιμήσουμε τους άλλους ως μέρη του κοινωνικού ιστού στον οποίο συμμετέχουμε και να υπάρχει, σε ένα τόσο δύσκολο έργο, επιμερισμός και όχι αποκλεισμός, κάθε φορά που αυτό γίνεται. Η εκλογή δεν είναι προϋπόθεση προσφοράς και εποικοδομητικής συμβολής στο κοινωνικό σύνολο. Δεν χρειάζεται δηλαδή να διώξει κανείς τους άλλους για να κάνει κάτι καλό ή να ‘νικήσει’ τους συμπολίτες του με στρατιωτικούς όρους ‘παρατάξεων’ και ‘αναμετρήσεων’ (βλ. Οικονόμου 2009) με βάση ένα αβέβαιης έκβασης και ασαφούς, προαιρετικής κατανόησης από τον ψηφοφόρο πολιτικό πρόγραμμα. Όποιος θέλει να κάνει κάτι καλό, ας το κάνει. Δεν έχουμε αυτή τη στιγμή άλλο διαγνωστικό για τα κίνητρα και την προαίρεση, πέρα από την μετέπειτα συμπεριφορά. Αυτό προϋποθέτει τη σταδιακή αποκόλληση από εμπαθή κοσμοείδωλα κατατεμαχισμού του κοινωνικού ιστού, στα οποία συχνά οδηγούν οι διάφορες πολιτικές ιδεολογίες, αντανακλώντας μόνο εν μέρει την κοινωνική διαφορετικότητα και παρατείνοντας νοητικά χάσματα τόσο μεταξύ διαφορετικών χώρων, όσο και μεταξύ πολιτών και πολιτευτών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Οικονόμου, Γιώργος Ν. 2009. Από την κρίση του κοινοβουλευτισμού στη δημοκρατία. Αθήνα: Παπαζήση.
Παραβάντης, Γιάννης. 2014. Περιορισμοί της ορθολογικότητας κατά τη λήψη αποφάσεων στη διεθνή πολιτική: γνωσιακή επιστήμη, διαίσθηση, παίγνια, και πολύπλοκα συστήματα. Παρουσίαση στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πολιτικής Φιλοσοφίας, 25-27 Απριλίου 2014, Καβάλα.
πηγή: republica.gr

ΟΤΑΝ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΤΗΣΕ ΥΠΟΣΤΗΡΙΓΜΑ ΤΗΣ ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΘΛΙΟΤΗΤΑΣ. ΠΟΙΑ Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ

$
0
0


Στη σύγχρονη Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε υπήρξε ποτέ ένα γνήσιο δημοκρατικό κίνημα προώθησης της αληθινής δημοκρατίας (άμεση δημοκρατία). Όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα υπόσχονταν μαγικούς παράδεισους φτιαγμένους από τα πιο ουτοπικά ιδεολογικά υλικά που το μόνο που κομίζουν είναι ο λαϊκισμός, η κομματοκρατία, η μεροληπτική υποστήριξη κάποιας τάξης και η διάσπαση της κοινωνίας.
Οι ιδεολογίες σταμάτησαν να έχουν την ισχύ που είχαν. Ο αμιγής σοσιαλισμός και ο αμιγής φιλελευθερισμός κατέρρευσαν. Δεν υπάρχουν πουθενά. Δεν υπάρχει φιλελεύθερος που να μην μιλά για κοινωνικό κράτος ούτε σοσιαλιστής που να μην μιλά για αγορά και επιχειρηματικότητα. Ίσως δεν είναι καθόλου κακό αυτό. Το ζήτημα είναι όμως ότι αυτές οι πολιτικές (αριστερές και δεξιές) παντού αντικαταστήθηκαν από μια νέα ιδεολογική ορθοδοξία. Από ένα μίγμα νεομαρξισμού και άκρατου φιλελευθερισμού που υπηρετεί όπως και τα προηγούμενα το αντιπροσωπευτικό σύστημα και τις κοινωνικές ανισότητες.
Το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα πάντοτε χρησιμοποιούσε την πολιτική θεωρία, την παραγωγή "αριστερών ή δεξιών"ιδεών, όχι για να τις υποστηρίξει, αλλά για να εξυπηρετήσει και να πραγματοποιεί κάθε φορά τους στόχους του και τα συμφέροντά του. Έτσι πετύχαινε δύο τινά. Να έχει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο: και να έχει φανατικούς οπαδούς από τις δύο μεριές (ιδεολόγους σοσιαλιστές και ιδεολόγους φιλελεύθερους) που να ξεσηκώνουν τα πλήθη και να ευαγγελίζονται την "σωστή"πολιτεία σκορπίζοντας ενθουσιασμό για πολιτική αλλαγή αλλά και παράλληλα να εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους διευρύνοντας τόσο τον έλεγχο των μαζών όσο και την κερδοφορία τους.
Η επικρατούσα πολιτική του κράματος ΝΕΟΜΑΡΞΙΣΜΟΥ και ΑΚΡΑΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ πετυχαίνει θαυμάσια την διατήρηση του ολιγαρχικού νεωτερικού συστήματος και την χειραγώγηση κρατών και πολιτών προβάλλοντας παντού ως σημαία τον καταναλωτισμό και την πλαστή ευημερία του υπέρμετρου δανεισμού. Έφτιαξαν κοινωνίες δήθεν ελεύθερες, τις οποίες ελέγχουν πλήρως μέσα από τα διεθνή χρηματοπιστωτικά συστήματα προώθησης δικών τους πολιτικών.
Πώς λειτουργεί αυτό το κράμα νεομαρξισμού και άκρατου φιλελευθερισμού; Υπερφορολογεί τη μεσαία τάξη και όπου κρίνει απαραίτητο (νεομαρξισμός) και δεν φορολογεί ή φορολογεί πολύ λίγο τους μεγάλους. Όλα κατά το δοκούν. Όπου επιθυμεί μετατρέπεται από φιλελεύθερο ως νεοφιλελεύθερο και αλλού καθίσταται κρατικίστικο και πατερναλιστικό.
Αυτό το κράμα πολιτικής κυριαρχεί παντού σε ολόκληρο τον κόσμο. Απλά στην Ελλάδα εφαρμόζεται στην πιο σκληρή μορφή του από όλα τα "μνημονιακά"κόμματα μετά το 2010. Τα "αντιμνημονιακά"κόμματα υπηρετούν άθελά τους κρατικίστικες λογικές που μας φέρνουν πάλι πίσω σε συστήματα παλιότερα και τα "μνημονιακά"εμφανίζονται πιστοί τηρητές αυτού του κράματος πολιτικής της νέας αριστοκρατίας του χρήματος.
Όπου και να στηρίζουν οι πολίτες την ελπίδα τους ο παρονομαστής θα είναι ο ίδιος.
Τι εκλείπει για την Ελλάδα του 21ου αιώνα; Ένα ΑΜΕΣΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ (ΟΧΙ ΚΟΜΜΑ), ΕΝΑΣ ΦΑΡΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ που θα αναγκάσει σε υποχώρηση όλο το πολιτικό σύστημα και θα βοηθήσει την κοινωνία, τους πολίτες, να πάρουν στα χέρια τους την τύχη της διακυβέρνησης. Τι σημαίνει αυτό; Να πάρουν στα χέρια τους την διακυβέρνηση της χώρας;
Να φτιάξουν οι ίδιοι οι πολίτες το δικό τους σύνταγμα μετά από κλήρωση. Να εδραιωθεί συνταγματικά για πρώτη φορά στην σύγχρονη Ελλάδα το δημοψήφισμα και οι συνελεύσεις ως τρόπος διακυβέρνησης. Τα ερωτήματα των δημοψηφισμάτων δεν τα φτιάχνουν οι πολιτικοί αλλά οι πολίτες μέσα από τις λαϊκές πρωτοβουλίες. Κληρωτά δημοτικά συμβούλια. Προώθηση όχι κρατικών επιχειρήσεων αλλά κοινοτικών οργανισμών και μικρομεσαίων ιδιωτικών επιχειρήσεων. Κάθε δήμος και τοπική κοινωνία θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα της αυτοδιαχείρισης σε όλα τα επίπεδα (εκτός από αυτό της άμυνας ή της εξωτερικής πολιτικής). Να αναπτύξει όπως αυτή επιθυμεί τα σχολεία της και την αγροτική παραγωγή για παράδειγμα....
Στον κοινοτισμό δε γίνεται λόγος για υποχώρηση του ανταγωνισμού αλλά για συνεργατικό ανταγωνισμό και δημιουργικό συναγωνισμό. Δεν μπορεί να καταργηθεί η αγορά (όπως ισχυρίζονται οι αριστεροί) ως μηχανισμός διάθεσης πόρων. Δεν γίνεται λόγος για κατάργηση του καπιταλισμού (όπως συνεχίζουν να λένε οι κομμουνιστές) αλλά για δημοκρατική μεταμόρφωση του παρόντος συστήματος. Όποτε στο όνομα της δημοκρατίας απαγορεύτηκε η ατομική πρωτοβουλία και το ελεύθερο δικαίωμα στον πολίτη να "επιχειρεί", υποχώρησε η δημοκρατία και η ελευθερία. Συνεργατισμός στα μείζονα αγαθά και τους πόρους αλλά και ιδιωτική πρωτοβουλία στην μικρή κλίμακα, ώστε να αποφευχθεί η οικονομική στασιμότητα και το τέλμα.
Η λύση
Θα αντιτείνει κάποιος και θα πει: πώς θα μπορούσαν να πάρουν οι πολίτες την εξουσία στα χέρια τους;
Για παράδειγμα στην κεντρική εξουσία. Ο πρωθυπουργός και η κυβέρνησή του θα καταστρώνει ένα προσχέδιο ετήσιου προϋπολογισμού και θα δημοσιεύεται. Οι πολίτες μέσα από λαϊκές πρωτοβουλίες και κλήρωση θα αναμορφώνουν όπως αυτοί επιθυμούν με προσθήκες, αφαιρέσεις ή και αλλαγές το προσχέδιο του προϋπολογισμού της κυβέρνησης και θα φτιάχνουν τον δικό τους προϋπολογισμό. Τα δύο προσχέδια των προϋπολογισμών (κυβέρνησης και πολιτών) θα μπαίνουν στο δημοψήφισμα και θα επικρατεί ο ένας από τους δύο προϋπολογισμούς. Θα εκτελείται ο ψηφισθείς από τον λαό προϋπολογισμό. Κάτι ανάλογο θα συμβαίνει στους δήμους και τις περιφέρειες. Έτσι, δε γίνεται λόγος για μονοθεματικά δημοψηφίσματα ούτε για πολίτες που είναι ανώριμοι να αποφασίζουν.......

Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΚΑΙ Η ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΣΤΟΝ ΛΟΓΟ

$
0
0


 του Aντώνη Mακρυδημήτρη,
καθηγητή Πανεπιστημίου Aθηνών

           Στην ιστορία της φιλοσοφίας τα ζητήματα της ηθικής δεν ήταν μεταξύ εκείνων που προηγήθηκαν στη συστηματική διερεύνηση και στον στοχασμό. Aντίθετα, το ενδιαφέρον για τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου ακολούθησε τη μέριμνα για τη φύση και το εξωτερικό περιβάλλον της ανθρώπινης συμπεριφοράς. H φύση, επομένως, προηγήθηκε της ηθικής στην πορεία του φιλοσοφικού στοχασμού και της ενατένισης.

H αποφασιστική στιγμή που σημάδεψε τη στροφή του ενδιαφέροντος και της προσοχής από τον εξωτερικό στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου συνδέεται με την ιστορική παρουσία και τη διδασκαλία του Σωκράτη τον 5ο αιώνα π.X. Πράγματι, ο Σωκράτης που θανατώθηκε από τους συμπολίτες του το 399 π.X., ήτοι, ακριβώς πριν από 2.400 χρόνια, δίκαια θεωρείται ως ο θεμελιωτής της ηθικής φιλοσοφίας επειδή έστρεψε το φως της σκέψης και του προβληματισμού του από τη φύση στην ψυχή και την ηθική συμπεριφορά του ανθρώπου. Αυτή η «ανθρωποκεντρική» στροφή έταμε έκτοτε την πορεία του φιλοσοφικού στοχασμού και ο Σωκράτης κατέκτησε μια αν όχι την κορυφαία θέση στο Πάνθεον των φιλοσόφων της ανθρωπότητας.

Tο «παράδοξο» είναι ότι τούτο το πέτυχε δίχως ποτέ ο ίδιος να γράψει τίποτα ή να οργανώσει κάποια σχολή ή κάποιο φιλοσοφικό σύστημα. Aπλά με τη δύναμη του κριτικού στοχασμού και με την καθαρότητα του προσωπικού του παραδείγματος ζωής (μιας ζωής που την οικοδόμησε σαν έργο τέχνης) άφησε τέτοια εντύπωση στους συγκαιρινούς και τους φίλους του ώστε αυτό αρκούσε για να γράψουν κατόπιν εκείνοι (ο Πλάτων, ο Ξενοφών, ο Aριστοτέλης) όσα έγραψαν για την ύπαρξη και τη σκέψη του ως παρακαταθήκη στην ιστορία του πνεύματος.

  

H γνώση της αρετής


 Eξαρχής, το «γνώθι σαυτόν» της δελφικής προσταγής ο Σωκράτης το ερμήνευσε ως το έναυσμα για μια πορεία αναζήτησης που ένας σκεπτόμενος άνθρωπος θα μπορούσε να ακολουθήσει προκειμένου να επιτύχει την αρετή. Ως αρετή εννοούσε ο Σωκράτης την επιλογή του αγαθού, το «εὖ πράττειν», ύστερα από κριτική ανάλυση και στοχασμό. Συνέδεσε έτσι με τρόπο μοναδικό και αξεδιάλυτο την αρετή με τη γνώση, τη γνώση εκείνου που είναι πραγματικά και όχι φαινομενικά καλό και χρήσιμο στον άνθρωπο.

H λογική θεμελίωση της ηθικής συνίστατο επομένως στη στοχαστική διερεύνηση και αναζήτηση της αρετής. Yπ’ αυτήν την έννοια, η «αρετή είναι γνώση» και έως ότου αποκτήσει ο άνθρωπος τη γνώση δεν μπορεί να είναι ενάρετος. Όπως μαρτυρά ο Aριστοτέλης (Hθικά Nικομάχεια, 1144 b, 28–29), ο Σωκράτης θεωρούσε ότι οι αρετές ήταν μορφές λόγου («λόγους τάς ἀρετάς ᾤετο εἶναι/ἐπιστήμας γάρ εἶναι πάσας») διότι ήταν αδιάλυτα συνδεδεμένες με τη γνώση. Mε συνέπεια ούτε η επίτευξη του αγαθού να είναι δυνατή άνευ φρονήσεως, «ουδέ φρόνιμον άνευ της ηθικής».

Έδειξε, επιπλέον, ότι μόνο με τον τρόπο αυτό, δηλαδή με τον ασίγαστο στοχασμό περί της αρετής, μπορεί να κερδίσει κανείς την αληθινή και διαρκή ευδαιμονία. H μαρτυρία του προσωπικού του παραδείγματος ήταν αδιάψευστη: πέθανε δίχως θλίψη, φόβο ή ταραχή, αλλά με εσωτερική γαλήνη και ηρεμία – ίσως και με ευδαιμονία, παρά το γεγονός ότι δεν ήταν εκείνος που θέλησε ή επέλεξε τον θάνατό του.

 O Σωκράτης συνέβαλε επίσης όσο κανείς έως τότε στον «εκδημοκρατισμό» της ηθικής θεωρίας, εφόσον κατέστησε την πρόσβαση σε αυτήν ανοικτή και διαθέσιμη στον καθένα που ήταν πρόθυμος να τη γνωρίσει. Tούτο το έπραττε με την προσφιλή του όσο και ιδιαίτερα αποτελεσματική μέθοδο της διαλογικής ανάλυσης (όπως φανερώνουν οι πλατωνικοί διάλογοι) μέσω της οποίας μπορούσε να εξετάζει και να ελέγχει τις απόψεις και τις ιδέες των συμπολιτών του με διαρκείς ερωταποκρίσεις αποκαλύπτοντας έτσι όχι μόνο την άγνοιά τους αλλά και την αληθινή φύση της αρετής. Ήταν προφανώς πεπεισμένος ότι μόνο αυτό το είδος της διαλογικής αυτοεξέτασης και του αναστοχασμού κάνει τους ανθρώπους καλύτερους από ηθικής σκοπιάς. Kαι τούτο διότι υποβάλλεται έτσι κανείς σε διαρκή κριτικό έλεγχο σχετικά με το τι να κάνει ή να αποφύγει επί τη βάσει ηθικών κριτηρίων.

Tόσο ο Πλάτων όσο και ο Aριστοτέλης, εξάλλου, θεωρούσαν την ηθική ως μέρος της πολιτικής, της οποίας η πρωτεύουσα λειτουργία ήταν να διαμορφώνει το πλαίσιο και τις συνθήκες ώστε τα μέλη της πολιτείας να μπορούσαν να κατακτήσουν την αληθινή ευδαιμονία. Έτσι, η επίτευξη της γνώσης και της αληθινής ευδαιμονίας καθίσταται η ουσία της επιστήμης του αγαθού, δηλαδή της ηθικής.

  

H πράξη της αρετής


         Kατά τους αρχαίους Έλληνες η ηθική δεν περιοριζόταν στη θεωρητική μόνο ενασχόληση με το ζήτημα της αρετής αλλά κατ’ εξοχήν ενδιαφερόταν για την άσκησή της στην πράξη: όχι μόνο να στοχάζεται και να διερευνά κανείς το αγαθό, αλλά κυρίως να το πράττει στη ζωή του.

Συναφώς, η έννοια της «επιστήμης» περιελάμβανε όχι μόνο την αφηρημένη γνώση ενός τομέα της σκέψης και της εμπειρίας, αλλά και την έντεχνη και επιδέξια εφαρμογή του στην πράξη. Δεν εκπλήσσει, επομένως, ότι μια ισχυρή κανονιστική διάσταση χαρακτήριζε την όλη επιστημονική δραστηριότητα, υπό την έννοια ότι συγκεκριμένες αξίες και κανονιστικά κριτήρια κατευθύνουν τη δράση των ανθρώπων και εκφράζονται σε ανάλογες έμπρακτες συμπεριφορές.

«H αρετή από μόνη της δεν εξαρκεί», δίδασκε ο Aριστοτέλης στα Πολιτικά του (1. 325 b, 12-13), «πρέπει επίσης να υπάρχει η δύναμη να μετατραπεί σε πράξη». Πράγμα που σημαίνει ότι εφόσον έχει ληφθεί μια απόφαση με ηθικά κριτήρια πρέπει κατόπιν να εφαρμοσθεί με συνέπεια.

Bέβαια, ο μετασχηματισμός της αξίας σε πράξη και η σύμπτωση των απώτερων σκοπών και επιδιώξεων με τα συγκεκριμένα ενεργήματα συνιστά μείζον πρόβλημα που θέτει σε δοκιμασία την ηθική αντοχή και την ακεραιότητα του δρώντος υποκειμένου. «Φυσικά, η πράξη σε πολύ μικρότερο βαθμό προσεγγίζει την αλήθεια από ό,τι η σκέψη», επεσήμαινε ο Πλάτων στην Πολιτεία του (473 a, 1-2).

Eν τούτοις ο Σωκράτης έδειξε ο ίδιος με το παράδειγμά του τη δύναμη και την ετοιμότητα του ανθρώπου με ήθος να ζήσει σύμφωνα με τα κριτήρια και τις αξίες του. «Σφάλλεις αν νομίζεις πως κάποιος που έχει την παραμικρή αξία», υποστήριζε στην Aπολογία του (28b, 5-9), «θα υπολόγιζε τον κίνδυνο της ζωής ή του θανάτου ή οτιδήποτε άλλο αντί να εξετάζει τούτο μόνο: Eάν η πράξη του είναι δίκαιη ή άδικη, και εάν αρμόζει στα έργα ενός καλού ή κακού ανθρώπου».

  

Ο Aνεξέταστος βίος είναι αβίωτος


           Aπό ηθικής σκοπιάς, λοιπόν, η σύμπτωση θεωρίας και πράξης είναι αναγκαία, εφόσον η ηθική οντολογία δεν αφορά μόνο τις προθέσεις αλλά εξίσου την πραγμάτωση και την εκπλήρωσή τους. Θεωρία και πράξη συναπαρτίζουν ισότιμα μέρη της ζωής και της συγκρότησης του υποκειμένου, και δεν υπάρχει λόγος να υποθέτει κανείς ότι το ένα προηγείται και υπερέχει του άλλου.

Mπορούμε, επομένως, να συμπεράνουμε ότι για τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους και βέβαια για τον Σωκράτη η ηθική συνίστατο στη γνώση και την επιλογή των καλών πραγμάτων στη ζωή. Eπιπλέον, ο λόγος περί των αξιών που όφειλαν να εμπνέουν και να κατευθύνουν τη ζωή αποτελούσε μια αξία καθ’ εαυτήν, που θα μπορούσε να οδηγήσει στην ευδαιμονία εάν επιδιώκετο με συνεπή και συστηματικό τρόπο.

Kατά τον Aριστοτέλη, μάλιστα, το ήθος δεν ήταν παρά «η συνήθεια του αγαθού» («ἡ δ'ἠθική ἐξ ἔθους περιγίνεται», Hθικά Nικομάχεια, 1103 a, 17) και η ηθική στάση απορρέει από την ελεύθερη επιλογή του αγαθού που γίνεται κατόπιν συνήθης πρακτική («η ηθική αρετή έξις προαιρετική», Hθικ. Nικ., 1139 a, 22–23). Mια απώτερη συνέπεια αυτής της αντίληψης είναι ότι η ηθική επιλογή δεν αποτελεί τόσο ζήτημα επιβράβευσης ή τιμωρίας, αλλά ελεύθερη προτίμηση του αγαθού δίχως να υπεισέρχεται το δέλεαρ της ανταμοιβής ή το φόβητρο της ποινής.

Δεν ξενίζει, επομένως, ότι το πρωτεύον κριτήριο και η επιδίωξη της καλής διακυβέρνησης ήταν κατά τον Aριστοτέλη ο εθισμός των πολιτικών στην άσκηση της αρετής. Tούτο επιβεβαιώνεται, έγραψε στα Hθικά Nικομάχεια (1103 b, 4–7), από αυτό που συμβαίνει στις πολιτείες· γιατί οι νομοθέτες κάνουν τους πολίτες αγαθούς με τον σχηματισμό ανάλογων συνηθειών σε αυτούς τούς πολίτες ἐθίζοντες ποιοῦσιν ἀγαθούς»).

Για να προσθέσει ότι «τούτη είναι η επιθυμία κάθε νομοθέτη, και αυτοί που δεν το καταφέρνουν χάνουν τον στόχο, και σε τούτο διαφέρει μια καλή από μια κακή πολιτεία».

Eφόσον ηθική συνιστά μια πρωτεύουσα λειτουργία της πολιτικής προκύπτει ότι η κύρια αποστολή των πολιτικών είναι να μεριμνούν για την ηθική καλλιέργεια και τελείωση των πολιτών.

Προκειμένου όμως να το επιτύχουν αυτό χρειάζονται και οι ίδιοι γνώση, τη γνώση της αρετής, πράγμα που αποκτάται με τη διαρκή διερεύνηση και τον αυστηρό και ασίγαστο έλεγχο των πραγμάτων και των καταστάσεων.

Στο τέλος τέλος, η ηθική συνοχή δεν αποκτάται παρά μόνο μέσα από τη διαρκή αναζήτησή της. Kαι τούτο είναι το μέγα προνόμιο των ανθρώπινων όντων, διαφορετικά η ζωή δεν έχει αξία. Bίος ανεξέταστος δεν είναι αποδεκτός από τον άνθρωπο ὁ δέ ἀνεξέταστος βίος οὐ βιωτός ἀνθρώπῳ»), κατέληξε ο Σωκράτης στην εκπληκτική Aπολογία του (28, 12). Kοντολογίς, η ηθική στάση ως αποτέλεσμα μιας ξεχωριστής για τον καθένα πορείας και αναζήτησης είναι αυτό που κάνει τη ζωή, την «τέχνη της ζωής», μια τόσο δημιουργική και ενδιαφέρουσα υπόθεση.

πηγή: ekivolos

ΠΟΣΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΟ ΟΛΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ

$
0
0



Βιεννέζοι επιστήμονες προσπαθούν να κατανοήσουν τα μυστήρια της ολογραφικής αρχής: Πόσες διαστάσεις υπάρχουν στο σύμπαν μας; Κάποια από τα λαμπρότερα μυαλά σε παγκόσμιο επίπεδο διεξάγουν μια έρευνα στον τομέα αυτό - και ακόμη δεν έχουν επιτύχει μέχρι στιγμής τη δημιουργία μιας ενοποιημένης θεωρίας της κβαντικής βαρύτητας, που συχνά θεωρείται ότι είναι το "Άγιο Δισκοπότηρο"της σύγχρονης επιστήμης.

Ο Daniel Grumiller από το Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής της Βιέννης, μπορεί τώρα τουλάχιστον να έχει ξεμπλέξει ορισμένα από τα μυστήρια της κβαντικής βαρύτητος. Τα αποτελέσματα του για τις μαύρες τρύπες και τα κύματα βαρύτητας είναι θαυμαστές επινοήσεις του νου, το λιγότερο που μπορούμε να πούμε. Πρόσφατα κέρδισε το βραβείο START και θα χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια αυτά για να φέρει περισσότερους νεαρούς φυσικούς στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης.

Εμείς αντιλαμβανόμαστε το χώρο γύρω μας ως τρισδιάστατο. Σύμφωνα με τον Αϊνστάιν, ο χρόνος και χώρος είναι συνδεδεμένα μαζί αδιαχώριστα. Η προσθήκη του άξονα του χρόνου στον δικό μας τρισδιάστατο χώρο κάνει το χωροχρονικό συνεχές των τεσσάρων διαστάσεων. Για δεκαετίες, οι επιστήμονες είχαν αναρωτηθεί για την ύπαρξη επιπλέον διαστάσεων που μέχρι τώρα ήταν βαθιά κρυμμένες από τις αισθήσεις μας. Ο Grumiller και οι συνεργάτες του προσπαθούν το αντίθετο: αντί να υποθέσουν την ύπαρξη επιπλέον διαστάσεων, πιστεύουν ότι το σύμπαν θα μπορούσε στην πραγματικότητα να περιγράφεται με λιγότερες από τέσσερις διαστάσεις.

"Ένα ολόγραμμα, που το βρίσκετε σε χαρτονομίσματα ή πιστωτικές κάρτες, φαίνεται να δείχνει μια τρισδιάστατη εικόνα, ακόμα και αν στην πραγματικότητα είναι μόνο δύο διαστάσεων,"εξηγεί ο Grumiller. Σε μια τέτοια περίπτωση, η πραγματικότητα έχει λιγότερες διαστάσεις από ό,τι νομίζουμε ότι έχει. Αυτή η "ολογραφική αρχή"παίζει σημαντικό ρόλο στην φυσική του χωροχρόνου. Αντί να δημιουργηθεί μια θεωρίας της βαρύτητας σε όλες τις διαστάσεις του χρόνου και του χώρου, μπορεί κανείς να διατυπώσει μια νέα κβαντική θεωρία με μία λιγότερη χωρική διάσταση. Με αυτόν τον τρόπο, μια τρισδιάστατη θεωρία της βαρύτητος μετατρέπεται σε κβαντική θεωρία δύο διαστάσεων, στην οποία δεν εμφανίζεται πια η βαρύτητα. Ωστόσο, κι αυτή η κβαντική θεωρία προβλέπει φαινόμενα όπως οι μαύρες τρύπες ή τα βαρυτικά κύματα.

"Το ερώτημα, πόσες διαστάσεις έχει ο Κόσμος μας πραγματικά, πιθανώς δεν έχει βρει ακόμα μια κατάλληλη απάντηση, και πιθανώς δεν μπορεί να απαντηθεί ρητά,"νομίζει ο Grumiller. "Ανάλογα με τη συγκεκριμένη ερώτηση που προσπαθούμε να απαντήσουμε, κάποια από τις προσεγγίσεις ενδέχεται να είναι πιο χρήσιμη."

Ο Grumiller εργάζεται αυτή τη στιγμή για βαρυτικές θεωρίες που περιλαμβάνουν δύο χωρικές διαστάσεις και μία του χρόνου. Μπορούν να αντιστοιχιστούν σε μια κβαντική θεωρία δύο διαστάσεων χωρίς βαρύτητα. Αυτές οι θεωρίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να περιγράψουν ταχύτατα περιστρεφόμενες μαύρες τρύπες ή "κοσμικές χορδές" - ατέλειες του χωροχρόνου, που μάλλον εμφανίστηκαν λίγο μετά το Big Bang.

Μαζί με τους συναδέλφους του από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης, ο Grumiller διοργανώνει μια διεθνή ημερίδα, η οποία θα διεξαχθεί από τις 14 έως τις 24 Απριλίου. Θα συμμετάσχουν δε φημισμένοι επιστήμονες από το Harvard, το Princeton, το MIT και πολλά άλλα πανεπιστήμια.

Το σύμπαν κατά μία έννοια μπορεί να είναι ένα ολόγραμμα. Η ιδέα προέρχεται από τη φυσική των μαύρων οπών.

Την δεκαετία του '70 οι ερευνητές γνώριζαν ότι, όταν ένα αντικείμενο γίνεται μέρος μιας μαύρης τρύπας, δύο πράγματα συμβαίνουν. Το ένα είναι ότι όλη η αναλυτική πληροφορία γι αυτό το αντικείμενο χάνεται. Και το δεύτερο είναι ότι το εμβαδόν της επιφάνειας του ορίζοντα της μαύρης τρύπας μεγαλώνει.

Ο ορίζοντας είναι εκείνα τα σημεία από τα οποία δεν υπάρχει επιστροφή κάθε μάζας ή ενέργειας που πέφτει μέσα στην μαύρη τρύπα. Το πρώτο από αυτά τα γεγονότα φαίνεται να παραβιάζει τον δεύτερο θερμοδυναμικό νόμο, διότι μία από τις πληροφορίες που χάνονται είναι και η εντροπία του αντικειμένου, δηλαδή η πληροφορία που περιγράφει τις μικροσκοπικές του καταστάσεις. Αλλά το δεύτερο γεγονός μας προσφέρει ένα τρόπο να βγούμε από την αμηχανία του πρώτου. Αν η εντροπία πρέπει πάντα να αυξάνεται, και το ίδιο πρέπει να κάνει και ο ορίζοντας της μαύρης τρύπας, ίσως για την μαύρη τρύπα να είναι ένα και το αυτό πράγμα, και η πληροφορία αποθηκεύεται με ορισμένο τρόπο στον ορίζοντα. 

Και φτάνουμε στο 1993. Τότε, δύο φυσικοί σωματιδίων που εργάζονταν ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο συμπεραίνουν ότι το ίδιο το Σύμπαν πρέπει να αποθηκεύει πληροφορίες κατά παρόμοιο τρόπο. Η κβαντομηχανική ξεκινάει με την υπόθεση ότι η πληροφορία αποθηκεύεται σε κάθε περιοχή του χώρου. Αλλά κάθε τροχιά στο χώρο μπορεί να γίνει μια μαύρη τρύπα, δηλαδή η πυκνότερη αποθήκη πληροφορίας της φύσης, η οποία αποθηκεύει την πληροφορία στα bits της περιοχής. Ίσως λοιπόν όλα όσα χρειαζόμαστε για να περιγράψουμε μια περιοχή του χώρου, είτε είναι αυτή μαύρη τρύπα είτε όχι, είναι η δυνατότητα της περιοχής να αποθηκεύει πληροφορίες. Η ιδέα αυτή αποκαλείται ολογραφική αρχή, επειδή μοιάζει με τον τρόπο που ένα ολόγραμμα κωδικοποιεί την τρισδιάστατη πληροφορία επάνω σε δισδιάστατη επιφάνεια.  

Πριν λίγα χρόνια ο θεωρητικός των χορδών Raphael Bousso, ενώ βρισκόταν ακόμη στο πανεπιστήμιο του Stanford, βοήθησε να διατυπωθεί μια ακριβέστερη και με ευρύτερη εφαρμογή πρόταση της αρχής αυτής που περιλαμβάνει και ακτίνες φωτός.

"Ο Κόσμος δεν μας φαίνεται σαν ολόγραμμα, αλλά με όρους των πληροφοριών που χρειαζόμαστε για να τον περιγράψουμε, είναι ένα ολόγραμμα". 

Ο  Bousso εξηγεί ότι το εκπληκτικό με την πρόταση του είναι ότι η ολογραφική αρχή ισχύει για όλες τις επιφάνειες σε όλους τους χωροχρόνους. "Έχουμε αυτόν τον εκπληκτικό σχηματισμό της ολογραφικής αρχής εδώ, και είναι πολύ πιο γενικός από την εικόνα της μαύρης τρύπας από την οποία ξεκινήσαμε. Και δεν έχουμε ιδέα γιατί αυτή ισχύει. Ότι μας λέει όλο αυτό είναι πως υπάρχει μια περιγραφή του κόσμου για την οποία πρέπει να ψάξουμε, η οποία είναι πολύ πιο οικονομική από εκείνη που είχαμε ως τώρα, και η οποία υποθέτουμε ότι έχει να κάνει με την κβαντική βαρύτητα." συμπληρώνει.

πηγή: physics4u.gr

Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΟΛΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΥΣΙΚΗ

$
0
0
Το Ολογραφικό Σύμπαν
     Μια αναπαράσταση της εξέλιξης του σύμπαντος
               (Από το bing bang στο ολόγραμμα)


Ερευνητές μέλη μιας βρετανογερμανικής ομάδας αναζητώντας στα βάθη του διαστήματος τα κύματα της βαρύτητας, μπορεί να έχουν κάνει αναπάντεχα μια από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις στην φυσική, σύμφωνα με έναν Αμερικανό φυσικό.

Ο Craig Hogan, φυσικός στο Κέντρο Σωματιδιακής Αστροφυσικής Fermilab στο Ιλλινόις είναι πεπεισμένος ότι έχει βρει την απόδειξη μέσα στα στοιχεία του ανιχνευτή  βαρυτικών κυμάτων GEO600, για ένα ολογραφικό σύμπαν - και ότι οι ιδέες του έτσι θα μπορούσαν να εξηγήσουν τον μυστηριώδη θόρυβο του ανιχνευτή δεδομένων,  που μέχρι σήμερα δεν έχει εξηγηθεί. 
Η βρετανογερμανική ομάδα πίσω από τον GEO600, που περιλαμβάνει επιστήμονες για θέματα βαρυτικών κυμάτων, θα πραγματοποιήσει νέα πειράματα κατά τους επόμενους μήνες με σκοπό να πάρει περισσότερα δεδομένα για να δει αν συμβαίνουν οι παραδοχές του Craig Hogan. Αν αποδειχθούν σωστά αυτά που λέει, θα βοηθούσε την προσπάθεια που γίνεται να έρθει σε επαφή η κβαντική μηχανική με την θεωρία της βαρύτητας του Αϊνστάιν.

Το συμβολόμετρο GEO600 είναι εξοπλισμένο με ένα σωλήνα λέιζερ 600 μέτρων και η τεχνολογία αυτή βοηθάει στην μέτρηση αλλαγών ενός μέρους σε 600 εκατομμύρια, που είναι αρκετά ακριβής για την ανίχνευση ακόμα και της πιο μικρής μεταβολής στον χωροχρόνο.


Όμως η τεράστια ευαισθησία του οργάνου δημιουργεί άθελα του προβλήματα. Για παράδειγμα το επιστημονικό προσωπικό του GEO600 αντιμετώπιζε ένα επίμονο απρόσμενο σήμα - θόρυβο.

Ο Craig Hogan όμως δεν πιστεύει ότι το σήμα του θορύβου οφείλεται στον επιστημονικό εξοπλισμό, όπως η ομάδα του GEO600, αλλά στην ίδια την πραγματικότητα. Πιστεύει πως η ομάδα έχει σκοντάψει στον θεμελιώδη περιορισμό του χωρόχρονου - το σημείο όπου ο χωρόχρονος σταματάει να είναι συνεχής και ομαλός, όπως περιέγραψε ο Αϊνστάιν, αλλά αντίθετα  είναι σε κατάσταση "κόκκων ", ακριβώς όπως η φωτογραφία μιας εφημερίδας αναλύεται σε κουκκίδες καθώς ζουμάρουμε μέσα της.

Προκειμένου να ελεγχθεί η θεωρία του ολογραφικού θορύβου (όπως πιστεύει ο Craig Hogan), η συχνότητα της μέγιστης ευαισθησίας του GEO600 θα αυξάνεται. Η συχνότητα της μέγιστης ευαισθησίας είναι ο τόνος που ο ανιχνευτής μπορεί να ακούσει καλύτερα. Αυτή συνήθως προσαρμόζεται ώστε να 'ακούγονται'καλύτερα οι υπερκαινοφανείς εκρήξεις ή όταν οι μαύρες τρύπες συγχωνεύονται.

Ακόμη και αν αποδειχθεί ότι ο μυστηριώδης θόρυβος είναι ο ίδιος τόσο στις υψηλές συχνότητες όσο και στις χαμηλές, αυτό δεν θα αποτελεί απόδειξη για την υπόθεση Hogan. Ωστόσο, θα έδινε ένα ισχυρό κίνητρο για περισσότερη μελέτη. Η ευαισθησία του ανιχνευτή GEO600 θα βελτιωθεί σημαντικά προσεχώς μετά την εγκατάσταση ενός φίλτρου λειτουργίας σε ένα νέο κενό θάλαμο. Για πρώτη δε φορά θα χρησιμοποιηθεί σε ένα ανιχνευτή βαρυτικών κυμάτων η τεχνολογία  «squeezed vacuum»,  που αναπτύχθηκε στο Ανόβερο.

Ο Jim Hough, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Γλασκόβης και πρωτοπόρος προγραμματιστής των ανιχνευτών βαρυτικών κυμάτων, δηλώνει: "Ο Craig Hogan κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόβλεψη. Μπορεί να είναι η πρώτη από μια σειρά από απρόσμενες δυνατότητες που πρέπει να ερευνηθεί, καθώς οι ανιχνευτές βαρυτικών κυμάτων γίνονται συνεχώς πιο ευαίσθητοι. "

Ο καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής και Αστρονομίας Bernard Schutz δήλωσε ότι "Θα ήταν πραγματικά αξιοσημείωτο, αν ο GEO600 είναι ευαίσθητος στον κβαντικό χαρακτήρα του χώρου και του χρόνου. Ο μόνος τρόπος για να το επιβεβαιώσουμε αυτό θα είναι να εκτελέσουμε ελεγχόμενα πειράματα, τα αποτελέσματα των οποίων μπορεί να αποδοθούν αποκλειστικά στον θόρυβο του ολογράμματος. Ένα τέτοιο πείραμα θα άνοιγε μια εντελώς νέα εποχή στη θεμελιώδη φυσική ".

Ο καθηγητής Karsten Danzmann, διευθυντής του Ινστιτούτου Albert Einstein στο Ανόβερο, δήλωσε: "Είμαστε πολύ πρόθυμοι να μάθουμε σχετικά με τον θόρυβο του ολογράμματος κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους. Ας σημειωθεί πως το GEO600 είναι το μόνο πείραμα στο κόσμο σήμερα που μπορεί να δοκιμάσει αυτή την αμφιλεγόμενη θεωρία. Αντίθετα με τα άλλα μεγάλα συμβολόμετρα με λέιζερ, το GEO600 είναι το πιο ευαίσθητο στην πλευρική κίνηση του διαχωρισμού των ακτίνων λέιζερ, γιατί είναι κατασκευασμένο σύμφωνα με την αρχή της ανακύκλωσης του σήματος. Συνήθως αυτό είναι ενοχλητικό, αλλά πρέπει το σήμα να ανακυκλώνεται για να αντισταθμίσει τους μικρότερους βραχίονες, σε σχέση με άλλους ανιχνευτές. Ο θόρυβος του ολογράμματος, όμως, παράγει ακριβώς ένα τέτοιο πλευρικό μήνυμα και έτσι το μειονέκτημα γίνεται πλεονέκτημα στην περίπτωση αυτή. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτή η ιδιότητα μας έχει τοποθετήσει στο επίκεντρο ενός στροβίλου στην βασική έρευνα!

Αναζήτηση των κόκκων του διαστήματος

Το μικρότερο δυνατό κλάσμα του μήκους καλείται "μήκος Πλανκ"από τους φυσικούς. Η τιμή του είναι 1,6 x 10-35 m - και φυσικά είναι αδύνατο να μετρηθεί. Οι στάνταρτ θεωρίες της φυσικής παύουν να λειτουργούν σε αυτή την κλίμακα. Οι επιστήμονες του GEO600 δοκιμάζουν πειραματικά τη θεωρία του φυσικού Craig Hogan, ο οποίος είναι πεπεισμένος ότι μπορεί να ακούσει τον θόρυβο των χωρικών κβάντα μέσα στα δεδομένα του ανιχνευτή των βαρυτικών κυμάτων GEO600.
Ο Hogan δείχνει ότι τα κάτοπτρα σε ένα συμβολόμετρο κινούνται το ένα ως προς το άλλο, με πολύ γρήγορα βήματα ίσα με τις μικροσκοπικές ποσότητες Planck. Ο Hogan πιστεύει ότι αυτές συσσωρεύονται συνεχώς με τις μετρήσεις οπότε δημιουργούν μια κίνηση σαν να παράγεται από ένα βαρυτικό κύμα. Ο Hogan και οι επιστήμονες του GEO600 συνεχίζουν να αναρωτιούνται αν με ένα συγκεκριμένο "σήμα θορύβου"στα στοιχεία που καταγράφονται από τον ανιχνευτή, μπορεί να  εντοπίσουν την κοκκώδη υφή του χώρου και χρόνου.

Ο Craig Hogan είναι καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον στο Σιάτλ. Αποφοίτησε από το Harvard και συνέχισε τις σπουδές του στο King's College του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ, όπου έκανε το διδακτορικό του. Έχει γράψει περισσότερα από 100 ερευνητικά άρθρα στην αστροφυσική κοσμολογία, ενώ υπήρξε μεταδιδακτορικός υπότροφος στο Caltech και στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, και επιστημονικός συνεργάτης στο Αστεροσκοπείο Steward του Πανεπιστημίου της Αριζόνας. Πρόσφατα έγραψε το βιβλίο "Το μικρό βιβλίο της Μεγάλης Έκρηξης Ένα αλφαβητάρι για το Big Bang" (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια)

Σύμφωνα με τον Hogan το κυριολεκτικά απόλυτο όριο της μικροκλίμακας (το μήκος Planck) μπορεί να μεγεθυνθεί επειδή απλά όλοι είμαστε ολογράμματα.

Η βασική ιδέα του είναι ότι όλες οι διαστάσεις μπορούν να αναπαρασταθούν από μια «επιφάνεια» με μια λιγότερη διάσταση.

Τα σχετικά αποτελέσματα υπαινίσσονται ότι το Σύμπαν μας το οποίο το αντιλαμβανόμαστε να έχει τρεις χωρικές διαστάσεις, μπορεί να έχει "περιγραφεί"σε μια δισδιάστατη επιφάνεια, σαν ένα ολόγραμμα.

Η καθημερινή μας τότε αντίληψη για τον κόσμο ως τρισδιάστατο, μπορεί να είναι είτε μια βαθιά πλάνη, είτε απλά ο ένας από τους δύο εναλλακτικούς τρόπους να αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα.

Ένας κόκκος άμμου μπορεί να μην περιέχει όλο τον κόσμο, αλλά μια τεράστια επίπεδη οθόνη ίσως να μπορεί.

Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτά που γίνονται αντιληπτά με τις αισθήσεις μας, στον λεγόμενο ορατό κόσμο, είναι προβολές ενός καλειδοσκοπίου, το οποίο βρίσκεται στα όρια του Σύμπαντος, σε μια οριακή επιφάνεια αυτού που εμείς αποκαλούμε Σύμπαν.

Λένε επίσης ότι ο χώρος και ο χρόνος είναι ένα ρευστό που μεταφέρει πληροφορίες.

Η ενοποιητική θεωρία ή θεωρία των πάντων, η οποία προσπαθεί να συσχετίσει τις θεμελιώδεις δυνάμεις της βαρύτητας, της κβαντικής θεωρίας και της θερμοδυναμικής οδηγεί σε ένα Σύμπαν που λέγεται "Ολογραφικό".

Τι σημαίνει όμως αυτό για εμάς; Στην καθημερινότητα μας όπως βλέπουμε αυτή η «ολογραφική» πραγματικότητα δε μας αφήνει να ταξιδέψουμε σε όλο τον κόσμο πετώντας, ούτε σαν άλλοι σούπερμαν να πολεμήσουμε τη διαφθορά και το έγκλημα.

Ωστόσο είτε η πραγματικότητα είναι όπως τη βλέπουμε είτε αποτελεί αναπαράσταση αλληλεπιδράσεων σε μια επιφάνεια στην άκρη του σύμπαντος, είμαστε ακόμα θνητοί.

Από την άλλη πάλι, αυτή η θεωρία θα προκαλέσει θύελλα συναρπαστικών ερωτημάτων έτσι ώστε μάλλον δε θα χρειαστεί να δούμε ποτέ ξανά ταινίες επιστημονικής φαντασίας.

Παρότι βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή μιας πολύ ενδιαφέρουσας θεωρίας, πρόκειται για την πιο προκλητική θεωρία μεταφυσικής που έχουμε συναντήσει ποτέ.

Είμαστε πραγματικοί ή είμαστε απλά κβαντικές αλληλεπιδράσεις στις άκρες του σύμπαντος; Μήπως αυτή είναι η πραγματικότητα;

πηγή: empedotimos.blogspot.gr

ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΓΑΛΑΞΙΑΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΤΕΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΚΟΤΕΙΝΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

$
0
0

Η Ψηφιακή Έρευνα του Ουρανού Sloan (SDSS) έχει φτιάξει τους πιο λεπτομερείς τρισδιάστατους χάρτες των σχετικά κοντινών μας γαλαξιών. Η Γη είναι στο κέντρο αυτών των τομέων, και κάθε σημείο αντιπροσωπεύει έναν γαλαξία, με τον εξωτερικό κύκλο να είναι σε μια απόσταση 2 δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Η περιοχή μεταξύ των τομέων δεν χαρτογραφήθηκε από την SDSS, επειδή η σκόνη στον Γαλαξία μας κρύβει την θέα του απόμακρου Κόσμου σε αυτές τις κατευθύνσεις.

Οι κοσμικοί χαρτογράφοι αρχίζουν να εργάζονται για το μεγαλύτερο τρισδιάστατο χάρτη του Κόσμου που έγινε μέχρι τώρα. Θα μας αποκαλύψει ένα κυματιστό τοπίο που σμιλεύτηκε από την εποχή της Μεγάλης Έκρηξης, και να μας δώσει μια ένδειξη για την ελλοχεύουσα μορφή του χώρου και τη φύση της "σκοτεινής ενέργειας"που αναγκάζει τον Κόσμο να διαστέλλεται.


Το πρόγραμμα Sloan III είναι το τελευταίο από μια ακολουθία ερευνών του ουρανού, που χρησιμοποιεί ένα ειδικό ευρυγώνιο τηλεσκόπιο στο Sunspot του Νέου Μεξικού. Μετά την ολοκλήρωση των ερευνών Sloan Ι και ΙΙ, η κάμερα και η οπτική του τηλεσκοπίου αυτού έχουν βελτιωθεί κάνοντας το ένα πολύ ευαίσθητο όργανο. Έχει γίνει, επίσης, και μια μετατόπιση στη στρατηγική, λέει ο Daniel Eisenstein, διευθυντής του νέου προγράμματος στο πανεπιστήμιο της Αριζόνα.

Ενώ ένα μεγάλο μέρος της προσπάθειας στις προηγούμενες έρευνες αφιερώθηκε στους σχετικά κοντινούς γαλαξίες, ο κύριος στόχος του προγράμματος Sloan III θα είναι να σχεδιαστούν οι θέσεις των φωτεινότερων γαλαξιών, σε μια απόσταση περίπου 8 δισεκατομμύρια έτη φωτός.

Με τις θέσεις αυτών των εκατομμυρίων γαλαξιών σε έναν τέτοιο μεγάλης κλίμακας χάρτη, η ομάδα αναμένει να δει να αναδύεται ένα λεπτό μοτίβο. Οι ερευνητές ψάχνουν συγκεκριμένα να βρουν το λείψανο ενός αρχαιότερου σχεδίου, και το οποίο φαίνεται στην κοσμική μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου που εκπέμφθηκε 380.000 χρόνια μετά από το big bang.

Αυτή η πρωταρχική ακτινοβολία στη συνέχεια - με τη μορφή κοσμικών ηχητικών κυμάτων - ταξίδευε μέσω του πυκνού, καυτού πρώιμου σύμπαντος.

Σε αυτό το κοσμικό 'τραγούδι', μια ειδική νότα ήταν δυνατότερη από τις υπόλοιπες, και επιζεί έως σήμερα ως χαρακτηριστικό μήκος κύματος στις συγκεντρώσεις των γαλαξιών. Ο δε τρόπος με τον οποίο είναι διασκορπισμένοι σήμερα οι γαλαξίες σε όλο το μήκος και πλάτος του Σύμπαντος, φανερώνει ότι οι γαλαξίες σχηματίστηκαν κατά μήκος αυτών των κοσμικών κυματισμών που δημιουργήθηκαν  μετά το Big Bang.

"Οι γαλαξίες είναι ελαφρώς πιθανότερο να απέχουν κατά μέσον όρο 500 εκατομμύρια έτη φωτός παρά 400 ή 600 εκατομμύρια έτη φωτός,"λέει ο Eisenstein. Με τη χάραξη των θέσεων εκατομμυρίων γαλαξιών, η ομάδα Sloan αναμένει να δει αυτό το μοτίβο σε μεγάλες περιοχές του Κόσμου.

Νέφη αερίου

Οι ερευνητές ελπίζουν, επίσης, να δουν αυτό το μοτίβο των αποστάσεων στη συγκέντρωση του διαγαλαξιακού αερίου, η παρουσία του οποίου αποκαλύπτεται από την απορρόφηση που κάνουν στο φως από τα απόμακρα κβάζαρ. "Είναι η πρώτη φορά που έγινε αυτή η έρευνα,"τονίζει ο Eisenstein.
Το στάνταρτ μήκος της κλίμακας μπορεί έπειτα να χρησιμοποιηθεί για να μετρηθεί ο Κόσμος. Το φαινόμενο μέγεθός του σύμπαντος λέει στους αστρονόμους πόσο μακριά μπορούν να δουν, ενώ μπορεί έπειτα να γίνει το διάγραμμα αυτής της απόστασης ως προς το redshift - την μετατόπιση προς το ερυθρό του φωτός που προκαλείται από την διαστολή του Κόσμου - για να μας δώσει την ιστορία της κοσμικής επέκτασης.

Κι αυτό είναι ένα βήμα για να μάθουμε ποιες δυνάμεις κάνουν παιχνίδι στον Κόσμο. Βλέποντας πώς αλλάζει η επιτάχυνση θα αποκαλυφθεί εάν η σκοτεινή ενέργεια γίνεται ισχυρότερη ή πιο ασθενής, ή μένει ακριβώς η ίδια. Συνδυασμένη με τις παρατηρήσεις των σουπερνοβών και άλλων αστρονομικών στοιχείων, η έρευνα Sloan III πρέπει να μας δώσει τα καλύτερα δεδομένα αυτού του κοσμικού γρίφου.

Κυρτός χώρος

Αυτός ο κοσμικός "κανόνας'θα μπορούσε επίσης να μας δείξει τη μορφή του χωροχρόνου. Εάν ο χωροχρόνος είναι κυρτός στις μεγάλες κλίμακες, θα μεγέθυνε ή θα μίκρυνε το φαινόμενο μέγεθος των πολύ απόμακρων αντικειμένων - όπως είναι το μήκος ο ίδιου του 'κανόνα'.

Τέτοιες αλλαγές μήκους θα μπορούσαν να διακριθούν από οποιαδήποτε αλλαγή που προκαλείται από τη σκοτεινή ενέργεια, επειδή η κυρτότητα του διαστήματος θα δημιουργούσε πολύ ισχυρότερα αποτελέσματα για υψηλή μετατόπιση προς το ερυθρό από ό,τι η σκοτεινή ενέργεια, εξηγούν οι οι αστρονόμοι.

Η δε μεγέθυνση του σύμπαντος θα μας υποδείκνυε ότι το διάστημα είναι κυρτό όπως η επιφάνεια μιας σφαίρας - και αυτό θα σήμαινε ότι ζούμε σε έναν πεπερασμένο Κόσμο.

Τέλος, η έρευνα Sloan III θα παρατηρήσει και την δική μας γειτονιά χαρτογραφώντας και τον Γαλαξία μας. Έτσι θα παρατηρήσει 10.000 αστέρια για να βρει αποδείξεις ότι φιλοξενούν  γιγαντιαίους πλανήτες.

Κοσμικά ηχητικά κύματα

Σε παλαιότερες έρευνες του ουρανού Sloan οι ερευνητές είχαν ανιχνεύσει στους τρισδιάστατους χάρτες τους την σφραγίδα των κοσμικών ηχητικών κυμάτων, που απελευθερώθηκαν αμέσως μετά από το big bang. Τα κοσμικά αυτά ηχητικά κύματα θεωρούνται ότι έχουν παγιδευτεί από την πυκνή ομίχλη του αερίου και των φωτονίων του πρώιμου σύμπαντος.

Την σφραγίδα (το αποτύπωμα) αυτών των ηχητικών κυμάτων μπορούμε να την δούμε στη κατανομή των γαλαξιών. Είναι η ηχώ μιας αρκετά αξιοπρόσεκτης εποχής του σύμπαντος, που εμφανίστηκε σε μια εποχή που το σύμπαν ήταν τόσο καυτό και πυκνό που τα άτομα του υδρογόνου ιονίστηκαν σε πρωτόνια και ηλεκτρόνια.

Όπως γνωρίζουμε από τις μετρήσεις του δορυφόρου WMAP οι διαφορές στη γαλαξιακή κατανομή συσχετίζονται άμεσα με τις διαφοροποιήσεις στη θερμοκρασία του Κοσμικού Υποβάθρου Μικροκυμάτων, που απεικονίζει τις κυματώσεις στον πυκνό πρώιμο Κόσμο.

Το αποτέλεσμα είναι ένας φυσικός "κανόνας"που σχηματίζεται από τις κανονικές κυματώσεις (μερικές φορές λέγονται και "βαρυονικές κυματώσεις",  - τα βαρυόνια είναι η συνηθισμένη ύλη), οι οποίες επαναλαμβάνονται κατά διαστήματα περίπου 500 εκατομμυρίων ετών φωτός.

Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι οι κυματισμοί από τα ηχητικά κύματα αυξάνουν ελαφρώς την πιθανότητα να βρίσκονται και οι γαλαξίες 500 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά ο ένας από τον άλλο. Αυτή η απόσταση είναι τέτοιος "κανόνας", που θα μπορούσε να βοηθήσει τους αστρονόμους να χαρτογραφήσουν την ιστορία διαστολής του κόσμου και να αξιολογήσουν την ακρίβεια των μετρήσεων  των αστρονομικών αποστάσεων.

Οι μελέτες Sloan είναι οι πρώτες που ανιχνεύουν κοσμικά κύματα τόσο μακριά από τη Γη. Μετρώντας δε με αυτόν τον "τυποποιημένο κανόνα"σε διαφορετικές εποχές έχουμε ένα από τα καλύτερα εργαλεία για τη μελέτη της σκοτεινής ενέργειας και την κυρτότητα του διαστήματος.

πηγή: physics4u.gr
Viewing all 939 articles
Browse latest View live